Phạm Ngọc Mẫu Tâm (sinh năm 2001) là cựu học sinh Trường Phổ thông Năng khiếu, ĐHQG TP.HCM, tốt nghiệp năm 2019. Thời điểm đó, với profile khá tốt: Điểm trung bình ba năm 9,2/10; IELTS 7.0; tham gia Trại hè HVIET (2017), Thành viên Ban tổ chức của VietAbroader (2017-2018) cùng thư giới thiệu của cô giáo chủ nhiệm năm lớp 11 và cô giáo bộ môn Sinh học, Tâm quyết định sẽ nộp đơn xin học bổng để thực hiện mục tiêu du học Hồng Kông (Trung Quốc).
Quyết định ấy khá bất ngờ!
Phạm Ngọc Mẫu Tâm là cựu học sinh Trường Phổ thông Năng khiếu, ĐHQG TP.HCM
Nhiều người, bao gồm cả gia đình và bạn bè Tâm đặt câu hỏi: Tại sao không chọn một trường Đại học top đầu nào trong nước hoặc thử xin học bổng ở những điểm đến quen thuộc hơn như Anh, Mỹ, hay châu Âu?” Câu hỏi ấy hoàn toàn dễ hiểu, bởi vào năm 2019, Hồng Kông vẫn là lựa chọn khá mới mẻ đối với du học sinh Việt Nam. Nhưng Mẫu Tâm kiên quyết đến cùng. Lý do nữ sinh này đưa ra lúc đó là vì cô mê... phim TVB và dimsum Hồng Kông.
Lý do ban đầu thì vui vẻ và giản dị, thiên về cảm xúc, nhưng thật ra, đằng sau đó là một kế hoạch rõ ràng và... đầy lý trí: Hồng Kông có vị trí địa lý thuận lợi với sinh viên Việt Nam, môi trường quốc tế nhưng văn hóa tương đồng, phù hợp với một cô gái 18 tuổi muốn tự do khám phá mà vẫn thấy an tâm khi bước vào môi trường quốc tế.
Năm 2019, lượng du học sinh Việt tại Hồng Kông chưa quá đông, chính sách học bổng hào phóng, ngành Công nghệ sinh học của trường Hong Kong Polytechnic University (PolyU) - Đại học Bách khoa Hồng Kông lại phù hợp với đam mê; chương trình học bám sát thực hành phòng thí nghiệm và có mạng lưới nghiên cứu mạnh.
Sau thời gian tự chuẩn bị, không qua trung tâm, Tâm nhận học bổng toàn phần The Hong Kong Polytechnic University Entry Scholarship Award của trường. Từ tấm vé đầu tiên ấy, con đường mở ra liên tiếp: Thạc sĩ Khoa học Y sinh tại Viện Karolinska (Thụy Điển, 2023-2025), thực tập nghiên cứu tại Khoa Khoa học Dược phẩm, Đại học Tokyo (Nhật Bản, 2024-2025), và mới nhất là thư mời trở thành nghiên cứu sinh Tiến sĩ của Đại học Florida (Hoa Kỳ).
Tốt nhiệp ngành Công nghệ Sinh học (Applied Biology with Biotechnology), ĐH Bách khoa Hồng Kông (2019 - 2023).
Thạc sĩ Khoa học Y sinh (Biomedicine), Viện Karolinska, Thụy Điển (2023-2025).
Thực tập nghiên cứu tại Khoa Khoa học Dược phẩm (Pharmaceutical Sciences), Trường ĐH Tokyo, Nhật Bản (2024-2025).
Tân nghiên cứu sinh Tiến sĩ, ĐH Florida, Hoa Kỳ.
