Loại cây dại khi nhắc đến tên ai cũng biết ở đây là cây xuyến chi hay còn gọi là đơn buốt, là một loài thực vật hết sức quen thuộc, có thể bắt gặp ở khắp mọi nơi từ khu đất hoang, đồng cỏ, ven đường hay trong vườn nhà. Xuyến chi là một loại thực vật thân thảo họ cúc, tên khoa học là Bidens pilosa. Loại cây này tuy là cây dại nhưng có công dụng tuyệt vời đối với sức khỏe mà không phải ai cũng biết.
Chia sẻ về những lợi ích của cây xuyến chi, bác sĩ Quách Tuấn Vinh, chủ tịch Hội Đông y quận Hoàn Kiếm, Hà Nội, cho biết, xuyến chi là cây mọc hoang dại ở nhiều nơi và phát tán mạnh, được nhiều người dùng như một loại rau cho bữa ăn hằng ngày và là dược liệu trong y học cổ truyền để chữa bệnh vì các đặc tính dược lý có lợi cho sức khỏe .
Thành phần hóa học chính của cây xuyến chi gồm: porphyrin, polyynes, terpenoid, flavonoid,... Đặc biệt, thành phần flavonoid có khả năng chống viêm, ngừa ung thư, chống oxy hóa.
Các hợp chất trong cây xuyến chi như polyacetylene và flavonoid, có tác dụng giảm lượng đường trong máu.
Tốt cho huyết áp: Theo nghiên cứu, các hợp chất có trong xuyến chi, đặc biệt là flavonoid và polyphenol được cho là có khả năng làm giãn nở mạch máu và cải thiện tuần hoàn, giúp giảm áp lực lên thành mạch và kiểm soát huyết áp.
Rất tốt cho hệ tiêu hóa: Cây xuyến chi có thể giúp hỗ trợ điều hòa chức năng tiêu hóa, chống táo bón và hỗ trợ điều trị viêm loét dạ dày, đường ruột. Một nghiên cứu tại Trung Quốc cho thấy chiết xuất từ xuyến chi có thể cải thiện đáng kể tình trạng viêm loét dạ dày do tác động của các gốc tự do và các phản ứng viêm.
Có thể chống viêm nhiễm: Loại cây dại này có khả năng hỗ trợ ức chế các quá trình viêm và giảm sưng, giúp giảm viêm trong nhiều bệnh lý, đặc biệt là viêm khớp và các bệnh liên quan đến hệ thống miễn dịch.
Tốt cho tim mạch: Thành phần của cây xuyến chi giàu chất chống oxy hóa, chất xơ nên có thể hỗ trợ phòng ngừa nguy cơ bị nhồi máu cơ tim, suy tim, suy thận, đột quỵ
Cây xuyến chi được ví như "cỏ thần" vì những tác dụng thần kỳ của nó. Loài cây này được nhiều quốc gia trên thế giới như ở Châu Phi, khu vực Đông Dương, Úc, Mexico... săn lùng để làm các bài thuốc chữa bệnh. Ảnh minh họa.
Thông tin trên Tuổi Trẻ, một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng chiết xuất từ xuyến chi có thể làm giảm mức cytokine gây viêm, qua đó giúp kiểm soát các phản ứng viêm trong cơ thể. Nghiên cứu tại Brazil đã xác nhận khả năng chống viêm mạnh mẽ của cây này thông qua cơ chế ức chế enzyme cyclooxygenase và lipooxygenase.
Ngoài ra, một nghiên cứu được thực hiện tại Nigeria cho thấy chiết xuất của xuyến chi có tác dụng kháng khuẩn mạnh đối với các chủng vi khuẩn như Staphylococcus aureus, E. coli và kháng nấm đối với các chủng nấm Candida.
Xuyến chi không chỉ được dùng làm món ăn mà có thể trở thành vị thuốc. Ảnh minh họa.
Trao đổi với Vietnamnet, TS.BS Phạm Việt Hoàng, nguyên Phó giám đốc Bệnh viện Tuệ Tĩnh, Hà Nội, cho biết, cây xuyến chi rất quen thuộc nhưng sử dụng nó làm món rau ăn thì không phải ai cũng biết. Từ 50 năm trước, Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) đã thúc đẩy trồng cây xuyến chi ở châu Phi vì dễ canh tác và có thể sử dụng làm rau ăn.
Trong Đông y, xuyến chi được coi là bài thuốc, có vị đắng và tính bình (mát), hơi cay nhẹ, có công dụng thanh nhiệt, giải độc cho cơ thể, trị côn trùng cắn, trị viêm sưng họng, tiêu chảy. Toàn bộ cây xuyến chi đều có thể dùng từ rễ, thân, hoa.
- Dùng chữa mẩn ngứa: 100 - 200g xuyến chi, 4 - 5 lít nước đem nấu để lấy nước tắm còn phần bã thì xát lên vùng da bị ngứa. Làm như vậy cho đến khi tình trạng ngứa khỏi hẳn.
- Chữa viêm họng cấp: 30 - 60g xuyến chi tươi giã nát vắt lấy nước, chia thành 3 lần uống. Nếu cảm thấy khó uống cho thêm 1 thìa cà phê mật ong.
Với các thành phần hóa học quý, cây xuyến chi mọc hoang hay còn gọi là cúc chi, cúc dại không chỉ được nhiều người dùng như một loại rau ăn hằng ngày mà còn có tác dụng hỗ trợ chữa nhiều bệnh. Tuy nhiên, theo bác sĩ Vinh khi ăn loại cây này cũng cần phải lưu ý một số điểm quan trọng để bảo vệ sức khỏe. Bởi một số người có thể nhạy cảm hoặc dị ứng với các loại thực vật họ cúc (Asteraceae), bao gồm xuyến chi. Biểu hiện có thể là nổi mề đay, ngứa ngáy, hoặc khó thở. Nếu có bất kỳ dấu hiệu dị ứng nào, nên ngưng sử dụng ngay lập tức và đến bác sĩ.
Hoặc có thể gặp rối loạn tiêu hóa nhẹ như đau bụng, tiêu chảy hoặc buồn nôn khi sử dụng xuyến chi, đặc biệt là khi sử dụng ở liều cao hoặc sử dụng kéo dài.
