Tại diễn đàn "Thị trường vàng Việt Nam: Thuận lợi và thách thức trong giai đoạn mới" chiều 24.11, tại Hà Nội, ông Vũ Hùng Sơn, Tổng thư ký Hiệp hội Kinh doanh Vàng Việt Nam, nhìn nhận thời gian qua, tình trạng xếp hàng mua vàng chỉ phản ánh phần nổi của khó khăn, phía sau là sự thiếu hụt kéo dài của nguồn cung nguyên liệu chính thức.
Chuyên gia kinh tế Lê Xuân Nghĩa phát biểu tại diễn đàn
ẢNH: ĐT
Nhiều năm qua, việc không thể tiếp cận vàng nhập khẩu theo cơ chế rõ ràng đã khiến các doanh nghiệp phải sử dụng nguồn vàng trôi nổi, chấp nhận rủi ro để duy trì sản xuất, có hàng cung ứng ra thị trường. Nguồn cung hạn chế cũng đẩy giá vàng trong nước lên cao, trong khi người dân lại khó hoặc không thể mua được vàng.
"Ngân hàng Nhà nước đang nghiên cứu cấp quota nhập khẩu vàng cho năm 2026 cũng như chuẩn bị cấp phép cho một số doanh nghiệp, ngân hàng được nhập khẩu vàng. Hy vọng năm tới, tình trạng khan hiếm nguyên liệu sẽ giảm bớt", ông Sơn nói.
TS Lê Xuân Nghĩa, Ủy viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia, phân tích: "Lâu nay, chúng ta vẫn coi vàng là mặt hàng nhạy cảm, song thực chất vàng không phải mặt hàng quá ghê gớm.
Mỗi năm Việt Nam chi khoảng 4,5 tỉ USD để nhập xì gà, rượu ngoại; khoảng 11 tỉ USD để nhập mỹ phẩm. Trong khi đó ước tính, nếu mỗi năm Việt Nam nhập khoảng 50 tấn vàng cũng chỉ tốn khoảng 5 tỉ USD. Việc chi ra số ngoại tệ này để nhập khẩu vàng sẽ không tác động lớn đến nền kinh tế".
Theo ông Nghĩa, suốt thời gian dài, việc cấm nhập khẩu vàng dẫn tới tình trạng vàng nhập lậu gia tăng. Vị chuyên gia dẫn lại số liệu của Hội đồng Vàng thế giới cho rằng, khoảng 75% vàng tích trữ tại Việt Nam có nguồn gốc là vàng nhập lậu.
Điểm nhấn lớn của Nghị định 232/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng (có hiệu lực từ ngày 10.10) là bỏ độc quyền xuất nhập khẩu vàng của Ngân hàng Nhà nước; bỏ độc quyền vàng miếng SJC; cho phép một số ngân hàng thương mại lớn kinh doanh và sản xuất vàng miếng, xuất nhập khẩu vàng nguyên liệu.
"Tuy nhiên, chúng ta còn quản lý rất chặt việc sản xuất kinh, doanh vàng miếng, nhập khẩu vàng vẫn qua quota. Việc cấp hạn ngạch nhập khẩu vàng theo năm, theo từng chuyến quá phức tạp. Hy vọng tình trạng cấp quota nhập khẩu vàng chỉ duy trì khoảng 1 năm, sau đó điều chỉnh, bởi nếu cứ phụ thuộc thì chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới sẽ còn tiếp tục", ông Nghĩa nhấn mạnh.
Nhập lậu hơn nửa tấn vàng từ Trung Quốc
Theo ông Đặng Văn Đức, Phó chi cục trưởng Chi cục Điều tra chống buôn lậu (Cục Hải quan, Bộ Tài chính), thời gian qua, buôn lậu vàng qua biên giới có nhiều diễn biến phức tạp, ngày càng tinh vi. Một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn tới tình trạng này liên quan tới giá vàng.
Chênh lệch quá cao giữa giá vàng trong nước và giá vàng thế giới là nguyên nhân mấu chốt khiến buôn lậu vàng gia tăng
ẢNH: ĐAN THANH
Giá vàng trong nước chênh lệch với giá vàng thế giới lên tới hàng chục triệu đồng mỗi lượng. Bởi vậy, các đối tượng sẵn sàng tổ chức vận chuyển trái phép vàng qua biên giới để trục lợi.
Trước đây, buôn lậu vàng chủ yếu diễn ra ở tuyến đường bộ qua Lào, Campuchia; qua đường hàng không tại một số cảng hàng không lớn. Tuy nhiên gần đây, do giá vàng trong nước tăng rất cao nên xuất hiện hiện tượng buôn lậu vàng qua biên giới Trung Quốc vào Việt Nam.
Điển hình, có vụ việc tương đối lớn liên quan buôn lậu vàng qua biên giới Trung Quốc bị lực lượng chức năng đã bắt giữ, với khối lượng khoảng 546 kg, trị giá khoảng hơn 1.000 tỉ đồng.
Đánh giá chung từ năm 2024 đến nay, ông Đức cho biết, lực lượng hải quan đã phối hợp bắt quả tang tại biên giới 18 vụ buôn lậu vàng, thu giữ 29 kg. Các vụ việc sau đó được cơ quan hải quan chuyển lại cho các cơ quan của Bộ Công an điều tra làm rõ.
"Từ những vụ bắt quả tang nhỏ lẻ một vài kg, sau đó tiếp tục đấu tranh trong nội địa, trên cơ sở điều tra, xác minh, truy xét, cộng dồn lại con số khá khủng khiếp", ông Đức nói.
Về thủ đoạn, các đối tượng chủ yếu cất giấu vàng trong trong cơ thể, quần áo, giày dép, trong các mặt hàng tiêu dùng như ống kính máy ảnh, pin dự phòng… Các đối tượng buôn lậu thường có móc ngoặc với những đối tượng từ các nước có biên giới lân cận với Việt Nam cũng như các đối tượng trong nước.
Theo ông Đức, điều tra, kiểm tra, kiểm soát buôn lậu vàng rất khó khăn, đặc biệt là qua biên giới đường bộ. Lý do bởi đường biên khá dài, địa hình phức tạp, lực lượng chức năng lại mỏng… Do vậy, thời gian tới, trong phòng, chống buôn lậu vàng đòi hỏi sự phối hợp rất chặt chẽ giữa các lực lượng chức năng.
