Những con số biết nói
Tháng 9 vừa qua, xe thuần điện và xe hybrid sạc điện (PHEV) đã chiếm 98,9% thị phần xe mới tại Na Uy. Riêng xe thuần điện đạt 98,3%, lập kỷ lục mới. Tổng số xe đăng ký mới các loại đạt 14.329 chiếc, tăng khoảng 11% so với cùng kỳ năm trước.
Dẫn đầu thị trường là mẫu Tesla Model Y, với doanh số 4.123 xe; kế đến là Model 3 (695 xe) và Volvo EX30 (543 xe). Ở chiều ngược lại, xe xăng và hybrid truyền thống gần như biến mất khỏi thị trường.
Xe chạy xăng thuần tuý chỉ chiếm 0,2%, xe hybrid chiếm 0,2%, còn xe diesel đạt 0,7%. Xe hybrid sạc ngoài chiếm 0,6%. Đây đã là tháng thứ tư liên tiếp Na Uy lập kỷ lục về tỷ lệ xe sạc điện, và tháng thứ ba liên tiếp xe thuần điện lập kỷ lục thị phần.
Xe điện hiện chiếm gần 99% doanh số ô tô tại Na Uy (Ảnh: Scandasia).
Chính sách đóng vai trò quan trọng. Na Uy đã có những điều chỉnh thuế từ tháng 4 nhằm tiếp tục giảm sức hút của xe động cơ đốt trong, và kết quả bán hàng cho thấy hiệu quả rõ ràng. Giờ đây, tại quốc gia này, người tiêu dùng không còn tranh luận xem nên mua xe sử dụng năng lượng gì, mà là nên mua mẫu xe nào cho phù hợp nhu cầu.
Dù lưới điện và địa lý của Na Uy có tính đặc thù, nhưng cơ chế chuyển đổi không hề bí ẩn: người tiêu dùng chọn mua ô tô điện dựa trên những tính toán về chi phí sở hữu, sự tiện lợi khi sạc tại nhà hoặc trên đường cao tốc, và sự ổn định của chính sách thuế trong suốt thời gian vay mua xe. Khi có sự ổn định, người tiêu dùng chọn giải pháp hợp lý cho ví tiền và quãng đường đi làm. Nhu cầu được duy trì khi thị trường xe cũ giúp người tiêu dùng có cơ hội tiếp cận ô tô điện, trong khi giá xe mới giảm dần.
Những yếu tố quan trọng khiến ô tô điện "chiếm sóng" ở Na Uy
Thứ nhất là sự đa dạng về mẫu mã sản phẩm. Dẫn đầu doanh số là các mẫu SUV và crossover cỡ nhỏ - kiểu xe được các gia đình ưa chuộng. Khi loại xe này có phiên bản điện ở nhiều tầm giá, người tiêu dùng không còn xem xe điện là “sự đánh đổi”.
Thứ hai là hạ tầng sạc. Nỗi lo về vấn đề sạc pin xe điện giảm rõ rệt khi những người sống trong chung cư có giải pháp thay thế hợp lý, và các tuyến cao tốc có đủ trạm sạc nhanh đáng tin cậy, ngay cả trong dịp lễ, cuối tuần.
Thứ ba là chính sách ổn định. Những điều chỉnh nhỏ hằng năm có thông báo trước rõ ràng hiệu quả hơn những thay đổi đột ngột khiến người mua hoang mang.
Khi hạ tầng sạc được đảm bảo, giá xe phù hợp và chính sách thuế ổn định, cuộc chuyển dịch từ xe chạy xăng, dầu sang xe điện trở thành kết quả tất yếu, không cần mệnh lệnh hành chính (Ảnh: Mobility Portal).
Na Uy chỉ vừa vượt mốc 50% xe điện cách đây vài năm, nhưng hành trình đi từ tỷ lệ 50% đến gần 100% diễn ra nhanh hơn nhiều người dự đoán, nhờ thị trường xe cũ phát triển, giúp nhóm khách hàng có ngân sách eo hẹp cũng có thể sở hữu xe điện.
Tuy nhiên, không phải nước nào cũng có thể "bê nguyên" chính sách của Na Uy về áp dụng. Mỗi quốc gia có đặc điểm riêng, từ thuế nhập khẩu, chuẩn sạc tại chung cư, đến hạ tầng sạc trên đường cao tốc. Những con đường sương mù dày đặc vào mùa đông hoặc mật độ giao thông cao vào mùa hè đặt ra yêu cầu mạng lưới dịch vụ hậu mãi phải nhanh và tin cậy, nếu không người dùng sẽ mất kiên nhẫn với lỗi cảm biến hay hệ thống hỗ trợ lái. Bên cạnh đó, bài toán giá xe cũng khác khi nhiều mẫu phải nhập khẩu nguyên chiếc.
Nếu bạn có thể thường xuyên sạc xe điện tại nơi ở hoặc chỗ làm, và quãng đường di chuyển hằng ngày nằm trong khả năng của xe điện hiện nay, thì quyết định mua xe thực ra đơn giản hơn những gì mạng xã hội tranh luận.
Với các nhà hoạch định chính sách và doanh nghiệp, nhiệm vụ là giữ cho những yếu tố ổn định tiếp tục ổn định. Khi đó, thị trường sẽ tự nhiên chọn cùng hướng mà Na Uy đã đi.
