Lũ cuốn trôi "thủ phủ" rau Lâm Đồng

Nhà kính, nhà lưới gãy đổ theo dòng lũ

Sau khi nước rút, dọc ven sông Đa Nhim qua các xã D'Ran, Ka Đô, Đơn Dương, Quảng Lập…, những vùng sản xuất rau từng xanh mướt nay chỉ còn lại cảnh hoang tàn. Nền đất chai lì trơ trọi, từng mảng bùn lầy loang lổ, nhà kính nằm xiêu vẹo. Nhiều nông hộ không khỏi bàng hoàng khi quay lại khu sản xuất sau trận lũ dữ.

Lũ cuốn trôi “thủ phủ” rau Lâm Đồng - Ảnh 1. — Hàng ngàn héc ta canh tác rau ở Lâm Đồng bị lũ cuốn phăng

Thống kê sơ bộ cho thấy hơn 2.000 ha rau màu dọc sông Đa Nhim bị cuốn phăng, nhiều gia đình bỗng chốc trắng tay.

H.Đơn Dương (cũ) chạy dọc theo dòng sông Đa Nhim, từ lâu được xem là "thủ phủ rau" của tỉnh Lâm Đồng. Trước khi sắp xếp chính quyền 2 cấp, mỗi năm địa phương duy trì hơn 28.200 ha trồng rau, cho sản lượng khoảng 856.000 tấn. Trên vùng đất màu mỡ này, nông dân chuyên canh nhiều loại nông sản chủ lực như xà lách, hành tây, khoai tây, hành lá, cà chua, cải thảo, cải thìa, dưa leo, ớt tây… tạo nên thương hiệu rau Đơn Dương nổi tiếng trên thị trường.

Hơn một tuần sau lũ, ông Huỳnh Tuyên (thôn Châu Sơn, xã D'Ran) vẫn chưa hết bàng hoàng khi đứng giữa phần đất vốn là 1 ha nhà kính trị giá 2 tỉ đồng. "Vay ngân hàng đầu tư nhà kính chưa trả xong, giờ lũ cuốn sạch, tôi không biết xoay xở thế nào, rồi biết lấy gì trả nợ", ông Tuyên nói.

Nỗi lo ấy cũng đè nặng trên vai ông Bùi Văn Ca (thôn Tân Lập, xã Ka Đô). Vừa dọn lớp rác và cây bụi ngổn ngang trong vườn, ông kể: "Đêm 19.11 thật kinh hoàng. 1,2 ha rau ngắn ngày của gia đình mất trắng. Vườn xà lách thương lái đã đặt cọc chờ lấy hàng cũng bị lũ càn quét". Ông Ca cho biết phải mất ít nhất một tháng để cải tạo đất và thay mới hệ thống thiết bị trước khi nghĩ đến chuyện xuống giống vụ mùa mới.

Lũ cuốn trôi “thủ phủ” rau Lâm Đồng - Ảnh 2. — Nông dân các xã D’Ran, Ka Đô... rất khó phục hồi sản xuất nếu không được hỗ trợ của nhà nước

Lần đầu tiên sau 60 năm sống tại địa phương, ông Nguyễn Văn Trị, Trưởng thôn Lạc Thạnh (xã D'Ran), chứng kiến cảnh tượng ngập lụt lớn đến vậy. "Thôn có 278 hộ, đều bị thiệt hại với diện tích khoảng 300 ha đất sản xuất. Riêng 70 ha nhà lưới và 20 ha nhà kính bị phá hủy, ước tính thiệt hại đã hơn 70 tỉ đồng", ông Trị nói.

Ông Trị cho hay, nông dân trong thôn đều kiến nghị ngân hàng giãn hoặc khoanh nợ, bởi lớp đất màu đã bị trôi hết, bà con không thể tái sản xuất ngay.

