Rốt ráo mở rộng cao tốc, quốc lộ
Ngày 19.12 tới, khi Cảng hàng không quốc tế (HKQT) Long Thành đón chuyến bay đầu tiên từ sân bay Nội Bài (Hà Nội), cũng là ngày 2 tuyến đường giao thông chính kết nối từ sân bay đến khu vực TP.HCM thông xe kỹ thuật. Đây là 2 công trình thuộc dự án thành phần 3, được khởi công từ tháng 7.2023 với tổng mức đầu tư hơn 2.600 tỉ đồng. Trong đó, tuyến T1 có chiều dài 4,3 km, chạy thẳng từ phía tây của sân bay Long Thành kết nối cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, QL51 và điểm cuối khớp nối tỉnh lộ 25C. Theo thiết kế kỹ thuật, tuyến đường có vận tốc thiết kế đạt 80 km/giờ theo tiêu chuẩn đường chính đô thị. Hiện nay, đường T1 hướng vào sân bay Long Thành đã cơ bản hoàn thiện, cỏ được trồng giữa tuyến tạo không gian xanh. Nút giao đường T1 với QL51 đã cơ bản hoàn thành. Riêng phần đấu nối với tỉnh lộ 25C đang thi công. Những hạng mục cuối cùng của nút giao cầu vượt đi qua cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu đang được gấp rút thi công.
Tuyến đường T1 kết nối QL51 vào sân bay Long Thành cơ bản hoàn thành, đã thông xe kỹ thuật
Ảnh: ACV
Sân bay Long Thành chạy nước rút tiến độ
Đại diện ACV thông tin: Đến nay, tất cả các hạng mục công trình của dự án xây dựng Cảng HKQT Long Thành giai đoạn 1 đang được ACV tổ chức thi công đồng loạt trên toàn bộ mặt bằng công trường. Các liên danh nhà thầu đã triển khai hàng trăm mũi thi công, huy động gần 14.000 chuyên gia, kỹ sư, công nhân, người lao động và hơn 3.000 thiết bị thi công để đẩy nhanh tiến độ thi công so với hợp đồng đã ký kết từ 3 - 6 tháng, đảm bảo mục tiêu cơ bản hoàn thành dự án trước ngày 19.12, đưa vào vận hành, khai thác thương mại vào nửa đầu năm 2026 theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Dự án đã được đầu tư, thi công xây dựng theo tiêu chuẩn Cấp 4F (cấp cao nhất của Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế - ICAO). Đây chính là yếu tố cốt lõi nhấn mạnh vai trò của Cảng HKQT Long Thành trên bản đồ hàng không thế giới. Tiêu chuẩn Cấp 4F khẳng định Long Thành có khả năng tiếp nhận các loại tàu bay lớn nhất hiện nay như Airbus A380 hay Boeing 747-8, phục vụ khai thác xuyên lục địa với tải trọng tối đa.
Trong khi đó, tuyến T2 dài 3,5 km nối từ tuyến T1 tới cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây (HLD) đang chạy những công đoạn thi công cuối cùng. Đây là tuyến đường rất quan trọng trong hệ thống giao thông kết nối trực tiếp với sân bay bởi không chỉ nối vào tuyến cao tốc chính HLD chạy thẳng về TP.HCM và còn chia theo hai nhánh chạy độc lập, song hành cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu. Tuyến đường được thiết kế đạt tiêu chuẩn đường cao tốc với vận tốc 100 km/giờ . Hiện nay, tuyến kết nối về cao tốc HLD cơ bản hoàn thành, còn các hạng mục cầu kết nối vào cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu vẫn đang triển khai, dự kiến thông xe kỹ thuật toàn nút giao ngày 19.12.
