Thiếu máu là bệnh lý huyết học phổ biến trên thế giới cũng như ở Việt Nam. Theo các báo cáo từ năm 2021, trên thế giới hiện có khoảng 1,92 tỷ người bị thiếu máu. Trong số đó, có rất nhiều không biết mình mắc bệnh, bởi bệnh thường phát triển âm thầm, ở những trường hợp thiếu máu nhẹ, bệnh chỉ có biểu hiện thoáng qua nên ít được chú ý.
Theo bác sĩ Huỳnh Minh Nhựt (Khoa Nội Nhiễm – BV Đa khoa Khu vực Thủ Đức), thiếu máu có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, mọi giới nếu không được phát hiện sớm bệnh có thể gây ra nhiều hậu quả nặng nề cho sức khỏe. Hãy cùng tìm hiểu các dấu hiệu, nguyên nhân và cách điều trị thiếu máu qua bài viết dưới đây.
Thiếu máu là bệnh gì?
Thiếu máu là tình trạng hemoglobin (Hb) trong máu của người bệnh giảm hơn so với người cùng giới, cùng lứa tuổi và cùng điều kiện sống. Hemoglobin (Hb) là một loại phân tử protein có trong hồng cầu, có nhiệm vụ vận chuyển oxy và tạo sắc tố đỏ cho hồng cầu. Do đó, khi nồng độ hemoglobin giảm sẽ gây ra các biểu hiện thiếu oxy ở các mô và các cơ quan.
Ảnh minh hoạ
Biểu hiện của người thiếu máu
Tùy thuộc vào mức độ thiếu máu, người bệnh thiếu máu sẽ có những biểu hiện khác nhau, từ nhẹ đến nghiêm trọng như:
Mệt mỏi và yếu đuối: Cảm thấy mệt mỏi, uể oải, và thiếu năng lượng, ngay cả khi đã nghỉ ngơi đầy đủ.
Da xanh xao, niêm mạc nhợt nhạt: Da, niêm mạc mắt, môi, và nướu có thể nhợt nhạt hơn bình thường.
Chóng mặt, hoa mắt: Đặc biệt khi đứng lên nhanh hoặc thay đổi tư thế nhanh, đột ngột
Cảm thấy khó thở: Cảm thấy khó thở, đặc biệt khi gắng sức.
Nhịp tim nhanh: Tim đập nhanh hơn bình thường để cố gắng bù đắp cho việc thiếu oxy.
Ngoài ra, người bệnh thiếu máu còn gặp một số biểu hiện khác như: tóc dễ gãy rụng, móng giòn dễ gãy, dễ cáu gắt, khó tập trung, giảm trí nhớ, rối loạn tiêu hóa (chán ăn, ăn kém, …) hay rối loạn kinh nguyệt ở phụ nữ.
Nồng độ hemoglobin (Hb) ở những người thiếu máu sẽ giảm hơn so với người bình thường
Nguyên nhân dẫn đến thiếu máu
Hồng cầu đảm nhận vai trò vận chuyển oxy đến khắp các cơ quan và đồng thời loại bỏ khí carbon dioxide ra khỏi cơ thể. Khi quá trình này bị rối loạn, cơ thể có thể bị tích tụ độc tố. Việc thiếu hụt oxy hoặc suy giảm số lượng hồng cầu khiến da trở nên nhợt nhạt, đặc biệt dễ nhận thấy ở khuôn mặt, lòng bàn tay và lưỡi.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thiếu máu, bao gồm:
Do mất máu: ở bệnh nhân xuất huyết tiêu hóa, bệnh trĩ, đi tiểu ra máu, kinh nguyệt kéo dài…
Người bệnh mắc bệnh tan máu: Do cơ thể tăng quá trình phá hủy hồng cầu dẫn đến cơ thể thiếu máu.
Do giảm hoặc rối loạn quá trình tạo máu: Do tủy xương giảm sinh hoặc rối loạn sinh các tế bào máu (suy tủy xương, rối loạn sinh tủy, bệnh máu ác tính, ung thư di căn…) hoặc do thiếu các yếu tố tạo máu (erythropoietin, acid amin, acid folic và vitamin B12, thiếu sắt…).
Điều trị thiếu máu có khó không?
Trên thực tế, các bác sĩ sẽ dựa vào mức độ, nguyên nhân gây thiếu máu và các bệnh lý nền kèm theo của từng bệnh nhân để đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Nguyên tắc chính trong điều trị thiếu máu là điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân gây thiếu máu. Một số điều trị cụ thể bao gồm:
Truyền máu: Bệnh nhân sẽ được các bác sĩ chỉ định truyền các chế phẩm máu trong các trường hợp mất máu cấp/ mạn với nồng độ hemoglobin máu giảm thấp. Với những trường hợp nhẹ, người bệnh có thể không cần điều trị và chỉ cần theo dõi định kỳ.
Điều trị thiếu máu do thiếu yếu tố tạo máu: người bệnh cần bổ sung chế độ ăn giàu sắt, tăng cường rau xanh (như thịt nạc, bò, gan, rau xanh đậm,...). Bên cạnh đó, các bác sĩ sẽ chỉ định thuốc bổ sung sắt, acid folic và vitamin B12 khi cần thiết.
Chế độ ăn giàu sắt, khoa học và hợp lý sẽ giúp cải thiện các triệu chứng thiếu máu
Thiếu máu do bệnh lý hồng cầu bẩm sinh: điều trị chủ yếu là truyền chế phẩm máu, giúp người bệnh duy trì được nồng độ hemoglobin trên ngưỡng. Tuy nhiên, những bệnh nhân này cần được thải sắt thường xuyên do việc truyền máu nhiều, thậm chí là cắt lách để giúp giảm tần suất truyền máu. Ngoài ra, ghép tế bào gốc tạo máu cũng là phương pháp điều trị triệt để và hiệu quả nhất.
