Tại Hà Nội, Trường Khoa học Liên ngành và Nghệ thuật (VNU–SIS), Đại học Quốc gia Hà Nội công bố bỏ hoàn toàn xét học bạ với tất cả ngành đào tạo. Thí sinh muốn vào trường buộc phải tham gia một trong các phương thức xét tuyển theo quy định mới. Đại học Công nghệ (VNU–UET) và Đại học Sư phạm Hà Nội 2 cũng thông báo không sử dụng học bạ trong bất kỳ phương thức nào, chỉ giữ lại với một số ngành đặc thù.
Xu hướng này lan rộng đến các trường phía Nam. Đại học Công nghiệp TP.HCM dự kiến bỏ xét học bạ, bỏ xét điểm thi tốt nghiệp THPT và cả phương thức xét điểm thi đánh giá năng lực - những phương thức vốn thu hút lượng lớn thí sinh trong nhiều năm qua. Không chỉ thay đổi phương thức, nhiều trường còn điều chỉnh mạnh tổ hợp xét tuyển. Trường Sĩ quan Chính trị loại hai tổ hợp truyền thống A00 (Toán, Lý, Hóa) và C00 (Văn, Sử, Địa), đồng thời bổ sung C01 (Văn, Toán, Lý). Học viện Biên phòng cũng bỏ C00 và A01, chỉ còn giữ C03, C04, D01 cho cả hai ngành Biên phòng và Luật.
Việc bỏ các tổ hợp truyền thống ngay khi học sinh lớp 12 đã đi gần hết lộ trình ba năm gây xáo trộn, ảnh hưởng đến cơ hội vào đại học (Ảnh: VOV).
Những điều chỉnh đột ngột này không chỉ ảnh hưởng đến học sinh lớp 12 đang chuẩn bị thi, mà còn tác động lớn đến học sinh khóa 2027, 2028 - những em đã “đóng khung” tổ hợp từ lớp 10 và lớp 11. Vì vậy, ngay sau khi thông tin được công bố, nhiều phụ huynh bày tỏ lo lắng.
Chị Đinh Thanh, phụ huynh học sinh lớp 12 tại Hà Nội, chia sẻ: “Bất kỳ thay đổi nào vào thời điểm học sinh đã “vào guồng” chuẩn bị thi tốt nghiệp cũng dễ khiến các em lúng túng. Ngay từ lớp 10, học sinh phải chọn tổ hợp theo định hướng. Các con học suốt 3 năm rồi, giờ gần thi lại đổi thì làm sao kịp trở tay. Đã thay đổi thì lộ trình phải ít nhất 3 năm để các con đáp ứng yêu cầu của trường đại học”.
Chung nỗi lo, chị Thu Thủy cho rằng quá trình học tập của con bị ảnh hưởng bởi những thay đổi liên tục: “Vừa vào lớp 10 đã phải chọn tổ hợp, nhiều môn bị bỏ lơi hẳn. Đến khi gần thi tốt nghiệp lại thông báo bỏ tổ hợp, phụ huynh thật sự như ngồi trên đống lửa”. Nhiều phụ huynh cho rằng, việc bỏ các tổ hợp truyền thống ngay khi học sinh lớp 12 đã đi gần hết lộ trình ba năm gây xáo trộn nhiều và ảnh hưởng đến cơ hội vào đại học.
Trong khi đó, nhiều học sinh cho biết các em đang phải xoay xở để không bị “vỡ” kế hoạch học tập. Việc hàng loạt trường đại học đồng loạt loại bỏ các tổ hợp truyền thống như C00, A00 khiến không ít thí sinh trở tay không kịp.
Tuấn Anh, học sinh ở Hà Nội cho biết, em khá hoang mang khi các trường khối quân đội mà mình theo đuổi suốt từ lớp 10 đều dừng xét tổ hợp C00 trong mùa tuyển sinh tới. Để không bỏ lỡ cơ hội, nam sinh phải bổ sung môn Toán, chuyển hướng sang khối C03 (Toán, Văn, Sử) hoặc C04 (Toán, Văn, Địa). Nếu trước đây chỉ học ở trường, hiện Tuấn Anh phải học thêm ngoài hai buổi mỗi tuần.
