Tháo dỡ hệ thống tên lửa đất đối không Patriot tại căn cứ Jasionka thuộc Ba Lan, tháng 1/2023. (Ảnh: Bloomberg)
Châu Âu đang thiếu hụt nghiêm trọng về năng lực tình báo và giám sát trên không, cũng như năng lực phòng thủ tên lửa và phòng không tích hợp. Đây là những lĩnh vực chính mà liên minh do Anh và Pháp dẫn đầu hy vọng sẽ được Mỹ hỗ trợ. Theo báo cáo của Viện Nghiên cứu chiến lược quốc tế công bố tuần trước, châu Âu sẽ phải chi 1 nghìn tỷ USD để thay thế những năng lực quân sự thông thường mà Mỹ đảm trách lâu nay.
Mỹ phụ trách hầu hết thông tin tình báo, giám sát và trinh sát của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), bao gồm vệ tinh. Theo báo cáo "Tiến bộ và thiếu sót trong quốc phòng của châu Âu", việc thay thế sẽ tiêu tốn của châu Âu 4,8 tỷ USD.
Các quan chức châu Âu cho biết, Mỹ cần tiếp tục cung cấp những năng lực này trong thỏa thuận hòa bình, để các lực lượng Ukraine và châu Âu có thể nắm bắt những mối đe doạ và hành động vi phạm.
"Đó phải là một phần của thỏa thuận bởi vì... không có mắt, bạn sẽ mù", bà Veronika Stromsikova, Tổng Giám đốc an ninh và các vấn đề đa phương thuộc Bộ Ngoại giao Séc, cho biết.
Châu Âu cũng thiếu các hệ thống phòng không và phòng thủ tên lửa tích hợp tầm xa nội địa có thể bắn hạ tên lửa đạn đạo – điều gần như chỉ các hệ thống Patriot do Mỹ sản xuất có thể đảm nhiệm. Tổng thống Trump đang cho phép châu Âu mua Patriot cho Ukraine, còn Đức cung cấp các khẩu đội pháo từ kho dự trữ của họ. Liên doanh Eurosam Pháp - Ý sản xuất SAMP/T cũng có một số khả năng chống tên lửa đạn đạo.
Ngày 4/9, Tổng Thư ký NATO Mark Rutte phát biểu tại Hội nghị thượng đỉnh quốc phòng Prague, do Viện Nghiên cứu Quốc tế (IISS) tổ chức, rằng các đồng minh châu Âu cần tăng số lượng hệ thống phòng không và phòng thủ tên lửa lên gấp 5 lần.
"Năng lực phòng không vô cùng quan trọng", Bộ trưởng Quốc phòng Thụy Điển Pal Jonson phát biểu bên lề hội nghị.
Ông nói thêm rằng châu Âu đầu tư đáng kể trong những năm gần đây, nhưng thách thức hiện nay là "biến sức mạnh kinh tế thành sức mạnh chiến đấu", bằng cách đẩy nhanh nền tảng công nghiệp quốc phòng của lục địa.
26 trong số 35 thành viên liên minh tuyên bố sẽ đóng góp để bảo đảm cho Ukraine về lực lượng hoặc trang thiết bị quân sự và huấn luyện.
Ngày 4/9, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho biết sự ủng hộ của Mỹ đối với các biện pháp này sẽ được quyết định trong những ngày tới. Tuy nhiên, theo Tổng thống Phần Lan Alexander Stubb, trong cuộc điện đàm với các nhà lãnh đạo cùng ngày, ông Trump nói rằng châu Âu nên gây thêm áp lực kinh tế với Nga và Trung Quốc.
Tổng thống Nga Vladimir Putin đã nhiều lần tuyên bố sẽ không đồng ý cho quân đội phương Tây đồn trú tại Ukraine.
Ông Trump loại trừ khả năng gửi quân đội Mỹ đến Ukraine, nhưng sẽ cung cấp một số hình thức hỗ trợ, bao gồm thông tin tình báo và không quân.
Tuy nhiên, tuần trước Mỹ cho biết sẽ cắt giảm hàng trăm triệu đô la ngân sách cho các chương trình giúp huấn luyện và trang bị cho quân đội các nước châu Âu có chung biên giới với Nga.