Tâm đánh giá, hồ sơ ban đầu của mình so với nhiều bạn không quá mạnh, nhưng quan trọng hơn, Tâm hiểu khá rõ bộ tiêu chí của PolyU: Trường nhìn vào điểm trung bình các môn thi THPTQG mình đăng ký: Toán, Lý, Hóa, Sinh; cộng thêm học bạ lớp 12. Nếu trung bình trên 8.0 thì có thể được full tuition fee bốn năm. Suất học bổng thời điểm đó là 140.000 HKD/năm (tương đương khoảng 420 triệu đồng), duy trì nếu GPA tại trường đạt tối thiểu 3.2/4.3.
Ở phần bài luận, Tâm cho rằng sẽ không có câu hỏi và phong cách cụ thể, nhưng nhà trường mong muốn tìm kiếm ở ứng viên: Tại sao chọn Hồng Kông, tại sao PolyU và ngành này; trường sẽ đóng vai trò gì trong quỹ đạo nghề nghiệp, ứng viên có thể đóng góp gì cho trường ở các cấp độ và vì sao bản thân phù hợp. Cách viết của Tâm đi thẳng vào luận điểm, chứng minh bằng trải nghiệm, hoạt động và định hướng cụ thể, tránh kể lể. Bài luận được rà soát nhiều vòng, Tâm nhờ thầy cô và bạn bè góp ý để bảo đảm logic, nhất quán và đúng trọng tâm khoa học.
Theo Tâm, sau hồ sơ và thư giới thiệu, bài luận thì phỏng vấn là vòng quyết định.
Tâm nộp hồ sơ tháng 1/2019. Ba, bốn tuần sau, email mời phỏng vấn đến. Cô trải qua buổi phỏng vấn khoảng 30 phút với đại diện PolyU. "Các thầy hỏi đúng những điều mình viết trong bài luận. Khác biệt là phần khảo sát hiểu biết về ngành: em thích những phát minh nào gần đây, bài nghiên cứu nào khiến em say mê và tương lai em muốn gắn bó ra sao", Mẫu Tâm chia sẻ.
Tháng 3/2019, conditional offer được gửi đến. Để thể hiện cam kết, Tâm đặt cọc 15.000 HKD (khoảng 45 triệu đồng) để giữ suất học tập.
Từ Hồng Kông đến Thụy Điển, Nhật Bản và Mỹ
Hồng Kông không khiến Tâm thất vọng. Theo Tâm, Hồng Kông là một trong những thành phố an toàn nhất trên thế giới, cho nên rất phù hợp với sinh viên Việt Nam trong những năm đầu sống xa nhà. Phương tiện công cộng đa dạng, tiện lợi, thời tiết 4 mùa thú vị, dễ chịu. Sự an toàn và trật tự ấy giúp cô nhanh chóng thích nghi, dành toàn bộ thời gian cho học tập và nghiên cứu.
Chương trình học bằng tiếng Anh. Thầy cô luôn đối xử với sinh viên như đồng nghiệp trẻ, lắng nghe và ghi nhận ý kiến của mình. Tâm cảm thấy mình được trao niềm tin, và chính sự tin tưởng đó khiến cô nỗ lực hơn mỗi ngày.
Việc học tập tại Đại học Bách khoa Hồng Kông (PolyU) đã củng cố kiến thức và cung cấp cho Tâm kinh nghiệm thực tiễn để khám phá sở thích nghiên cứu của mình. Trong thời gian học tại Khoa Công nghệ Sinh học và Hóa học Ứng dụng (ABCT), cô đã nhận được rất nhiều cơ hội tham gia vào các nhóm nghiên cứu, điều này đã giúp cô khám phá ra niềm đam mê nghiên cứu hệ vi sinh vật đường ruột và môi trường vi khối u.
Chẳng hạn, Chương trình Nghiên cứu & Đổi mới Sinh viên Đại học (URIS) và Chương trình Tài trợ Nâng cao Thực tập (SIEP) đã cho phép Tâm thực hiện một dự án tập trung vào vi khuẩn được thiết kế có khả năng tiêu diệt tế bào ung thư đại trực tràng.
