LƯU Ý: Bài viết thể hiện quan điểm cá nhân của một phụ huynh tại Hà Nội:
Là một phụ huynh có con đang học THPT, tôi không khỏi lo lắng khi theo dõi kết quả khảo sát chất lượng lớp 12 toàn thành phố Hà Nội vừa qua. Nhìn vào phổ điểm các môn học – đặc biệt là ba môn cốt lõi trong khối STEM (Toán, Lý, Hóa) – tôi thật sự giật mình.
Điểm số STEM thấp không còn là hiện tượng – đó là vấn đề hệ thống
Theo công bố chính thức, điểm trung bình môn Toán chỉ đạt 5,11, Vật lý 5,79 và Hóa học 5,91. Những con số này không chỉ thấp một cách “đáng báo động”, mà còn thấp hơn nhiều so với các môn học khác như Giáo dục kinh tế và pháp luật (7,08), Nông nghiệp (6,29) hay thậm chí cả Tiếng Anh (6,28).
Đáng lo ngại hơn, có gần 32% bài thi dưới trung bình, và có tới 640 bài thi bị điểm 0. Điều này không đơn thuần là việc các con làm bài không tốt, mà có thể phản ánh một thực trạng: Nhiều học sinh đã không còn cảm thấy kết nối với các môn học vốn rất quan trọng cho tương lai nghề nghiệp, đặc biệt trong thời đại công nghệ hiện nay.
Điểm trung bình khảo sát lớp 12 tại Hà Nội (Ảnh: VnExpress)
Chất lượng đầu vào thấp, liệu đầu ra có đủ sức cạnh tranh?
Chúng ta nói nhiều về công nghiệp hóa, chuyển đổi số, về AI, robot, kỹ thuật cao… Nhưng nếu chất lượng đầu vào ở cấp phổ thông cho các ngành STEM đang yếu kém như vậy, liệu học sinh khi lên đại học có đủ năng lực để theo đuổi những ngành đòi hỏi tư duy logic và kỹ năng cao?
Đây là điều khiến tôi và nhiều phụ huynh khác băn khoăn. Không thể cứ trông chờ vào vài trường đại học “đào tạo lại từ đầu”, trong khi mặt bằng kiến thức phổ thông đang sụt giảm đáng kể.
Chọn ngành học: Tín hiệu tích cực nhưng chưa đủ an tâm
Một điểm sáng đáng ghi nhận là trong mùa tuyển sinh năm 2024, các ngành công nghệ thông tin, kỹ thuật, máy tính đã vươn lên dẫn đầu về số lượng nguyện vọng đăng ký. Điều này cho thấy học sinh ngày nay đã nhìn ra được xu hướng thị trường và tương lai nghề nghiệp.
Tuy nhiên, chọn ngành mới chỉ là bước đầu. Câu hỏi lớn vẫn là: Các con có đủ kiến thức và kỹ năng nền để theo được ngành mình chọn không? Nếu cứ học lệch, học vẹt, thiếu thực hành và tư duy, thì dù đăng ký ngành “hot” đến mấy, khả năng thành công cũng rất mong manh.
Ảnh minh hoạ
Sự phân hóa đáng lo giữa các trường – giữa các nhóm học sinh
Kết quả khảo sát cho thấy điều mà nhiều phụ huynh chúng tôi luôn thấy rõ trong thực tế:
=> Các trường top đầu như Chu Văn An, Ams, Kim Liên… có điểm số nổi bật, thể hiện rõ sự đầu tư và chất lượng giảng dạy.
=> Ngược lại, các trung tâm giáo dục thường xuyên, trường nghề... có điểm trung bình chỉ 3 – 3,5, thậm chí có đơn vị dưới 3 điểm.
Đây chính là nguy cơ "bỏ rơi" nhóm học sinh yếu, trong khi thực tế, chính các em mới là lực lượng quan trọng trong thị trường lao động kỹ thuật – những người làm việc trực tiếp với máy móc, công nghệ tại các nhà máy, khu công nghiệp.
Nghiêm trọng hơn, nhiều môn STEM vẫn đang được dạy theo kiểu lý thuyết khô khan, ít gắn với thực tế. Các con học mà không thấy “học để làm gì”, nên rất dễ chán nản, mất phương hướng. Điều này, tôi cho rằng, không chỉ khiến kết quả thi thấp, mà còn làm thui chột cả tiềm năng yêu thích khoa học trong học sinh từ sớm.
Phụ huynh mong gì ở hệ thống giáo dục hiện nay?
Tôi không mong con mình phải thành thiên tài Toán học hay kỹ sư công nghệ đỉnh cao. Nhưng tôi mong cháu – cũng như hàng trăm nghìn học sinh khác – được học một cách có định hướng, có cảm hứng và thực chất.
Để điều đó thành hiện thực, chúng ta cần:
- Đổi mới cách dạy STEM – thay vì dạy chay, hãy đưa thực hành, thí nghiệm, dự án vào lớp học.
- Giúp học sinh hiểu được giá trị ứng dụng của từng môn học, từ đó mới có động lực học tập thật sự.
- Tăng cường hỗ trợ nhóm học sinh yếu, đặc biệt là tại các trường không chuyên, trung tâm GDTX – để không ai bị bỏ lại phía sau trong hành trình học tập.
Kết quả khảo sát vừa qua là lời cảnh tỉnh mà không phụ huynh nào nên làm ngơ. Chúng ta không thể xây dựng một nền kinh tế số, công nghiệp hiện đại nếu không có nguồn nhân lực kỹ thuật đủ mạnh – và điều đó phải bắt đầu từ chính lớp học phổ thông hôm nay.
Là phụ huynh, tôi mong ngành giáo dục và toàn xã hội sẽ nhìn thẳng vào vấn đề này. Vì đầu tư vào STEM không chỉ là đầu tư cho công nghệ – mà là đầu tư cho tương lai của cả một thế hệ!
