Từ góc nhìn quản trị hiện đại, đây là bước đi nhằm tái cấu trúc quyền lực địa phương theo hướng minh bạch, công tâm và hiệu quả, góp phần hình thành đội ngũ lãnh đạo mang tầm quốc gia - những người đủ bản lĩnh để đổi mới, đủ năng lực để dẫn dắt phát triển và đủ liêm chính để giữ vững niềm tin của nhân dân.
Khi Bộ Chính trị, Ban Bí thư tiếp tục triển khai chủ trương này, dư luận quan tâm không chỉ bởi yếu tố “lạ” trong nhân sự, mà bởi tư duy mới về quản trị: lấy hiệu quả và sự công tâm làm thước đo, thay vì ràng buộc bởi gốc gác hay mối quan hệ địa phương.
Nhiều chuyên gia cho rằng, chủ trương của Trung ương trong việc bố trí lãnh đạo không phải người địa phương đang thể hiện một bước tiến trong tư duy nhân sự mang tầm quốc gia. (Ảnh: Phạm Thắng)
Điều động cán bộ lãnh đạo - Một chiến lược quản trị công
Theo TS Phan Văn Thắng (Học viện Chính trị Khu vực III - Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh), trong bối cảnh cải cách tổ chức bộ máy nhà nước, việc điều động cán bộ lãnh đạo từ nơi khác đến đảm nhiệm vị trí chủ chốt không chỉ là một biện pháp luân chuyển nhân sự, mà là chiến lược quản trị công hiện đại.
Ông phân tích: "Một trong những yếu tố làm suy giảm hiệu quả điều hành ở địa phương là sự hình thành của các nhóm lợi ích bản địa và hiện tượng “cục bộ hóa” trong quản lý.
Khi lãnh đạo là người địa phương, họ thường chịu ảnh hưởng bởi các mối quan hệ thân quen, khó giữ được sự khách quan trong các quyết định quan trọng - từ phân bổ ngân sách, đấu thầu công cho đến tuyển dụng nhân sự".
Ông Thắng dẫn ví dụ tại tỉnh Quảng Ngãi, nơi một Phó Chủ tịch UBND huyện được điều động từ tỉnh khác giúp tháo gỡ nhiều điểm nghẽn trong lĩnh vực đất đai và đầu tư công - những vấn đề vốn bị trì trệ do xung đột lợi ích giữa các nhóm địa phương.
Từ góc độ tổ chức, việc điều động cán bộ còn giúp tái phân bổ nguồn lực quản trị giữa Trung ương và địa phương.
“Ở Lào Cai, việc điều động cán bộ từ sở ngành về làm Chủ tịch UBND xã vùng cao đã nâng cao chất lượng quản lý, nhất là trong giáo dục và y tế. Những cán bộ này mang theo kiến thức chuyên môn và kinh nghiệm quản lý hiện đại, giúp cải thiện đáng kể các chỉ số phát triển con người” - Ông Thắng nhấn mạnh.
Vị chuyên gia này cũng bình luận: "Khi không bị ràng buộc bởi quan hệ thân tộc hay lợi ích kinh tế tại chỗ, người lãnh đạo sẽ có điều kiện đưa ra các quyết định khách quan hơn".
'Người lạ' và sức bật mới địa phương
Thực tiễn cho thấy, nhiều địa phương từng có lãnh đạo “ngoại tỉnh” và chính những người này đã tạo nên bước đột phá về cải cách hành chính, thu hút đầu tư, đổi mới tư duy phát triển.
Ông Bùi Văn Tiếng - nguyên Trưởng ban Tổ chức Thành ủy Đà Nẵng nhìn nhận: Người lãnh đạo không phải người địa phương có thể ban đầu gặp lúng túng do thiếu am hiểu phong tục và quan hệ xã hội tại chỗ.
Tuy nhiên, chính sự “mới mẻ” đó lại giúp họ tránh được lối kinh nghiệm chủ nghĩa - “hôm nay làm như hôm qua, ngày mai lại làm giống hôm nay” - vốn dễ khiến bộ máy trì trệ.
Theo ông Tiếng, để tạo được sức bật phát triển, người đứng đầu đến từ nơi khác phải vượt qua hai yêu cầu khó khăn nhất: thấu hiểu đất và người nơi công tác, đồng thời xem mảnh đất đó như quê hương của chính mình.
“Nếu vượt qua được ‘thách thức kép’ này, bí thư hoặc chủ tịch không phải người địa phương sẽ vừa tránh được sự ràng buộc của các quan hệ thân hữu - họ hàng, vừa có thể dốc toàn tâm toàn lực vì nơi mình đang phụng sự” - Nguyên Trưởng ban Tổ chức Thành ủy Đà Nẵng khẳng định.
Trên thực tế, nhiều trường hợp đã chứng minh điều đó. Ở Đà Nẵng, việc điều động cán bộ từ các quận trung tâm ra các phường ven biển trong khuôn khổ mô hình chính quyền đô thị hai cấp đã thúc đẩy nhanh quá trình số hóa dịch vụ công, nâng cao chỉ số hài lòng của người dân trong các giao dịch hành chính.