Trong giai đoạn đại dịch, Tâm nhận tài trợ để tham dự một khóa nghiên cứu trực tuyến chuyên sâu từ Cambridge, nơi cô xem xét các hiệu ứng hiệp đồng của hệ vi sinh trong việc tăng hiệu quả của các chất ức chế điểm kiểm soát miễn dịch.
Không chỉ học và nghiên cứu, Tâm còn kết nối được một mạng lưới quan hệ đa dạng. Vì là nơi kết hợp cả hai nền văn hóa phương đông và phương tây nên Hồng Kông càng làm tăng thêm sức hấp dẫn của nó đối với sinh viên từ nhiều nguồn gốc khác nhau. Sự đa dạng của du học sinh Hồng Kông từ khắp nơi trên thế giới đã tạo điều kiện cho tất cả các bên trao đổi và học hỏi về cả ý tưởng, văn hóa.
PolyU có chương trình sống cùng gia đình bản địa; Tâm tham gia ngay từ năm nhất, đến nay cô vẫn giữ liên hệ với họ và mỗi dịp lễ lại quây quần và chia sẻ những thông tin mới về cuộc sống.
Năm 2022, Tâm nhận Giải thưởng Lãnh đạo Sinh viên của Hiệu trưởng (cấp Khoa), được trường cử làm đại diện gặp gỡ các cán bộ ngoại giao của Việt Nam tại Hồng Kông để chia sẻ góc nhìn của sinh viên.
Từ nền tảng vững ở PolyU, Tâm tự tin nộp hồ sơ Thạc sĩ Biomedicine tại Viện Karolinska (Thụy Điển). Song song, cô tìm kiếm cơ hội thực tập nghiên cứu và nhận được vị trí tại Khoa Khoa học Dược phẩm, Đại học Tokyo (2024-2025).
Thư mời tiến sĩ từ Đại học Florida đến như một mảnh ghép cuối cùng tạm thời đặt vào đúng chỗ, cho thấy con đường mà Tâm theo đuổi suốt từ năm 18 tuổi đã dần khép thành một vòng tròn trọn vẹn. Mỗi cột mốc không phải là một bước rẽ bất ngờ mà là sự tiếp nối hợp lý của hành trình được hoạch định rõ ràng.
Điều khiến cô tự hào nhất không phải là danh sách các trường mình từng học mà là năng lực thích ứng được rèn qua từng chặng đường.
Với Tâm, 4 năm ở Hồng Kông tặng cô nhiều hơn một tấm bằng danh dự. Đó là một hành trang đủ đầy để tự tin nộp cao học ở Thụy Điển, có thầy cô và nhân viên nhà trường luôn sẵn sàng giúp; có vòng bạn bè quốc tế thân thiết, một mạng lưới hỗ trợ tinh thần đến bây giờ.
Điều khiến cô tự hào nhất không phải là danh sách các trường mình từng học mà là năng lực thích ứng được rèn qua từng chặng đường. Mỗi nơi đi qua đều để lại cho cô một bài học: cách tổ chức thời gian, giữ tinh thần kỷ luật và không ngừng làm mới bản thân.
Quan trọng hơn, Tâm có một "đường biên mềm" trong tư duy: cởi mở trước khác biệt, học cách chấp nhận bất đồng, quan tâm nhiều hơn đến câu chuyện của người khác.
Từ Hồng Kông đến Thụy Điển, Nhật Bản và nay là Mỹ, hành trình của Tâm cho thấy công thức ngỡ phức tạp mà hóa ra giản dị: chọn đúng điều mình say mê; chuẩn bị kỹ hồ sơ và phỏng vấn; giữ một trái tim mở và một lịch làm việc kỷ luật.
Con đường phía trước còn dài. Nhưng có lẽ, cô gái "mê TVB" năm nào đã có câu trả lời riêng cho tuổi 18 của mình: đôi khi, một sở thích nhỏ bé lại mở cửa cho một thế giới rất lớn, miễn là ta dám đặt một bước chân đầu tiên và giữ nhịp bước đều đặn về sau.
