Bên cạnh những tấm gương sống đẹp, vẫn còn không ít mặt trái trong lối sống, ứng xử. Làm thế nào để họ lan tỏa giá trị tích cực, lấy cái đẹp dẹp cái xấu - đó là vấn đề đặt ra hiện nay.
Khi niềm tin sụp đổ
Trước thực trạng nhiều nghệ sĩ, người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật, Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử (Bộ VHTTDL) Lê Quang Tự Do không ít lần lưu ý, các nhân vật này cần chấn chỉnh, nghiêm túc trong mọi hành vi, hoạt động và văn hóa ứng xử: "Vì thu lợi, nhiều người nhận quảng cáo vô tội vạ, thậm chí họ không quan tâm đến tính chính xác của thông tin nhãn hàng đưa ra. Điều này rất nguy hiểm".
Trong một thời gian dài, thực trạng này đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến niềm tin, quyền lợi người tiêu dùng. Mức xử phạt không đủ răn đe, trong khi ảnh hưởng của nghệ sĩ, người nổi tiếng lại vô cùng to lớn. Các chuyên gia cảnh báo, tình trạng người nổi tiếng quảng bá sản phẩm không kiểm chứng diễn ra phổ biến hiện nay là nguyên nhân dẫn đến nhiều hệ lụy tiêu cực.
Vì thế, siết chặt hoạt động quảng cáo sử dụng hình ảnh người nổi tiếng là vấn đề cấp bách đang được đặt ra. Bà Vũ Thu Thủy (Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện, Bộ VHTTDL) cho biết, nội dung này đã được đưa vào Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo, từ đó tháo gỡ bất cập, chấn chỉnh hành vi tuỳ tiện của nhiều nghệ sĩ, KOLs, KOCs.
Đen Vâu là một trong những nghệ sĩ ghi dấu ấn đẹp trong cộng đồng
Không ít nghệ sĩ, người có tầm ảnh hưởng từng vướng sai phạm do thiếu ý thức trách nhiệm, từ quảng cáo sai sự thật đến ứng xử thiếu chuẩn mực, vi phạm nguyên tắc đạo đức xã hội và cả phạm pháp… không chỉ khiến niềm tin của công chúng sụp đổ mà danh tiếng, uy tín của chính họ cũng bị hủy hoại. Từ ánh hào quang, họ tự đánh mất uy tín và cả sự nghiệp của chính mình.
Điều đáng lo ngại là không ít trong số họ, như Thùy Tiên, Quang Linh Vlogs, Hằng du mục, Phạm Thoại… từng được coi là hình mẫu thành công của giới trẻ. Khi niềm tin sụp đổ, xã hội thêm hoài nghi vào những giá trị từng được tô vẽ bởi hào quang vây quanh những hình mẫu này. NSND Xuân Bắc, Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn (Bộ VHTTDL), cho rằng, việc nhiều KOLs/KOCs, nghệ sĩ vi phạm pháp luật đã khiến người dân rơi vào tình trạng khủng hoảng niềm tin vào các ngôi sao, điều này hiển hiện rõ nét trong nhiều tình huống.
Vũ - Nguyễn Hùng là hai nghệ sĩ tạo hiệu ứng tích cực trong cộng đồng thời gian gần đây
GS TS Từ Thị Loan, nguyên Viện trưởng Viện VHNT quốc gia Việt Nam (Bộ VHTTDL) nhấn mạnh, siết chặt quản lý hoạt động quảng cáo của người nổi tiếng là giải pháp hạn chế quảng cáo sai sự thật, lấy lại niềm tin và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, cũng như tạo môi trường quảng cáo minh bạch, công bằng.
Cần bản lĩnh trên môi trường số
Sự bùng nổ của xu hướng làm video ngắn, livestream và thương mại điện tử là thời cơ để những KOLs, KOCs nhân rộng tầm ảnh hưởng, tốc độ vượt xa các kênh truyền thông truyền thống. Theo ông Nguyễn Lâm Thanh - CEO TikTok Việt Nam, mạng xã hội và các nền tảng số đã tạo bước phát triển vượt bậc, đưa nhiều người từ con số 0 trở thành người hùng, có ảnh hưởng lớn với cộng đồng.
Trên thực tế, nhiều người nổi tiếng, nhà sáng tạo nội dung số thông qua các việc làm cụ thể đã lan tỏa giá trị tốt đẹp đến cộng đồng. Nhiều nghệ sĩ, người có tầm ảnh hưởng là tấm gương truyền cảm hứng tích cực, định hướng người hâm mộ hướng đến những giá trị chân - thiện - mỹ như ca sĩ Hà Anh Tuấn, Đen Vâu, Hòa Minzy, Đức Phúc…
Nữ ca sĩ Hòa Minzy cũng là gương mặt nghệ sĩ được công chúng yêu thương bởi những việc làm tử tế
Hoạt động nghệ thuật không ngừng nghỉ trong nhiều năm liên tục, ca sĩ Hà Anh Tuấn cũng là "Mạnh thường quân" ủng hộ số tiền nhiều tỉ đồng để giúp đỡ những số phận, mảnh đời, vùng đất khó khăn.
