Khoảng 1 năm trước, N.T.P.C. (16 tuổi, Nghệ An) bắt đầu thực hiện giảm cân bằng cách ăn kiêng và tập thể dục (giảm 7kg trong 2 tháng). Sau giảm cân, nữ sinh quay trở về chế độ sinh hoạt bình thường nhưng 10 tháng nay không hành kinh. C. được bố mẹ đưa đi khám sức khỏe tổng quát nhưng chưa phát hiện bất thường. Bố mẹ lo lắng nên tiếp tục đưa cháu đi kiểm tra nội tiết.
Khai thác tiền sử, bệnh nhân bắt đầu có kinh từ năm 12 tuổi, sau thời gian mất kinh có tự ý sử dụng thuốc nam trong 2 tháng (không rõ loại) để điều kinh nhưng không ra kinh.
Trên hình ảnh siêu âm phần phụ không phát hiện bất thường. Kết quả xét nghiệm cho thấy chỉ số LH 1,19 mU/ml và E2 16,93 pg/ml giảm nhẹ. Chẩn đoán xác định, bệnh nhân mắc tình trạng vô kinh thứ phát chức năng do vùng dưới đồi.
Bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị bằng thuốc, hẹn tái khám sau 4 tháng, đồng thời hướng dẫn thực hiện lối sống lành mạnh bao gồm ăn uống đủ chất, không thức khuya, ngủ đủ giấc và tránh tình trạng stress.
Ảnh minh họa
Với tâm lý lo sợ bị kỳ thị về ngoại hình khi bản thân có cân nặng nhỉnh hơn so với số đông, hay mong muốn chạy theo các xu hướng trên mạng xã hội, nhiều bạn trẻ ở tuổi dậy thì rơi vào vòng xoáy của các phương pháp giảm cân thiếu khoa học, đặc biệt là nhịn ăn, cắt giảm calo một cách cực đoan và tập luyện cường độ cao. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất mà còn gây ra các vấn đề nội tiết nghiêm trọng.
ThS.BS Nguyễn Thị Trang, Chuyên khoa Sản phụ khoa, Phòng khám Đa khoa Medlatec Nghệ An cho biết: “Vô kinh thứ phát chức năng vùng dưới đồi là tình trạng rối loạn hoạt động của trục dưới đồi - tuyến yên - buồng trứng, thường xảy ra khi cơ thể chịu tác động của stress kéo dài, sụt cân nhanh, luyện tập thể thao quá mức hoặc rối loạn ăn uống. Khi đó, não bộ giảm sản xuất hormone GnRH, khiến tuyến yên không tiết đủ FSH và LH để kích thích buồng trứng hoạt động, dẫn đến mất kinh tạm thời”.
Nếu không được phát hiện và điều trị sớm, vô kinh thứ phát kéo dài có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng như giảm mật độ xương, loãng xương sớm do thiếu hụt estrogen kéo dài; Rối loạn nội tiết toàn thân, gây thay đổi tâm lý, mất ngủ, mệt mỏi và giảm tập trung; giảm khả năng sinh sản hoặc vô sinh thứ phát do buồng trứng ngừng rụng trứng trong thời gian dài; ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch và chuyển hóa năng lượng, làm tăng nguy cơ rối loạn lipid máu hoặc suy giảm miễn dịch.
Bác sĩ khuyến cáo: “Tình trạng vô kinh do nguyên nhân chức năng có thể hồi phục nếu được phát hiện sớm và điều chỉnh lối sống hợp lý. Các bạn trẻ, đặc biệt là nữ vị thành niên, không nên giảm cân quá nhanh hoặc ăn kiêng cực đoan, vì điều này không chỉ ảnh hưởng đến nội tiết mà còn tác động tiêu cực đến sức khỏe toàn thân và khả năng sinh sản về sau. Cần duy trì chế độ dinh dưỡng cân đối, ngủ đủ giấc, tập luyện vừa phải, và giữ tinh thần thoải mái. Nếu mất kinh từ 3 tháng trở lên, hãy đến cơ sở y tế chuyên khoa Sản - Nội tiết để được thăm khám và điều trị kịp thời, tránh để tình trạng tiến triển mạn tính”.