Hai tuyến T1, T2 từ sân bay Long Thành hướng về TP.HCM đã sẵn sàng, song, lo ngại nhất hiện nay là 2 trục đường kết nối chính. Cụ thể, người dân từ khu vực Bà Rịa-Vũng Tàu cũ sẽ tới sân bay qua tuyến QL51 để vào đường T1. Đây là tuyến đường có mật độ giao thông lớn, số lượng xe có trọng tải lớn lưu thông nhiều, thường xuyên ùn tắc. Chưa kể, toàn tuyến còn gặp tình trạng xuống cấp, hư hỏng nền, mặt đường. Nếu thêm lượng lớn phương tiện di chuyển về sân bay, chắc chắn tình trạng ùn tắc sẽ càng thêm nghiêm trọng. Đó là lý do ngay khi vừa tiếp nhận quản lý, bảo trì tuyến đường vào tháng 7, Sở Xây dựng tỉnh Đồng Nai đã khẩn trương lập kế hoạch bảo trì, trình và được UBND tỉnh phê duyệt chỉ sau 2 tháng. Hiện nay, tỉnh đã tổ chức đấu thầu ưu tiên thực hiện sửa chữa khoảng 17,4 km đoạn tuyến hư hỏng nặng, dự kiến khởi công trong tháng này và hoàn thành trước Tết Nguyên đán 2026. Ở giai đoạn tiếp theo từ năm 2026, QL51 sẽ tiếp tục thực hiện sửa chữa các đoạn tuyến hư hỏng còn lại, khoảng 20 km, hoàn thành sớm trong quý 2/2026.
Khi hoàn thành, sân bay Long Thành sẽ có công suất 100 triệu hành khách/năm và 5 triệu tấn hàng hóa/năm
Trong khi đó, tuyến cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây lại đang đối mặt với nguy cơ chậm tiến độ mở rộng do công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) ì ạch. Là tuyến trọng điểm đưa người dân từ trung tâm TP.HCM đi Long Thành, dự án mở rộng tuyến cao tốc "rùa bò" này được thực hiện theo diện công trình xây dựng khẩn cấp, mục tiêu cơ bản hoàn thành vào tháng 12.2026. Mặc dù vẫn muộn 6 tháng so với thời điểm Cảng HKQT Long Thành dự kiến bay chuyến thương mại đầu tiên nhưng giai đoạn đầu, phần lớn các đường bay nội địa và một phần mạng bay quốc tế vẫn còn giữ ở sân bay Tân Sơn Nhất nên áp lực chưa quá lớn. Thế nhưng, đến nay đã gần 4 tháng kể từ ngày khởi công, các địa phương vẫn chưa thể hoàn tất GPMB theo kế hoạch. Trong đó, phía TP.HCM hầu như vẫn chưa chốt phương án đền bù, cũng như chưa có kế hoạch và thời gian cụ thể để bàn giao hết mặt bằng sạch cho nhà thầu thi công. Tuyến cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây chậm mở tiến độ ngày nào, người dân TP.HCM lo thêm ngày đó, bởi nhu cầu đi cao tốc tới sân bay Long Thành có thể tăng thêm hàng ngàn lượt mỗi ngày.
Trong bối cảnh đó, tuyến Vành đai 3 TP.HCM đang chạy hết tốc lực để hoàn thành vào quý 2 năm sau, vừa kịp lúc "siêu sân bay" khai thác thương mại. Tuyến cao tốc Bến Lức - Long Thành thì hồi đầu năm đã điều chỉnh thời gian hoàn thành vào ngày 30.9.2026 nhưng cũng đang cố gắng dồn lực thi công để không tiếp tục lùi đích.
Ưu tiên metro
Đề xuất sớm mở rộng giai đoạn 2 sân bay Long Thành
Để đẩy nhanh tiến độ đầu tư giai đoạn 2 sân bay Long Thành, Chính phủ vừa đề xuất Quốc hội cho phép phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi dự án mà không phải báo cáo Quốc hội thông qua. Trên cơ sở dự báo nhu cầu vận tải, Chính phủ cho biết báo cáo nghiên cứu khả thi giai đoạn 1 của dự án đã dự kiến thời điểm nghiên cứu, đầu tư giai đoạn 2 (gồm đường cất hạ cánh thứ 3 và nhà ga hành khách thứ 2) là từ năm 2028 - 2032. Tuy nhiên, với kịch bản tăng trưởng GDP được đề ra từ năm 2026 đạt 2 con số, sản lượng hành khách qua các cảng hàng không, đặc biệt là Long Thành sẽ tăng nhanh hơn dự báo trước đây.
