Hiệp hội Thương mại và Công nghiệp Thái Lan tại Việt Nam (ThaiCham) vừa có thư gửi Thủ tướng Phạm Minh Chính kiến nghị cơ chế giá điện ưu đãi (FIT) và các nghĩa vụ thanh toán theo các Hợp đồng Mua bán Điện (PPA) đã ký kết.
Nhóm doanh nghiệp này đã đầu tư vào các dự án năng lượng tái tạo của Việt Nam, với quy mô công suất hơn 2.594 MW, tổng vốn khoảng 2,57 tỷ USD. Các dự án này nằm trong nhóm nhà máy năng lượng tái tạo bị ngừng thanh toán tiền điện từ năm 2023 do vận hành thương mại (COD) khi chưa có văn bản chấp thuận nghiệm thu.
Theo báo cáo trước đó của Bộ Công Thương, có 173 nhà máy hoặc phần nhà máy điện mặt trời, điện gió nối lưới gặp tình huống này. Trong đó, có gần 150 dự án điện mặt trời tập trung đang hoạt động trên hệ thống điện quốc gia.
ThaiCham cho biết hai năm qua, các doanh nghiệp gửi hơn 20 công văn tới Bộ Công Thương, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và Công ty Mua bán Điện (EPTC) liên quan tới việc giảm thanh toán giá điện FIT tạm thời. Song đến nay, họ vẫn chưa nhận được văn bản trả lời hoặc chỉ thị chính thức từ nhà điều hành.
Tại cuộc họp gần đây nhất giữa ThaiCham và EVN vào 25/11, EVN cho biết tất cả báo cáo đã được trình lên Bộ Công Thương, Chính phủ. Các vướng mắc đang chờ "quyết định từ cơ quan có thẩm quyền".
Theo ThaiCham, việc chậm thanh toán khiến các nhà đầu tư này gặp rủi ro nghiêm trọng về tài chính và chính sách. Cụ thể, các nhà máy bị giảm 25-50% các khoản thanh toán giá FIT. Trong khi đó, họ cũng chưa có thông tin về mốc thời gian chính thức được nhận thanh toán đầy đủ theo Hợp đồng PPA hoặc xử lý các khoản nợ quá hạn.
"Áp lực thanh khoản gia tăng ảnh hưởng đến các nghĩa vụ với bên cho vay - nhiều trong số đó là các ngân hàng quốc tế", Hiệp hội thông tin. Ngoài ra, việc này cũng gây quan ngại cho các cổ đông, cơ quan quản lý và kiểm toán của các công ty đã niêm yết trên sàn chứng khoán.
Các nhà đầu tư khẳng định họ tuân thủ điều kiện về ngày vận hành thương mại COD và các điều khoản trong PPA. Họ cho rằng vướng mắc kéo dài này gây tổn hại đáng kể niềm tin của các nhà đầu tư, sức hấp dẫn của Việt Nam như một điểm đến đầu tư năng lượng tái tạo dài hạn.
Họ cho rằng cơ quan có thẩm quyền của chính phủ cần có quyết định cuối cùng để xác nhận việc thực thi các Hợp đồng Mua bán Điện (PPA) đã ký kết và khôi phục thanh toán FIT theo hợp đồng.
"Các vướng mắc được tháo gỡ kịp thời sẽ đảm bảo tính công bằng, minh bạch pháp lý và nhất quán trong môi trường đầu tư của Việt Nam", ThaiCham nêu.
Hồi tháng 3, một số hiệp hội doanh nghiệp trong nước và nước ngoài cũng đã kiến nghị lên Chính phủ và Bộ Công Thương về việc duy trì tính ổn định và nhất quán của chính sách giá điện tái tạo.
Theo ước tính của các doanh nghiệp, việc này có thể dẫn đến thiệt hại gần 100% vốn chủ sở hữu của các dự án, tương ứng hơn 13 tỷ USD. Họ nhấn mạnh những thay đổi bất ngờ trong chính sách sẽ làm giảm niềm tin của nhà đầu tư, ảnh hưởng đến quyết định mở rộng đầu tư trong tương lai.