Nguồn rau xanh khan hiếm nghiêm trọng

Không chỉ nông dân điêu đứng, các chủ vựa rau cũng lao đao khi nguồn cung giảm đột ngột. Chủ vựa Tâm Uyên (thôn Lạc Lâm, xã D'Ran), chuyên đóng hàng đi TP.HCM và các tỉnh miền Tây, miền Trung, cho biết lượng rau sau lũ giảm đến 70%. Rau khan hiếm, giá đội lên từng ngày nhưng có tiền cũng khó mua. Xà lách từ 22.000 đồng tăng lên 40.000 đồng/kg; cải thảo từ 13.000 đồng lên 24.000 đồng/kg; đậu cô ve vọt từ 12.000 đồng lên 45.000 đồng/kg. Hành lá trước 700.000 đồng/thùng 30 kg, giờ 1,4 triệu đồng. Để có rau củ cung cấp cho các đối tác, chủ vựa phải chạy ngược xuôi nhưng mỗi ngày chỉ thu mua được hơn 10 tấn, chẳng thấm vào đâu so với nhu cầu thị trường.

Lũ cuốn trôi “thủ phủ” rau Lâm Đồng - Ảnh 3. — Vùng sản xuất rau chủ lực của tỉnh Lâm Đồng tan hoang sau lũ lịch sử

Tương tự, bà Hà, chủ vựa rau Ấn Hà (thôn Lạc Lâm), chuyên đóng rau, củ, quả đi TP.HCM và các tỉnh, cho biết toàn bộ ruộng vườn của gia đình và nhiều nông hộ quanh vùng đã bị lũ cuốn trôi, giờ gần như không còn nguồn hàng để thu mua. Những diện tích không bị lũ đánh bay thì rau củ cũng hư hỏng nặng do mưa kéo dài. "Nông hộ chưa dám xuống giống vì nghe dự báo vẫn còn mưa bão. Họ phải chờ, bởi nếu lũ về thêm lần nữa thì coi như mất vốn", bà Hà lo lắng nói.

Theo người dân địa phương, các giống như cà chua, ớt, đậu leo, hành tây, bắp sú, bắp cải… cần thời gian canh tác khoảng 3 tháng; còn xà lách, cải xanh, cải thìa cần hơn 1 tháng. Như vậy, từ nay đến tết Bính Ngọ 2026, thủ phủ rau Lâm Đồng rất khó phục hồi diện tích đủ lớn để đáp ứng thị trường.

Gượng dậy giữa bãi bồi tan hoang

Ông Nguyễn Hữu Chi, Chủ tịch UBND xã Ka Đô, cho biết trận lũ lịch sử làm 500 ha rau màu tại các thôn Lạc Sơn, Lạc Thạnh, Ka Đô mới, Ka Đô cũ, Tân Lập bị ngập úng hoặc cuốn trôi hoàn toàn. Hơn 30 ha nhà lưới bị lũ cuốn, gần 10 ha nhà kính hư hỏng. Ngoài ra còn có rất nhiều gia cầm, gia súc bị nước lũ cuốn... Tổng thiệt hại ước khoảng 500 tỉ đồng. "Chúng tôi kiến nghị các ngân hàng có phương án giãn nợ, khoanh nợ cho các hộ dân bị ảnh hưởng để phục hồi sản xuất trong thời gian tới", ông Chi nói.

Lũ cuốn trôi “thủ phủ” rau Lâm Đồng - Ảnh 4. — Nước sông Đa Nhim dâng cao gây ngập nghiêm trọng tại các xã D'Ran, Ka Đô, Đơn Dương, Quảng Lập (Lâm Đồng) vừa qua

Còn ông Trương Quang Kiên, Phó chủ tịch UBND xã D'Ran, cho biết trận lũ vừa qua đã gây thiệt hại nặng nề với hơn 1.320 ha hoa màu và cây trồng bị ảnh hưởng, trong đó hàng trăm diện tích nhà kính, nhà lưới bị nước lũ cuốn trôi hoặc hư hỏng hoàn toàn. Ước tính sơ bộ, mưa lũ lịch sử khiến xã D'Ran thiệt hại trên 500 tỉ đồng.