Do đó, Chính phủ cho rằng cần tổ chức nghiên cứu đầu tư giai đoạn 2 sớm hơn so với dự kiến. Ngoài ra, việc nghiên cứu đầu tư ngay đường cất hạ cánh thứ 3 thuộc giai đoạn 2 sẽ tận dụng được nhân công, máy móc thiết bị sẵn có của các nhà thầu đang thi công, tiết kiệm thời gian, chi phí, rút ngắn tiến độ, giảm thiểu bụi, tiếng ồn do hoạt động thi công...
Song song, Tổng công ty Cảng hàng không VN (ACV) vừa có tờ trình gửi Bộ Xây dựng đề xuất chủ trương giao ACV làm chủ đầu tư giai đoạn 2 Dự án Cảng HKQT Long Thành.
Lý do, ACV là chủ đầu tư dự án thành phần 3 "Các công trình thiết yếu trong cảng hàng không do nhà đầu tư khai thác cảng thực hiện". Đơn vị này đã và đang đầu tư xây dựng toàn bộ hạ tầng khu bay, hạ tầng chung của sân bay Long Thành và là người khai thác theo quy định. Việc ACV tiếp tục đầu tư giai đoạn 2 của dự án nhằm bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong đầu tư phát triển, khai thác, vận hành sân bay lớn nhất nước; đảm bảo nguyên tắc một cảng hàng không - một người khai thác; nâng cao tính tự chủ và sự đồng bộ tuyệt đối về nền tảng công nghệ ICT giữa 2 giai đoạn.
Hệ thống đường bộ sẽ là trục kết nối chính đưa người dân TP.HCM tới sân bay Long Thành trong giai đoạn đầu khai thác. Tuy nhiên, TP.HCM xác định với kịch bản chuyển hết đường bay quốc tế từ sân bay Tân Sơn Nhất sang Long Thành mà Bộ Xây dựng đã thông qua, chỉ có đường sắt mới đảm đương được nhu cầu di chuyển rất lớn.
Trong báo cáo mới gửi Bộ Xây dựng, Sở Xây dựng TP.HCM cho biết TP đang xác định ưu tiên đầu tư tuyến đường sắt kết nối Tân Sơn Nhất với sân bay Long Thành. Cụ thể, UBND TP.HCM đang làm các thủ tục thẩm định, phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi, bổ sung, cập nhật tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành thành đường sắt đô thị vào quy hoạch địa phương. Đồng thời, làm các thủ tục báo cáo HĐND 2 địa phương thống nhất giao UBND TP.HCM là cơ quan thẩm quyền và xem xét giao nhà đầu tư (Tập đoàn Trường Hải) nghiên cứu triển khai tuyến đường sắt Bến Thành - Thủ Thiêm và Thủ Thiêm - Long Thành theo hình thức đối tác công tư PPP. Đây là một trong những tuyến đường sắt "đinh", phục vụ vận tải hành khách tốc độ cao từ trung tâm TP.HCM tới sân bay, thời gian dự kiến chỉ khoảng 20 - 25 phút.
Đường băng ở sân bay Long Thành trị giá 7.308 tỉ đồng
Theo Sở Xây dựng TP.HCM, đường sắt này có hướng tuyến cơ bản dọc theo hành lang cao tốc HLD và đường Vành đai 3 (đã được quản lý quy hoạch và chủ yếu là đất trống). Trên địa phận tỉnh Đồng Nai, tuyến đi vào dải phân cách giữa dọc tỉnh lộ 25B, nhìn chung thuận lợi trong công tác GPMB, có thể triển khai nhanh. Dự kiến công trình sẽ hoàn thành trong năm 2030.
Bên cạnh đó, dự án có điều kiện thuận lợi để triển khai sớm nhất là tuyến kết nối sân bay Tân Sơn Nhất - sân bay Long Thành thông qua tuyến metro số 2 (Tham Lương - Bến Thành, Bến Thành - Thủ Thiêm). Hiện nay, đoạn Bến Thành - Tham Lương (khoảng 12 km) đã cơ bản hoàn thành GPMB, dự kiến khởi công vào tháng 1.2026 và hoàn thành trước năm 2032. Đoạn Bến Thành - Thủ Thiêm ngắn (khoảng 6 km) dự kiến phương án tuyến đi ngầm dọc lộ giới các trục giao thông lớn như đường Hàm Nghi và đường Mai Chí Thọ, thuận lợi trong công tác GPMB, có thể triển khai nhanh.