Tương tự, tại một số tỉnh Tây Nguyên, khi lãnh đạo được điều động từ địa bàn khác đến, họ thường mang theo tư duy phát triển mở, chú trọng liên kết vùng và coi phát triển bền vững là ưu tiên trung tâm. Điều này giúp giảm tình trạng phát triển cục bộ và gia tăng hợp tác kinh tế - xã hội giữa các địa phương lân cận.
Đổi mới tư duy quản trị
Theo TS Phan Văn Thắng, điều quan trọng không chỉ là “đưa người lạ về địa phương”, mà là đưa tư duy mới vào bộ máy lãnh đạo. Người được điều động từ nơi khác thường mang theo kinh nghiệm triển khai các chương trình cải cách, chuyển đổi số, hoặc mô hình quản trị hiện đại đã được thử nghiệm thành công ở địa phương cũ.
“Ở nơi mới, họ có thể áp dụng những kinh nghiệm đó, thúc đẩy các chương trình hiện đại hóa hành chính, xây dựng chính quyền điện tử, và đặc biệt là thay đổi thái độ phục vụ người dân” - TS Phan Văn Thắng nói.
bui-van-tieng.jpg
Với người đứng đầu vừa có tâm vừa có tầm, việc không bị chi phối bởi những mối quan hệ cũ cho phép họ nhìn sự việc khách quan hơn, cập nhật hơn
Ông Bùi Văn Tiếng
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng thống nhất rằng phi địa phương hóa không phải là mục tiêu tự thân.
Nó chỉ phát huy tác dụng khi gắn liền với cơ chế giám sát minh bạch, đánh giá năng lực thực chất và sự hỗ trợ từ Trung ương trong giai đoạn đầu công tác.
Theo Bùi Văn Tiếng - nguyên Trưởng ban Tổ chức Thành ủy Đà Nẵng, việc điều động cán bộ từ nơi khác cần song hành với chính sách đào tạo và “bảo lãnh chính trị” - tức là sự tin tưởng và hỗ trợ từ Trung ương, để người được luân chuyển yên tâm cống hiến, không bị cô lập trong môi trường mới.
“Chỉ khi người lãnh đạo được trao quyền và được tin tưởng, họ mới dám làm, dám chịu trách nhiệm” - Ông Tiếng nhấn mạnh.
Mặt khác, không thể phủ nhận vai trò của lãnh đạo bản địa trong việc duy trì tính ổn định và kết nối cộng đồng.
Vì vậy, một mô hình quản trị hiệu quả cần sự kết hợp hài hòa giữa hai nhóm cán bộ: cán bộ điều động từ nơi khác và cán bộ tại chỗ có hiểu biết sâu về địa phương.
Chính sự phối hợp này giúp hệ thống lãnh đạo vừa có tầm nhìn chiến lược rộng, vừa có độ thấu cảm xã hội sâu, tạo nên sức mạnh tổng hợp trong phát triển.
Bộ Chính trị điều động ông Nguyễn Khắc Thận - Chủ tịch UBND tỉnh Hưng Yên tham gia Ban Chấp hành, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Nghệ An, chỉ định giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An nhiệm kỳ 2025-2030 thay cho ông Nguyễn Đức Trung được điều động, giữ chức Phó Bí thư Thành ủy Hà Nội nhiệm kỳ 2025-2030; đồng thời giới thiệu để HĐND TP Hà Nội bầu giữ chức Chủ tịch UBND TP Hà Nội nhiệm kỳ 2021-2026.
Từ 'phi địa phương hóa' đến văn hóa lãnh đạo hiện đại
Chủ trương bố trí lãnh đạo không phải người địa phương đang thể hiện một bước tiến trong tư duy nhân sự mang tầm quốc gia. Nó không chỉ nhằm tránh tình trạng khép kín quyền lực hay “thân hữu hóa quan chức”, mà còn mở ra một văn hóa lãnh đạo mới - khách quan, minh bạch và trách nhiệm.
Đằng sau sự điều động nhân sự là tư duy quản trị hiện đại, coi việc phục vụ Nhân dân là trung tâm, coi sự liêm chính và dám chịu trách nhiệm là tiêu chí của người đứng đầu.
Khi một người lãnh đạo “đủ xa để vô tư, đủ gần để chịu trách nhiệm”, họ không chỉ góp phần làm trong sạch bộ máy, mà còn khơi thông dòng chảy phát triển của địa phương.
Bằng cách ấy, phi địa phương hóa không chỉ là thay đổi địa lý cán bộ, mà là thay đổi văn hóa lãnh đạo - từ chỗ gắn bó theo huyết thống sang gắn bó bằng lý tưởng và trách nhiệm công vụ.
Đó cũng là con đường để Đảng kiến tạo đội ngũ cán bộ có tầm nhìn quốc gia, phục vụ lợi ích dân tộc trong giai đoạn phát triển mới.
