Theo China News, ông Tiêu ở Phúc Châu (Trung Quốc) mua 3 quả bầu. Đến quả cuối cùng, dù nhận thấy vị hơi đắng, ông vẫn tiếp tục ăn. Không lâu sau, ông xuất hiện các triệu chứng như nôn mửa dữ dội, tức ngực, khó thở, chóng mặt, đau bụng và tiêu chảy. Sau đó, ông bị ngất và ngã xuống, được người nhà đưa đến bệnh viện cấp cứu.
Theo các chuyên gia, bầu là loại thực phẩm có vị ngọt thanh. Tuy nhiên, trong một số điều kiện bất thường như: Đột biến gene do lai giống, ảnh hưởng từ môi trường (nhiệt độ, ánh nắng, đất đai) hoặc thân cây bị tổn thương trong quá trình ra quả, bầu có thể chuyển sang vị đắng. Khi đó, loại quả này có khả năng tích tụ các độc tố nguy hiểm không thể sử dụng làm thực phẩm.
Hai hợp chất chính gây độc là cucurbitacin B và cucurbitacin D có độc tính mạnh. Nồng độ cucurbitacin càng cao, bầu càng đắng và càng nguy hiểm. Đặc biệt, các phương pháp sơ chế thông thường như rửa sạch, ướp muối hay nấu ở nhiệt độ cao (kể cả đun sôi đến 100 độ C) đều không thể loại bỏ hoặc phân hủy hoàn toàn độc tố này.
Trong khi đó, mặc dù có vị đắng, khổ qua (mướp đắng) không gây ngộ độc vì vị đắng đến từ một hợp chất khác - triterpenoid cucurbitane, có nguồn gốc tự nhiên và ổn định, không chịu ảnh hưởng từ môi trường sinh trưởng.
Ngộ độc do cucurbitacin có thời gian ủ bệnh từ 10 phút đến 2 giờ. Các triệu chứng thường gặp gồm buồn nôn, nôn, chóng mặt, đau đầu, đau bụng và tiêu chảy. Trong một số trường hợp nặng, bệnh nhân có thể xuất hiện tình trạng tê tay chân, mạch chậm, suy nhược cơ thể, thậm chí tổn thương cấp tính gan, đường tiêu hóa và có nguy cơ tử vong.
Một bài báo đăng trên tạp chí Y học & Sức khỏe hiện đại năm 2024 đã ghi nhận một trường hợp khác ngộ độc do ăn lượng lớn bầu đắng. Người bệnh nôn dữ dội khiến áp lực trong dạ dày và thực quản tăng cao, dẫn đến rách niêm mạc tâm vị và nôn ra máu. Đồng thời, bệnh nhân bị tiêu chảy, đi ngoài ra máu và tổn thương gan do màng tế bào gan bị phá hủy, khiến enzyme tràn vào máu.
Để phòng ngừa ngộ độc do ăn các loại quả họ bầu bí:
- Không mua các quả méo mó, nứt nẻ vì có thể đã phát triển trong điều kiện thiếu dinh dưỡng.
- Trước khi chế biến, nên cắt một lát gần cuống để nếm thử. Nếu có vị đắng, tuyệt đối không tiếp tục sử dụng, nên loại bỏ cả quả.
- Rửa sạch kỹ càng dao, thớt, bát đĩa… đã tiếp xúc với quả đắng.
Ngoài bầu, nếu mướp, bí đao hoặc các loại quả họ bầu bí khác có vị đắng bất thường, cũng tuyệt đối không nên ăn vì nguy cơ chứa độc tố tương tự.
