"Khẩn cấp" kéo dài hơn 10 năm
Hòa Lam là cụm dân cư nằm ngoài đê sông Lam. Bình thường, mực nước sông Lam cách mặt đường làng chỉ khoảng 0,5 m. "Cứ có mưa lớn trên nguồn, nước sông dâng là chúng tôi ngập lụt, phải chạy", bà Nguyễn Thị Phúc, một cư dân sinh sống nơi đây, cho hay.
Căn nhà bà Nguyễn Thị Phúc trở thành nơi ở của 3 gia đình
ẢNH: K.HOAN
Căn nhà cấp 4 cũ kỹ nằm bên mé sông Lam là nơi cư ngụ của 3 gia đình, gồm vợ chồng bà Phúc, gia đình người con trai có 5 nhân khẩu và gia đình người con gái 2 nhân khẩu. Không thể sống chung trong căn nhà cũ này vì quá chật chội và đã xuống cấp nặng, nên gia đình người con trai phải đi thuê nhà nơi khác để sinh sống và chờ ngày được lên khu tái định cư.
"Chúng tôi chờ đợi hơn 10 năm rồi. Khu tái định cư đã xây xong hơn 3 năm trước, năm nào chúng tôi cũng hỏi chính quyền bao giờ được di dời đến đó nhưng họ cũng không nói cụ thể khi nào", bà Phúc thở dài.
Nhằm giúp 58 hộ dân ở đây thoát khỏi cảnh thường xuyên phải chạy lụt, năm 2013, UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt dự án xây dựng khu tái định cư để di dời dân với kinh phí 36 tỉ đồng. Khu tái định cư được xây dựng cách đó chỉ khoảng 500 m, nằm phía trong đê.
Mang tính "khẩn cấp", nhưng do thiếu vốn nên đến năm 2020, dự án mới được khởi công xây dựng. Sau hơn 1 năm thi công, hạ tầng khu tái định cư này cơ bản hoàn thành, bao gồm đường, điện, hệ thống ống cấp nước, nhà sinh hoạt văn hóa…
Bà Phúc mòn mỏi chờ đợi được chuyển về khu tái định cư để ổn định cuộc sống
ẢNH: K.HOAN
Khu tái định cư xây xong, tưởng chừng người dân sẽ được chia đất, đến làm nhà ở thì bị ách lại bởi việc đấu nối con đường vào khu tái định cư phải thay đổi. Nguyên do, thời điểm phê duyệt, khu tái định cư này có đường giao thông nối với đường tỉnh 46C, nhưng khi hoàn thành hạ tầng thì tuyến đường tỉnh này thành quốc lộ nên phải điều chỉnh thiết kế điểm đấu nối và việc điều chỉnh này mất rất nhiều thời gian.
Chưa hết, dự án kéo quá lâu nên từ 58 hộ dân ban đầu, đến nay, cụm dân cư Hòa Lam đã tăng lên thành 82 hộ. Việc phát sinh 24 hộ dân mới (từ việc con cái lập gia đình, ra ở riêng) khiến khu tái định cư không đáp ứng được nhu cầu cho toàn bộ dân của cụm Hòa Lam nên năm 2023 UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt tiếp để xây dựng khu tái định cư giai đoạn 2.
Hiện khu tái định cư giai đoạn 1 đã hoàn thành hạ tầng, nhưng dự án vẫn đang bỏ không, trở thành nơi chăn bò của người dân, trong khi 82 hộ dân ở Hòa Lam vẫn phải sống trong cảnh mưa lớn là chạy lụt.
Trước đề nghị sớm giao đất tái định cư cho người dân, mới đây, UBND tỉnh Nghệ An đã có văn bản, cho rằng các hạng mục dự án theo hồ sơ thiết kế được phê duyệt và đã được các sở chuyên môn của UBND tỉnh chấp thuận công tác nghiệm thu hoàn thành. UBND tỉnh đã đề nghị Sở Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với UBND P.Trường Vinh và các cơ quan liên quan sớm hoàn thành các thủ tục để đưa các hộ dân vào vùng dự án.