Cần lộ trình để đảm bảo quyền lợi cho học sinh
Ở góc độ giáo viên, nhiều người đánh giá việc siết xét tuyển học bạ là xu hướng hợp lý, nhưng vấn đề nằm ở thời điểm và cách triển khai. Cô Nguyễn Thu Hương, giáo viên THPT tại Nghệ An, phân tích: “Điểm học bạ giữa các trường, các địa phương không đồng đều. Có nơi điểm thực chất, có nơi được đẩy lên quá đẹp. Điều này dễ gây học thực dụng, tìm cách ‘làm đẹp’ bảng điểm”.
Cô Hương cho rằng bỏ xét học bạ là điều các trường có thể làm, nhưng thay đổi phải đảm bảo sự đồng bộ và tính ổn định. “Các em đã chọn tổ hợp từ đầu lớp 10. Nếu bây giờ bỏ A00 hay C00 mà thông báo quá gấp thì học sinh sẽ phản ứng, vì các em không kịp chuyển hướng. Thay đổi tổ hợp phải có lộ trình ít nhất 3 năm”.
Hiệu trưởng một trường THPT ở TP.HCM cũng lo ngại rằng nếu các trường đại học bỏ xét học bạ ngay lập tức, học sinh có thể học lệch nhiều hơn. Các em sẽ dồn hết cho ba môn xét tuyển, còn các môn khác chỉ học cho có. Điều này đi ngược lại mục tiêu giáo dục toàn diện. Theo vị hiệu trưởng này, học bạ không chỉ là phương thức xét tuyển mà còn phản ánh cả quá trình rèn luyện của học sinh trong ba năm phổ thông.
Nhiều giáo viên và phụ huynh đồng thuận rằng mọi thay đổi quan trọng phải được công bố sớm, tốt nhất từ tháng 8 ngay sau kỳ tuyển sinh năm trước để học sinh có đủ thời gian chuẩn bị. Về lâu dài, cần xây dựng lộ trình ổn định tối thiểu 3 năm cho mọi thay đổi về tổ hợp và phương thức xét tuyển.
Các chuyên gia cũng chung quan điểm, đổi mới thi cử là cần thiết, nhưng phải có lộ trình hai đến ba năm để đảm bảo tính ổn định. Thay đổi đột ngột dễ khiến nhà trường và học sinh bị động, gia tăng áp lực tâm lý và giảm hiệu quả ôn tập. Vì vậy, mọi điều chỉnh của kỳ thi tốt nghiệp THPT cần được công bố sớm, có giai đoạn chuyển tiếp và kèm hướng dẫn cụ thể để giảm thiểu tác động tới học sinh.
TS.Nguyễn Tùng Lâm, Chủ tịch Hội đồng Giáo dục Trường THPT Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội) nhận định thêm: "Công bố sớm là quan trọng, nhưng không nên quá cứng nhắc. Xã hội và khoa học thay đổi nhanh, nếu bắt buộc phải chờ đủ ba năm mới điều chỉnh thì các trường đại học sẽ khó thích ứng. Quan trọng nhất là tạo sự chủ động cho học sinh, đồng thời yêu cầu các em không học lệch, không chỉ chạy theo vài môn trong tổ hợp xét tuyển mà bỏ quên những môn học nền tảng khác".
Theo TS. Nguyễn Tùng Lâm, kiểm tra hiện nay đều hướng tới tư duy liên môn, nên việc duy trì học toàn diện là nền tảng để học sinh đáp ứng yêu cầu của xã hội hiện đại và thích ứng tốt với mọi đổi mới trong tuyển sinh.
Còn thạc sĩ Phạm Thái Sơn, Giám đốc Trung tâm Tuyển sinh và Truyền thông, Đại học Công thương TP.HCM, khuyến nghị, thí sinh chủ động ôn thêm để mở rộng tổ hợp xét tuyển; chẳng hạn học sinh theo C00 có thể tăng cường Tiếng Anh hoặc Giáo dục kinh tế và pháp luật, đồng thời tìm hiểu thêm các trường có ngành phù hợp để dự phòng. Ông nhấn mạnh thí sinh cần theo dõi thông tin tuyển sinh sát sao, mở rộng lựa chọn và tập trung học thật tốt để tăng cơ hội trúng tuyển.
Điều học sinh và phụ huynh mong nhất vẫn là sự ổn định. Khi thay đổi được báo trước đủ sớm và có lộ trình rõ ràng, các em sẽ bớt áp lực, thầy cô yên tâm hướng dẫn. Một kỳ tuyển sinh nhất quán và minh bạch sẽ luôn bắt đầu từ việc đặt lợi ích của học sinh lên trước tiên.
