Người xưa nói: “Trán rộng thì làm quan”, ý chỉ người có trán đầy đặn, rộng rãi thì thông minh hơn, tương lai dễ phú quý. Vậy trán lớn, trán nhỏ có thật sự liên quan đến trí thông minh không? Những yếu tố nào mới thực sự ảnh hưởng đến IQ của trẻ?
Ảnh minh hoạ
Giải mã mối liên hệ giữa độ rộng của trán và sự thông minh
Trong nhân tướng học, người ta cho rằng trán rộng đồng nghĩa với “tiếp nhận ánh sáng tốt, linh khí vượng, tầm nhìn xa, tâm trí sáng”, người như vậy thường dễ học hỏi, nhìn nhận sự việc thấu đáo nên dễ thành công, trông cũng thông minh hơn.
Còn theo nghiên cứu khoa học, phía sau vầng trán là vỏ não trước trán (prefrontal cortex) - khu vực đóng vai trò quan trọng đối với khả năng tự kiểm soát và thực thi nhiệm vụ. Người có thể tích thùy trán lớn hơn, độ dày vỏ não PFC cao hơn thì tự chủ tốt hơn, hiệu suất thực hiện nhiệm vụ cao hơn, tiềm năng phát triển lớn hơn.
Về mặt thẩm mỹ, trán rộng thường tạo cảm giác hài hòa, đặc biệt là trán đầy đặn giúp tổng thể gương mặt trông thông minh hơn, có vẻ phúc hậu.
Trong khi đó, trán hẹp ở trẻ có thể liên quan đến thiếu canxi khi còn trong bụng mẹ, bị ép mạnh khi qua sản đạo, hoặc tư thế ngủ sai sau sinh. Cũng có thể là do di truyền. Dữ liệu cho thấy độ rộng trán liên quan đến gen trội lặn trên nhiễm sắc thể thường: trán rộng là gen trội, trán hẹp là gen lặn. Vì vậy, nếu bố mẹ đều trán hẹp thì con chắc chắn trán hẹp. Nhưng nếu con trán hẹp, bố mẹ có thể trán rộng hoặc hẹp.
Nhiều mẹ lo rằng trán hẹp không đẹp. Thực ra không cần quá lo. Nghiên cứu cho thấy 4-6 tháng tuổi là “thời điểm vàng” để điều chỉnh hình dạng đầu. Chỉ cần thay đổi tư thế ngủ, tránh để trẻ nằm mãi 1 tư thế là có thể cải thiện.
Từ góc độ khoa học mà nói, độ rộng của trán không liên quan trực tiếp đến việc trẻ có thông minh hay không. Điều thực sự ảnh hưởng IQ là những yếu tố sau:
- Di truyền
Nhiều “thiên tài nhí” thực tế đúng là có lợi thế về gen. Không nghi ngờ gì, IQ chịu ảnh hưởng lớn từ di truyền. Nghiên cứu cho thấy: bố mẹ thông minh, con cũng thông minh. Di truyền ảnh hưởng khoảng 50%-60% IQ.
Đặc biệt, những gen quyết định trí tuệ phần lớn nằm trên nhiễm sắc thể X. Phụ nữ có hai nhiễm sắc thể X, còn đàn ông chỉ có một, vì vậy, mẹ ảnh hưởng đến IQ của con nhiều hơn.
- Dinh dưỡng
Gen không thể thay đổi, nên muốn “bứt phá” IQ, phải dựa vào yếu tố hậu thiên. Trong đó, dinh dưỡng là yếu tố số 1 ảnh hưởng trí thông minh. Nhiều bố mẹ bổ sung đủ loại dưỡng chất cho bé từ khi mang thai. Nếu giai đoạn mang thai không cung cấp đủ dinh dưỡng cho sự phát triển của não bộ, IQ của trẻ có thể bị ảnh hưởng.
3 năm đầu đời là “đỉnh cao” phát triển não bộ.
Khoảng 90% cấu trúc não hoàn thiện trước 2 tuổi, đặc biệt từ 1-2 tuổi. Nếu đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ trong giai đoạn này, trí tuệ trẻ hoàn toàn có thể “bật lên”.
Sau sinh, nên cho trẻ bú mẹ vì sữa mẹ chứa chất được gọi là “não vàng”, nguyên liệu quan trọng tạo myelin cho thần kinh, giúp phát triển mô não, nâng cao trí nhớ, tư duy và IQ.
Khi trẻ 5-6 tháng, có thể bắt đầu ăn dặm đúng cách: đủ đạm, đủ năng lượng và đa dạng dinh dưỡng để hỗ trợ phát triển não bộ, tránh nguy cơ IQ bị kìm hãm do thiếu chất.
- Học tập
Câu nói nổi tiếng: “Thiên tài là 1% cảm hứng và 99% nỗ lực”. Không có tố chất bẩm sinh thì càng phải dựa vào học tập. Chăm chỉ, ham học hỏi có thể biến “đứa trẻ bình thường thành thiên tài”; ngược lại, lười học thì dù gen tốt đến mấy cũng uổng phí.
Não bộ càng sử dụng càng linh hoạt. Học tập liên tục sẽ thúc đẩy trí tuệ phát triển.
- Môi trường giáo dục, nuôi dưỡng
Cách dạy con của cha mẹ ảnh hưởng mạnh đến IQ của trẻ. Trình độ học vấn, khí chất, văn hóa gia đình… đều tác động đến tính cách và thói quen của trẻ. Một gia đình hòa thuận, hạnh phúc giúp trẻ phát triển tốt cả IQ và EQ.
Gia đình nguyên sinh quyết định trực tiếp tâm lý cảm xúc của trẻ. Nếu trẻ sống trong môi trường căng thẳng, sợ hãi, áp lực kéo dài, hệ thần kinh dễ rối loạn, ảnh hưởng xấu đến sự phát triển trí tuệ, khiến trẻ phản ứng chậm hơn, khả năng thích nghi kém.
Hiểu Đan
