Gần đây, trên mạng xuất hiện một khái niệm gây ra khá nhiều tranh cãi, đó chính là "ăn bám kiểu mới". Nó dùng để chỉ một nhóm người trẻ không đi làm công việc theo giờ hành chính, nhưng cũng không trực tiếp xin tiền bố mẹ. Họ sống chung với cha mẹ, mỗi tháng chỉ tiêu một khoản rất nhỏ, theo đuổi lối sống ít nhu cầu.
Họ không yêu đương, không kết hôn, càng không nghĩ đến chuyện sinh con. Họ chỉ muốn sống nhẹ nhàng theo ý mình.
Hiện tượng này đang âm thầm lan rộng ở nhiều nơi và khiến nhiều bậc phụ huynh lo lắng: "Sống thế này mãi, sau này biết làm gì để tự lo cho bản thân?".
Ảnh minh họa
Khác gì với "ăn bám" kiểu cũ?
Trước đây, khi nhắc đến "ăn bám", mọi người thường nghĩ đến cảnh con cái lười biếng, chỉ biết nằm nhà, tiêu tiền của cha mẹ, chẳng chịu làm việc.
Nhưng kiểu "ăn bám kiểu mới" này lại khác.
Hầu hết những người trẻ trong nhóm này đều học cao, nhiều người có bằng đại học hoặc sau đại học, nằm trong độ tuổi 25-30. Điều kiện gia đình cũng không quá khó khăn. Họ không phải không tìm được việc. Ngược lại, họ chủ động rời bỏ những công việc áp lực cao, những môi trường phải làm việc kéo dài đến tối muộn, thậm chí làm cả cuối tuần.
Họ chuyển về nhà cha mẹ để tiết kiệm chi phí nhà ở, tự nấu ăn, hạn chế mua sắm, cắt giảm tối đa chi tiêu. Chỉ cần vài triệu mỗi tháng là đã đủ xoay xở. Nhiều người trong nhóm này còn tự đặt cho mình cái tên nghe rất thời thượng là "con cái toàn thời gian", nghĩa là... làm con cả ngày, không có công việc chính thức nào khác.
Không xin tiền nhưng vẫn phụ thuộc, chỉ là theo cách mới
Nhìn bề ngoài, họ không chìa tay xin tiền cha mẹ, trông có vẻ tự lập. Nhưng thực tế, từ chỗ ở đến những nhu cầu cơ bản như điện nước, họ vẫn dựa vào gia đình.
Truyền thông gọi nhóm này là "thế hệ phụ thuộc nhẹ", tức là sống dựa dẫm ở mức độ vừa phải, không ăn bám hoàn toàn nhưng cũng chưa độc lập hoàn toàn.
Hiện tượng này xuất phát từ nhiều yếu tố mà phần lớn đều khá thực tế.
Đầu tiên phải kể đến nguồn gốc dễ thấy nhất, đó chính là áp lực việc làm. Những năm gần đây, thị trường việc làm cho người trẻ cạnh tranh cực kỳ gay gắt. Nhiều công việc có thu nhập hoặc cơ hội phát triển thấp hơn kỳ vọng.
Những năm gần đây, người trẻ vật lộn với thị trường lao động, cạnh tranh gay gắt, mức lương nhiều ngành không tương xứng với công sức bỏ ra. Khi phải chen chân qua một cây cầu hẹp nhưng cảm thấy thành quả không xứng đáng, một số người trẻ bắt đầu tự hỏi liệu có đáng để lao vào vòng xoáy đó không?
Từ đó, các xu hướng sống như "mặc kệ đời", "sống chậm", "ít nhu cầu" bắt đầu nở rộ. Họ không buông xuôi hẳn nhưng cũng không phấn đấu mà chọn cách tạm tránh xa cuộc đua căng thẳng.
Ảnh minh họa
Nguyên nhân thứ hai được cho là xuất phát từ cấu trúc gia đình hiện đại. Nhiều gia đình hiện nay chỉ có một con. Cha mẹ có lương hưu, có khoản tiết kiệm đủ lo sinh hoat và thường sẵn lòng cho con cái ở cùng để "đỡ phải thuê nhà bên ngoài".
Xu hướng này hình thành trạng thái đôi bên cùng hài lòng. Con cái nghĩ mình chỉ "ở nhờ", không tiêu hoang, không làm phiền. Cha mẹ thấy con cái ở nhà cũng vui, đỡ lo, thêm vài ba đồng tiền điện nước không đáng là bao.
Tuy nhiên, đằng sau sự thoải mái này là nhiều rủi ro tiềm ẩn.
Những nguy cơ âm thầm phía sau
Với gia đình, gánh nặng tài chính có thể không lớn, nhưng gánh nặng tâm lý lại tăng lên. Cha mẹ dễ lo lắng về tương lai con, thậm chí chậm kế hoạch nghỉ hưu hoặc lo lắng chuyện dưỡng già.
Với người trẻ, việc rời khỏi thị trường lao động quá lâu khiến kỹ năng dần giảm sút, quan hệ xã hội thu hẹp. Khi muốn quay lại, họ có thể đối mặt với rào cản lớn liên quan đến chuyên môn, dẫn đến lo âu và tự ti.
Ở tầm xã hội, nếu quá nhiều người trẻ rút khỏi thị trường lao động, sức sống kinh tế cũng bị ảnh hưởng.
Tuy nhiên, gọi nhóm này là "lười biếng" hay "buông thả" chỉ là cái nhìn đơn giản hóa. "Ăn bám kiểu mới" giống như một cách giải quyết tình thế trong bối cảnh chi phí sống cao, thu nhập không tương xứng, định hướng nghề nghiệp không rõ ràng.
Vậy hiện tượng này tốt hay xấu?
Lấy một ví dụ dễ hiểu thế này, bạn jhông thể trách người đạp xe yếu chân khi con đường đang dốc đứng. Chi phí sống tăng, việc làm cạnh tranh... đó là những "con dốc cao" trong thực tế. Nhưng nếu cha mẹ vì thương mà che chắn vô điều kiện, giống như việc giữ mãi tay sau yên xe thì người trẻ sẽ khó học được cách tự giữ thăng bằng.
Ảnh minh họa
Hỗ trợ cần có giới hạn và hướng đến mục tiêu giúp con tự lập
Sự hỗ trợ là cần thiết, nhưng nên có thời hạn và có điều kiện. Ví dụ, cha mẹ có thể hỗ trợ trong một giai đoạn cố định hoặc chuyển hỗ trợ tài chính thành đầu tư học kỹ năng, lấy chứng chỉ..., tạo điều kiện để con tái hòa nhập thị trường lao động.
Ở tầm vĩ mô, nhiều ngành mới như công nghệ cao, xe điện, robot… đang tạo ra thêm rất nhiều cơ hội việc làm có tương lai. Đây là những hướng đi người trẻ có thể tận dụng để "quay lại đường đua".
Điều quan trọng không phải là tranh luận "ăn bám kiểu mới" đúng hay sai mà là nhìn vào mong muốn thực sự của người trẻ, đó là tìm cách sống có ý nghĩa và bền vững hơn.
Với những người chọn tạm "nghỉ ngơi" theo kiểu này, lối đi đúng không phải là sống tối giản mãi mãi, mà là biến nó thành giai đoạn chuẩn bị, nạp lại năng lượng. Chỉ cần họ vẫn học hỏi, giữ kết nối với xã hội, trau dồi kỹ năng, thì quãng thời gian này có thể trở thành bàn đạp để họ tìm được con đường phù hợp nhất trong tương lai.