Nữ ca sĩ Hòa Minzy cũng là gương mặt nghệ sĩ được công chúng yêu thương bởi những việc làm tử tế. Gala Thanh Niên Sống Đẹp do Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam tổ chức vừa qua đã vinh danh nữ ca sĩ - nghệ sĩ có nhiều hành động đẹp, nghĩa cử nhân văn đóng góp tích cực cho xã hội. Song để duy trì sức ảnh hưởng ấy trong môi trường số nhiều cám dỗ, bản lĩnh và trách nhiệm chính là thước đo phẩm chất người nghệ sĩ.
Trong bối cảnh cuộc sống số ngày càng phát triển, hơn bao giờ hết, người nổi tiếng càng cần nhận thức, giữ gìn và phát huy sức ảnh hưởng của mình. Những nội dung tích cực, có chiều sâu về đất nước, con người Việt Nam do người nổi tiếng sáng tạo luôn có sức lan tỏa, thu hút bạn bè quốc tế.
Ra mắt Liên minh Niềm tin số với sự tham gia của nhiều nghệ sĩ, người nổi tiếng
Tuy nhiên, thách thức lớn nhất đối với họ là làm sao vẫn giữ được sự chân thật, bản sắc và trách nhiệm trong môi trường số đầy rẫy sự hào nhoáng, giá trị ảo. "Với vai trò và sức lan tỏa lớn, mỗi việc làm, mỗi ứng xử văn hóa vì cộng đồng của các nghệ sĩ, người nổi tiếng càng có sức lan tỏa đặc biệt…", GS TS Từ Thị Loan nhấn mạnh.
Đạo đức và ứng xử văn hóa
Trong nền kinh tế số, người nổi tiếng không chỉ là "người của công chúng" mà còn là một phần trong nguồn lực văn hóa - sáng tạo. Vì vậy, họ càng phải đặt đạo đức, pháp luật và ứng xử văn hóa lên hàng đầu.
"Khi làm việc, xử phạt một số người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật như Quang Linh Vlog, hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên… chúng tôi cảm thấy rất buồn, tiếc và mong muốn sẽ không còn phải xử lý những trường hợp sai phạm như vậy nữa. Tuy nhiên, điều này phụ thuộc nhiều vào nhận thức, hành vi của chính những người nổi tiếng", ông Lê Quang Tự Do cho biết.
Theo ông Tự Do, hướng đến mục tiêu xây dựng cộng đồng các KOLs, KOCs tin cậy, việc cần thiết là phải có giải pháp ngăn chặn, đẩy lùi hành vi tiêu cực. Đã có không ít KOLs, KOCs bất chấp sự lệch chuẩn những giá trị đạo đức để trục lợi từ những scandal, sự việc vô bổ, nhảm nhí. Không ít trong số này đã thổi bùng lên những cuộc tranh luận không hồi kết, đem lại cho khán giả năng lượng sống tiêu cực.
"Hơn ai hết, chính nghệ sĩ, người nổi tiếng luôn phải đề cao yếu tố đạo đức lên hàng đầu, không chỉ trong chuyên môn, nghề nghiệp mà cả về lối sống. Tài năng phải song hành với chuẩn mực, nếu không rất dễ tạo nên vết chàm khó gột rửa", GS TS Từ Thị Loan.
Trong bối cảnh hiện nay, việc hợp tác ngăn chặn, thanh lọc các KOLs, KOCs nhằm đem lại những giá trị tích cực cho đời sống cộng đồng hiện vẫn là vấn đề cấp thiết đối với các nền tảng mạng. Một yếu tố không thể bỏ qua là vấn đề đạo đức, trách nhiệm của các nghệ sĩ, người nổi tiếng.
Câu chuyện "ngã ngựa" của những tài năng mà nguyên nhân từ lối sống lệch chuẩn vẫn luôn là hồi chuông cảnh tỉnh, những bài học chưa bao giờ cũ. Không ít ngôi sao, những cái tên đình đám bỗng chốc vỡ vụn bởi chính sự hủy hoại, thiếu tôn trọng cộng đồng và trân trọng thương hiệu của bản thân.
Lằn ranh giữa nổi tiếng - tai tiếng vốn rất mong manh. Càng nổi tiếng thì càng phải cẩn trọng, với vai trò là hình mẫu trong mắt công chúng. Người nổi tiếng có thể truyền cảm hứng sống tốt, nhưng cũng có thể vô tình khiến người trẻ học theo sự lệch chuẩn nếu không được xử lý nghiêm khắc.
Đích đến cuối cùng của việc quản lý người nổi tiếng, các KOLs, KOCs không chỉ dừng lại ở việc kiểm soát hoạt động, hành vi, phát ngôn hay ngăn chặn các vi phạm. Điều quan trọng nhất là hướng tới xây dựng một môi trường lành mạnh, góp phần định hình thị hiếu, hành vi tiêu dùng và lan tỏa giá trị tích cực, quảng bá hình ảnh quốc gia, dân tộc.
