Nếu lá hành thường được cắt ngắn rồi trộn hay rắc lên để phối vị cho một số món ăn thì lá hẹ một mình cũng làm nên những nồi canh rất đượm và rất đọng. Canh hẹ gợi lên mùi vị thân quen, từ bữa cơm quê thường nhật yên lành đến những bữa cơm ngày mùa bộn bề, vội vã.
Món canh hẹ mát lành
ẢNH: TRẦN CAO DUYÊN
Nếu nói "canh hẹ ai nấu mà chẳng được" thì cũng không sai. Nhưng để có một nồi canh hẹ "đẹp mùi, chuẩn vị" thì nhà tôi không ai làm được, trừ mẹ. Mẹ hay nói bọn bay giống cha, nịnh tao rồi khen cho cố chứ vài nắm hẹ, chút thịt bằm, chút hành phi, gia vị bình thường là đã có nồi canh mang lại sự mát lành trong những ngày nắng nóng muốn… chảy mỡ.
Coi mẹ "chế tác" nồi canh hẹ thấy đâu có gì cầu kỳ, chỉ cần ý tứ một chút thôi. Mẹ phi một nhúm hành tím xắt mỏng rồi cho nửa chén thịt băm vào xào sơ, thịt hơi săn lại thì nêm gia vị. Mẹ nhấn nhá: Nhớ xào sơ thôi nghen! Xào quá chín, thịt nó điếng, nó không hít thở được, không hút được cái chất hăng nồng thơm ngon của lá hẹ đâu.
Mẹ hay thật! Nồi canh múc hai tô là tròn bữa thì mẹ lường chừng đó nước rồi đổ vô nồi. Tôi hiểu, đổ nước ít thì ăn thiếu, bữa ăn "hụt hẫng" là mâm cơm… thất bại. Đổ nước nhiều thì nồi canh chỉ là… phận nước nổi trôi, nước ra nước, cái ra cái, nó nhạt nhẽo, lãng phí nguyên liệu và công sức người nấu. Khi nồi nước vừa bắt đầu sôi nhẹ thì trút lá hẹ vào liền. Bắc nồi canh từ bếp xuống mâm đúng "y bon" lúc lá hẹ vừa chín tới.
Cái giống hẹ mềm mỏng tới mức quá mong manh. Chỉ cần chậm vài giây là lá xanh bầm vì bị luộc nhừ. Ba nói chưa chan canh vô chén, chỉ cần nhìn màu lá hẹ xanh nõn xanh non là biết nồi canh thành công hơn mong đợi. Hứng lên ổng còn "vi triết" rằng, giống như khi gạo đã thành cơm mới nghe thơm mùi gạo, nghe mùi thơm hăng nồng rất nhẹ có nghĩa là hẹ đã thành canh.
Và rồi bạn biết không? Canh chưa ra tô mà mùi thơm đã lan xa. Cả nhà tự giác tới bàn ăn. Nếu không phải mùi hương canh hẹ mời gọi thì là gì?
Sau này sống xa nhà, trong nỗi nhớ bếp quê, hình ảnh mẹ và mùi hương canh hẹ chiếm một "tỷ trọng" đáng kể. Tôi gọi đó là mùi kỷ niệm. Tôi cũng hay nhớ lời mẹ nói lúc đứng bếp nấu canh: "Hẹ dễ trồng, nấu canh cũng dễ. Nhưng lá thì mềm oặt, hay dính mắc, quấn vào nhau rối nùi. Nên khi chan khi gắp nên từ tốn nhẹ nhàng, đừng để… rối như canh hẹ thì mất đẹp". Có lẽ đây là cách mẹ dạy con biết ăn biết ở sao cho nhẹ nhàng khiêm tốn từ món canh giản dị này.
Canh hẹ với một chút thịt bằm với tôi là món canh xanh dịu mát lành choán một góc tuổi thơ. Dù xa xôi, mỗi khi nấu nồi canh hẹ là trong tôi tưởng chừng hiện lên căn bếp bập bùng ánh lửa và người mẹ thân yêu bên cạnh. Món ăn đơn giản ấy làm nên một phần ký ức đẹp, đẹp như hình ảnh vạt lá hẹ rung rinh xanh mướt ở góc sân dưới quê vẫn thường chập chờn những cánh bướm nhỏ nhắn bay về.