Mong sớm thoát khỏi cảnh sống tạm bợ
Khu tái định cư đã hoàn thành hạ tầng, đang thành nơi chăn bò
ẢNH: K.HOAN
Chỉ tay vào mái tôn vừa mới lợp lại, bà Nguyễn Thị Phúc thở dài cho biết, 2 cơn bão số 5 và số 10 vừa rồi làm tốc mái hầu hết nhà dân ở Hòa Lam. Các trận lũ vừa qua kéo dài nhiều ngày khiến đồ đạc bị hư hỏng.
"Nhà xây đã quá lâu, tường mục nát rồi, mái cũng hỏng nhưng không dám làm lại vì sẽ di dời. Trận lụt sau bão số 10 nước lên gần đến mái nhà, gần 1 tuần lễ mới rút hết. Chúng tôi phải sơ tán, nhiều đồ dùng không mang đi được bị ngâm nước hỏng hết, khi nước rút, quay về nhìn nhà cửa tan hoang như thời chiến tranh, xót lắm", bà Phúc nói.
Cạnh nhà bà Phúc là gia đình ông Đậu Xuân Thủy cũng có 3 gia đình sống chung trong căn nhà cũ. Không thể chờ đợi, để có chỗ ở, ông Thủy phải cơi nới, xây thêm phòng dù biết sau khi di dời sẽ phải đập bỏ. Đây cũng là tình cảnh chung của một số gia đình ở Hòa Lam khi sự chờ đợi của người dân đã quá dài.
Anh Nguyễn Văn Đông, một cư dân ở đây, cho hay nhà cửa xuống cấp, nước máy không có, người dân phải hứng nước mưa để sử dụng, tắm giặt phải dùng nước giếng khoan nhiều phèn.
"Chúng tôi từng ngày mong được di dời đến khu tái định cư để ổn định cuộc sống, chứ sống tạm bợ thế này quá khổ", anh Đông bức xúc.
Người dân ở đây cũng thắc mắc, khu tái định cư đã được nghiệm thu, tại sao chính quyền không chia đất để người dân đến làm nhà ở, 24 hộ phát sinh thêm chờ giai đoạn 2 hoàn thành rồi di dời sau.
Tuy nhiên, ông Nguyễn Ngọc Phong, Phó chủ tịch UBND P.Trường Vinh, cho biết để di dời các hộ dân này đến khu tái định cư phải lập thêm dự án để xem xét bồi thường đất cho người dân sau khi thu hồi đất ở cụm dân cư Hòa Lam.
Ông Phong cũng thông tin, trước đây, dự án xây dựng khu tái định cư chỉ để bố trí nơi ở mới cho người dân, còn việc xử lý đất ở nơi ở cũ cũng phải đảm bảo đúng quy định, vì đất đã có sổ đỏ.
"Trong tuần này, chúng tôi sẽ làm báo cáo gửi UBND tỉnh để đề xuất phương án xử lý và sớm hoàn thiện để bố trí đất cho người dân di dời", ông Phong khẳng định.
Tương tự, dự án tái định cư Khe Mừ (xã Kim Bảng, Nghệ An) được UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt từ năm 2009 để di dời 120 hộ dân vạn chài không có nhà ở, đến nay vẫn bỏ hoang dù hạ tầng đã hoàn thiện.
Sau 3 lần điều chỉnh, dự án có kinh phí hơn 86 tỉ đồng này đã hoàn thành hạ tầng từ nhiều năm qua nhưng đang vướng việc thu hồi đất, chuyển mục đích sử dụng đất và lập quy hoạch cắm mốc, chia lô đất sản xuất cho người dân.
Theo phương án đã được duyệt, mỗi hộ dân đến đây sinh sống được bố trí 1 ha đất sản xuất nông nghiệp và 1 ha đất lâm nghiệp để khoanh nuôi, trồng rừng.
Tuy nhiên, theo UBND xã Kim Bảng, việc bàn giao hồ sơ, tài liệu từ chủ đầu tư là UBND H.Thanh Chương (cũ) về xã vẫn chưa đầy đủ, khiến địa phương gặp lúng túng trong triển khai các bước tiếp theo.
Mới đây, UBND tỉnh Nghệ An đã chỉ đạo các sở, ngành hướng dẫn xã Kim Bảng gỡ khó để người dân sớm có chỗ ở. Dù vậy, thời điểm người dân được giao đất làm nhà và sản xuất vẫn chưa thể chắc chắn.