Ngoài ra, tuyến metro số 1 nối dài tới sân bay Long Thành có 2 đoạn đang được cân nhắc đề xuất các phương án đầu tư. Trước đó, Liên danh nhà đầu tư Công ty CP Đầu tư hạ tầng DonaCoop và Tập đoàn VinaCapital đã chính thức đề xuất UBND tỉnh Đồng Nai phương án hướng tuyến đối với dự án kéo dài tuyến metro Bến Thành - Suối Tiên về Trấn Biên - Cảng HKQT Long Thành. Đây là một trong những dự án cấp bách mà UBND tỉnh Đồng Nai đang xúc tiến đẩy nhanh các thủ tục, phấn đấu hoàn tất lựa chọn nhà đầu tư trong năm 2026 và khởi công trong năm 2027.
Rút ngắn thủ tục, đẩy nhanh metro, xe buýt
Các chuyên gia khẳng định trong câu chuyện khai thác hiệu quả Cảng HKQT Long Thành, hệ thống giao thông kết nối đóng vai trò quyết định. Một điểm thuận lợi là thay vì mắc kẹt trong bài toán nguồn vốn như trước đây, tất cả các dự án đường sắt nói trên đều đã có các doanh nghiệp tư nhân đề xuất tham gia với vai trò tổng thầu EPC hoặc đầu tư trực tiếp. Vì vậy, lãnh đạo tỉnh Đồng Nai và TP.HCM đều đang thúc các cơ quan chuyên môn nhanh chóng thống nhất phương án với chủ đầu tư, triển khai các bước thủ tục để sớm khởi công các công trình.
Đa phần các doanh nghiệp đều cam kết chỉ xây dựng trong khoảng 2 - 4 năm/tuyến nếu được chấp thuận đề xuất, đây là mốc thời gian kỷ lục. Tuy vậy, thông thường công tác chuẩn bị như lập dự án, thiết kế, GPMB, di dời hạ tầng kỹ thuật, lựa chọn tư vấn, nhà thầu thi công cũng sẽ phải mất khoảng 1 - 2 năm.
GS-TS Võ Xuân Vinh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh doanh (ĐH Kinh tế TP.HCM), bày tỏ tiếc nuối vì đến khi sân bay Long Thành chuẩn bị đưa vào hoạt động thì các dự án đường sắt kết nối mới bắt đầu khởi động. Theo ông, nhiều nước trên thế giới cũng phát triển sân bay xa thành phố hoặc một thành phố duy trì 2 sân bay lớn. Song mấu chốt là kết nối giao thông, trong đó, mạng lưới metro và xe buýt nhất định phải có. Phần lớn các sân bay nằm xa trung tâm như Narita (Nhật Bản), Incheon (Hàn Quốc), Charles De Gaulle (Pháp), Frankfurt (Đức), Amsterdam (Hà Lan)… đều phát triển hệ thống giao thông đồng bộ kết nối đa phương thức thuận tiện và nhanh chóng. Trong đó, kết nối đường sắt thể hiện vai trò vô cùng quan trọng khi cung cấp phương thức kết nối nhanh chóng, thuận tiện, đáng tin cậy (không bị kẹt xe như đường bộ), vận chuyển số lượng lớn với chi phí thấp.
"Đến giờ này khi sân bay sắp hoạt động mà các tuyến đường bộ còn dang dở, đường sắt chưa có tuyến nào là quá gay go. T.Ư cùng 2 địa phương cần hành động nhanh chóng, có thể ban hành những cơ chế đặc thù, đặc biệt rút ngắn tối đa thủ tục, tận dụng khả năng triển khai thần tốc các công trình của khối doanh nghiệp tư nhân để sớm hoàn thành các tuyến đường sắt kết nối đến sân bay Long Thành", GS-TS Võ Xuân Vinh đề xuất.
