Đây là hồi chuông cảnh báo cấp thiết về sự thiếu hiểu biết và dễ dãi trong sử dụng các loại thuốc thẩm mĩ có bản chất là độc tố cực mạnh như botulinum.
Đẹp chưa thấy đâu, đã mất sự tự chủ
Bệnh nhân nữ 34 tuổi, Hà Nội tiêm botox tại nhà từ người quen trên mạng, vị trí tiêm là hai bên cằm và vùng giữa trán. Sau 2 ngày, chị bắt đầu đau rát họng, khó nuốt, yếu cơ, liệt tay chân rồi nhanh chóng chuyển sang liệt toàn thân, không thể đi lại, khó thở. Bệnh nhân đến Bệnh viện Bạch Mai trong tình trạng tỉnh táo nhưng liệt toàn thân, phải đặt ống nội khí quản, thở máy. Chẩn đoán ngộ độc độc tố botulinum do vi phạm về điều trị thẩm mĩ. Việc điều trị trông cậy vào hồi sức, chăm sóc và tình trạng liệt hồi phục vẫn rất chậm.
Tiếp đó, bệnh nhân nữ 38 tuổi, Hưng Yên cũng được một người không phải nhân viên y tế tiêm 3 loại thuốc cùng chứa hoạt chất botulinum là Botox, Re N Tox và một loại thuốc có chữ Hàn Quốc trong hai ngày tại nhà với mục đích làm đẹp. Bệnh nhân được tiêm nhiều mũi liên tiếp vùng bắp tay, xương đòn và hàm. Sau ngày tiêm cuối cùng, chị xuất hiện sụp mi, nhìn đôi, nuốt nghẹn, khó thở và yếu tứ chi, thân mình, cơ vùng cổ, gần như mất toàn bộ khả năng vận động, phải phụ thuộc chăm sóc của người khác. Qua nhiều ngày điều trị, tình trạng liệt hồi phục rất chậm nhưng may mắn đã trở về gần bình thường và xuất viện.
Bệnh nhân phải thở máy.
Botulinum - chất độc thần kinh mạnh nhất từng được biết đến
Botulinum là độc tố do vi khuẩn Clostridium botulinum tiết ra, được Tổ chức Y tế Thế giới xếp vào nhóm chất độc thần kinh mạnh hàng đầu. Chỉ với liều 0,09 microgram tiêm vào tĩnh mạch, một người trưởng thành 70kg có thể tử vong.
Trong y học, botulinum toxin type A được ứng dụng hợp pháp trong điều trị thần kinh, phục hồi chức năng, và thẩm mĩ (xóa nếp nhăn, tạo gọn cơ mặt). Tuy nhiên, sự khác biệt giữa một phương pháp điều trị hiệu quả và một thảm họa y khoa phụ thuộc vào 3 yếu tố: Người thực hiện (phải là bác sĩ, nhân viên y tế được đào tạo và có chứng chỉ hành nghề về 3 chuyên khoa sâu như trên, các bác sỹ thuộc chuyên ngành khác dù có giỏi đến đâu cũng không được phép thực hiện); Cơ sở thực hiện (phải là cơ sở y tế được cấp phép bởi Bộ Y tế); Nguồn gốc thuốc (phải nhập khẩu hợp pháp, bảo quản nghiêm ngặt và sử dụng đúng liều lượng - mỗi sản phẩm có dược lực học khác nhau, không thể dùng tùy tiện).
Hiểu đúng về hậu quả y khoa ngộ độc botulinum
Khác với các tai biến thông thường, các thuốc điều trị thẩm mĩ có thành phần là độc tố botulinum. Độc tố gắn chặt gây tổn thương và cắt đứt, đường dẫn truyền thần kinh, làm gián đoạn hoàn toàn tín hiệu thần kinh khiến cơ thể mất hoàn toàn khả năng điều khiển các cử động, kể cả việc thở.