"Chúng tôi kêu gọi bà con có vườn ở các khu vực cao ráo ưu tiên xuống giống, sớm ổn định sản xuất để cung ứng hàng hóa cho thị trường. Đối với những nơi trũng thấp thì khuyến cáo người dân dọn dẹp, chờ qua đợt mưa lũ cuối năm này sẽ bắt tay vào sản xuất các loại rau ngắn ngày cho kịp vụ mùa cuối năm", ông Kiên chia sẻ.

Lũ cuốn trôi “thủ phủ” rau Lâm Đồng - Ảnh 5. — Người dân tìm lại những vật dụng sản xuất bị lũ cuốn

Theo ông Kiên, xã đang xây dựng phương án đề nghị UBND tỉnh hỗ trợ thiệt hại về sản xuất rau màu và cả vật nuôi để nông dân phục hồi sản xuất.

Tại xã Đơn Dương, Chủ tịch UBND xã Trần Hùng Dũng thông tin hơn 111 ha bị ngập và cuốn trôi, thiệt hại khoảng 6,8 tỉ đồng; trong đó có 9 ha nhà kính và 9 ha nhà lưới. Lũ cũng cuốn mất nhiều vật tư sản xuất như máy bơm, máy nổ. Tỉnh Lâm Đồng đã hỗ trợ xã 3 tỉ đồng và 15 tấn gạo, xã sẽ tính toán để hỗ trợ các hộ dựa trên nguồn này.

Lũ cuốn trôi “thủ phủ” rau Lâm Đồng - Ảnh 6. — Ông Nguyễn Văn Trị (Trưởng thôn Lạc Thạnh, xã D'Ran) bên cánh đồng trồng rau mà nước lũ chưa rút hết

Ở xã Quảng Lập, Chủ tịch UBND xã Nguyễn Đình Tịnh cho biết địa phương có 100 ha rau màu thiệt hại, đang áp dụng mức hỗ trợ 200.000 đồng/sào. Tuy nhiên, thiệt hại nhà kính, nhà lưới vẫn chưa có mức hỗ trợ cụ thể.

Việc sụt giảm nguồn rau chỉ diễn ra trong vài ba tuần

Trao đổi với PV Thanh Niên, ông Hà Ngọc Chiến, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và bảo vệ thực vật tỉnh Lâm Đồng, cho biết khu vực thuộc tỉnh Lâm Đồng cũ có diện tích trồng rau hằng năm khoảng 85.000 ha, chủ yếu tập trung tại TP.Đà Lạt cũ và các huyện (cũ) Đơn Dương, Lạc Dương, Đức Trọng, Lâm Hà…, trong đó lớn nhất là H.Đơn Dương. Sản lượng toàn vùng đạt khoảng 2,5 triệu tấn/năm, mỗi ngày cung ứng cho thị trường khoảng 6.000 tấn rau củ, riêng TP.HCM chiếm từ 70 - 80%.

Đợt bão và mưa lũ vừa qua khiến nhiều diện tích trồng rau bị thiệt hại nặng, sản lượng cung ứng giảm còn khoảng 4.000 tấn/ngày. Tuy vậy, ông Chiến nhận định việc sụt giảm nguồn hàng chỉ diễn ra trong vài ba tuần, bởi các khu vực khô ráo hoặc chưa đến kỳ thu hoạch vẫn duy trì sản xuất bình thường; rau ngắn ngày cũng chỉ cần chưa đầy một tháng là có thể thu hoạch. Nếu thời tiết không diễn biến bất lợi, nguồn cung rau từ Lâm Đồng (cũ) trong dịp Tết Nguyên đán tới sẽ ổn định, không bị ảnh hưởng.

Gia Bình