Nghệ sĩ Nhân dân (NSND) Triệu Trung Kiên sinh năm 1971 trong gia đình có truyền thống gắn bó với nghệ thuật cải lương. Cha anh là NSƯT Triệu Quang Vinh - nguyên Trưởng khoa Kịch hát dân tộc trường Đại học Sân khấu Điện ảnh Việt Nam. Mẹ anh là nghệ sĩ Lê Mai Phương - đào chánh lừng lẫy một thời của Nhà hát Cải lương Trung ương.
NSND Triệu Trung Kiên.
Mới 7 tuổi, Triệu Trung Kiên đã đĩnh đạc lên sân khấu diễn vai Trần Quốc Toản. Năm 1988, anh theo học lớp Trung cấp diễn viên cải lương và sau khi tốt nghiệp (1991) trở về công tác tại Nhà hát Cải lương Trung ương. Sau khi tốt nghiệp diễn viên, anh tiếp tục theo học đạo diễn, rồi lấy bằng cao học năm 2009.
Từng yêu thích kiến trúc và hát tân nhạc rất hay, thậm chí đoạt giải thưởng song cuối cùng Triệu Trung Kiên vẫn trở về với cải lương. Anh từng chia sẻ rằng nếu chọn bất cứ nghề nào khác ngoài cải lương, có lẽ anh sẽ đỡ vất vả hơn, nhưng sẽ không tìm thấy niềm hạnh phúc trọn vẹn như khi được sống trên sân khấu.
Trong giai đoạn đầu sự nghiệp, Triệu Trung Kiên được biết đến là danh ca vọng cổ đất Bắc, ghi dấu với các vai kép chính trong Cây đàn huyền thoại, Tình sử Lộ Đà Giang, Cổ xưa… Khi chuyển hướng làm đạo diễn, anh nhanh chóng chứng minh năng lực với Giải B Tài năng trẻ đạo diễn sân khấu toàn quốc 2007, Huy chương Bạc tại Hội diễn cải lương toàn quốc 2009 và Huy chương Vàng năm 2012.
NSND Triệu Trung Kiên trên sân khấu.
Anh tham gia viết kịch và dàn dựng thành công nhiều vở diễn sân khấu cho các đoàn nghệ thuật trong cả nước, đặc biệt góp phần làm mới diện mạo cải lương phía Bắc.
Triệu Trung Kiên là tác giả – đạo diễn của nhiều vở diễn lớn được đánh giá cao như Vua Phật, Ni sư Hương Tràng, Tướng quân ăn mày, Chuyện tình Khau Vai, Mai Hắc Đế, Hừng Đông, Thầy Ba Đợi, Ngàn năm mây trắng… Trong đó, Ngàn năm mây trắng gây tiếng vang khi lần đầu tiên kết hợp bốn loại hình nghệ thuật truyền thống: cải lương, chèo, xẩm và ca Huế.
Trong bối cảnh sân khấu cải lương đứng trước nhiều thách thức, anh vẫn kiên trì tìm hướng đi mới, liên tục đổi mới để đưa loại hình nghệ thuật này đến gần hơn với khán giả đương đại mà vẫn giữ trọn hồn cốt truyền thống.
Một trong những dấu ấn đặc biệt của anh là vở Thầy Ba Đợi - lần hiếm hoi quy tụ nghệ sĩ cải lương hai miền Nam - Bắc trên cùng sân khấu, tạo nên hiệu ứng mạnh mẽ và được công chúng nồng nhiệt đón nhận.
Nghệ sĩ Triệu Trung Kiên từng chia sẻ: “Tôi không hứa trước điều gì nhưng chắc chắn không để khán giả cảm thấy vô ích khi xem cải lương. Cần tiếp tục tiếp thu tinh hoa sân khấu thế giới để đổi mới và làm giàu cho sân khấu cải lương Việt Nam.
Ngoài đào tạo nghệ sĩ cải lương cũng cần có cung cấp niềm đam mê nghệ thuật cải lương cho khán giả. Đưa cải lương đến gần hơn với công chúng bằng chính nỗ lực đổi mới. Và nếu không đổi mới, sân khấu cải lương có tuổi đời cả 1 thế kỷ có thể sẽ vĩnh viễn mất đi trong tâm thức của dân tộc".
Năm 2021, nghệ sĩ Triệu Trung Kiên bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ chuyên ngành Lý luận và Lịch sử sân khấu với đề tài Phong cách Cải lương Bắc dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Trần Trí Trắc. Công trình của anh được giới chuyên môn đánh giá cao bởi góc nhìn nghiên cứu nghiêm túc và tâm huyết bảo tồn bản sắc cải lương của miền Bắc.
Nổi bật bởi tư duy hiện đại, sáng tạo không ngừng, nghệ sĩ Triệu Trung Kiên được xem là “hiện tượng” của sân khấu cải lương phía Bắc, gương mặt tiêu biểu của thế hệ nghệ sĩ trẻ mang trong mình khát vọng làm mới cải lương mà vẫn giữ được hồn cốt truyền thống.
Anh được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú năm 2012 và nhận danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân năm 2019. NSND Triệu Trung Kiên hiện là Phó Giám đốc Nhà hát Sân khấu Truyền thống Quốc gia Việt Nam.