Không chỉ là “liệt tạm thời”, bệnh nhân còn mất khả năng vận động, sinh hoạt, giao tiếp, sống phụ thuộc hoàn toàn vào nhân viên y tế và người thân. Trong nhiều trường hợp, liệt hô hấp đến mức không thể ho, khạc đờm, tăng nguy cơ tử vong do suy hô hấp thứ phát hoặc viêm phổi nặng.
TS. bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc cảnh báo: “Tổn thương thần kinh do botulinum không thể hồi phục. Cơ thể phải tự tái tạo các đường dẫn truyền thần kinh mới, giống như một cái cây bị chặt giữa thân và phải chờ mọc lại cành, một quá trình kéo dài từ 2 đến 4 tháng hoặc hơn. Khi được tiêm với mục đích làm đẹp nhưng bởi người không có chuyên môn sâu về y tế như trên thì rất dễ gây ngộ độc botulinum dẫn đến liệt toàn thân, liệt ruột, chướng bụng, loạn nhịp tim. Trong thời gian chờ đợi cơ thể tự hồi phục, bệnh nhân có nguy cơ tử vong cao vì suy hô hấp, viêm phổi, loét do nằm lâu, tắc ruột, nhiễm trùng bệnh viện...”.
Các bác sĩ Trung tâm Chống độc kiểm tra phản xạ cơ cho bệnh nhân.
Theo các tổng kết, báo cáo về tai biến do tiêm thuốc có thành phần là độc tố botulinum trên thế giới, ngay cả với các bác sỹ chuyên khoa thẩm mĩ khi đứng trước các thuốc chứa botulinum thẩm mĩ cũng gặp khó khăn và rất thận trọng. Cùng một thành phần hoạt chất là botulinum, với cùng hàm lượng, nhưng giữa các sản phẩm thuốc của các nhà sản xuất khác nhau cũng có tác dụng và độc tính ở các mức độ khác nhau. Điều này có nghĩa là phải đòi hỏi người tiêm vừa đảm bảo đúng chuyên môn y tế và vừa phải đảm bảo mức độ quen, thành thạo và có kinh nghiệm trong hành nghề.
Hồi chuông cảnh báo thị trường ngầm của thuốc tiêm botox
Trên mạng xã hội, có hàng ngàn lời quảng cáo tiêm thuốc thẩm mĩ làm đẹp “tại nhà”, “giá rẻ”, “bác sĩ riêng”, “đẹp sau 15 phút” xuất hiện hàng ngày. Nhưng tất cả các hoạt động này là vi phạm pháp luật vì không phải là các cơ sở y tế được cấp phép, kiểm soát bởi các cơ quan chuyên môn và quản lí. Phần lớn những người trong số đó không có bằng cấp y khoa (trong khi để tiêm thuốc thẩm mĩ yêu cầu này còn phải ở mức cao hơn nhiều, tức là bác sĩ chuyên khoa thẩm mĩ), thuốc không rõ nguồn gốc, không biết định liều an toàn, và không có khả năng cấp cứu khi tai biến xảy ra.
Các spa, salon tóc, thậm chí người bán hàng online... đều có thể tùy tiện, thậm chí liều lĩnh đứng ra tiêm botox hoặc các thuốc thẩm mĩ cùng loại chứa botulinum mà không bị phát hiện và xử lí nghiêm. Người dân, vì thiếu hiểu biết hoặc chủ quan, dễ dãi trao gửi sức khỏe, thậm chí mạng sống của mình vào tay những kẻ này.
TS. Nguyên khuyến cáo: Người dân tuyệt đối không tiêm botox tại nhà hoặc ở các cơ sở không có giấy phép hành nghề y tế chuyên khoa thẩm mĩ. Chỉ thực hiện tại bệnh viện hoặc cơ sở y tế được cấp phép, với bác sĩ chuyên khoa thẩm mĩ thành thạo sử dụng botulinum.
Hai bệnh nhân ngộ độc Botulium do tiêm botox làm đẹp được điều trị bởi Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai là lời cảnh tỉnh rõ ràng nhất. Một mũi tiêm sai, cái giá không chỉ là sắc đẹp, mà là sức khỏe và sự sống.
