Các cuộc đàm phán bên lề hội nghị thượng đỉnh Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) sẽ vạch ra một hướng đi mới sau khi ông Trump đe dọa áp thuế bổ sung 100% đối với hàng hóa Trung Quốc và các biện pháp hạn chế thương mại khác bắt đầu từ ngày 1/11, nhằm trả đũa việc Trung Quốc mở rộng đáng kể các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đất hiếm và khoáng sản.
Những hành động gần đây, bao gồm cả việc mở rộng "danh sách đen xuất khẩu" của Mỹ, bổ sung thêm hàng nghìn công ty Trung Quốc khác vào danh sách, đã phá vỡ một thỏa thuận thương mại mong manh mà Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent, Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer và Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong đạt được trong bốn cuộc họp trước đó kể từ tháng 5.
Nhà đàm phán thương mại hàng đầu của Trung Quốc, Lý Thành Cương, cũng đang tham gia các cuộc đàm phán ở Malaysia. Một nhân chứng của Reuters đã thấy ông Lý cùng ông Hà đến tòa tháp Merdeka 118 ở Kuala Lumpur, tòa nhà cao thứ hai thế giới, nơi diễn ra cuộc gặp.
Chính phủ Malaysia cùng phía Mỹ và Trung Quốc cung cấp rất ít thông tin chi tiết về cuộc họp, hoặc bất kỳ kế hoạch nào để thông báo cho giới truyền thông về kết quả.
Ông Hà Lập Phong (mặc áo vest xám) và ông Lý Thành Cương có mặt tại địa điểm diễn ra cuộc gặp giữa phái đoàn Mỹ và Trung Quốc. (Ảnh: Reuters)
Vài phút trước khi cuộc đàm phán của các quan chức ở Malaysia bắt đầu, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã rời Washington để bắt đầu chuyến công du châu Á.
"Chúng tôi có nhiều điều muốn nói với Chủ tịch Tập, và ông ấy cũng có nhiều điều muốn nói với chúng tôi. Tôi nghĩ chúng tôi sẽ có một cuộc gặp tốt đẹp", Tổng thống Trump cho biết khi trả lời báo giới. Ông nói với các phóng viên rằng ông cũng muốn Trung Quốc giúp Washington cải thiện mối quan hệ với Nga.
Đòn bẩy đất hiếm
Hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang tìm cách tránh việc leo thang thuế quan lên mức ba chữ số ở cả hai bên.
Cuộc gặp đầu tiên của ông Bessent và ông Greer với ông Hà Lập Phong tại Geneva hồi tháng 5 đã dẫn đến một thỏa thuận tạm dừng áp thuế kéo dài 90 ngày, giúp giảm mạnh thuế quan xuống còn khoảng 55% ở phía Mỹ và 30% ở phía Trung Quốc, đồng thời tái khởi động dòng chảy đất hiếm. Thỏa thuận đã được gia hạn trong các cuộc đàm phán tiếp theo, và dự kiến sẽ hết hạn vào tháng 11.
Nhưng cuối cùng, thỏa thuận đã bị phá vỡ hồi cuối tháng 9, khi Bộ Thương mại Mỹ mở rộng đáng kể danh sách đen cấm xuất khẩu, bổ sung thêm hàng nghìn công ty Trung Quốc.
Trung Quốc đã đáp trả bằng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đất hiếm toàn cầu mới vào ngày 10/10, nhằm ngăn chặn việc sử dụng chúng trong các hệ thống quân sự.
Ông Bessent và ông Greer đã chỉ trích động thái của Trung Quốc là một "cuộc thâu tóm quyền lực chuỗi cung ứng toàn cầu", tuyên bố Mỹ và các đồng minh sẽ không chấp nhận các hạn chế này.
Reuters đưa tin chính quyền Tổng thống Trump đang xem xét một kế hoạch tăng cường kiểm soát với hàng loạt các mặt hàng xuất khẩu phần mềm sang Trung Quốc, từ máy tính xách tay đến động cơ phản lực, theo các nguồn thạo tin.
Josh Lipsky, chuyên gia kinh tế quốc tế tại Hội đồng Đại Tây Dương ở Washington, cho biết ông Bessent, ông Greer và ông Hà Lập Phong trước tiên phải tìm cách giảm thiểu tranh cãi về các hạn chế xuất khẩu công nghệ của Mỹ và các biện pháp kiểm soát đất hiếm của Trung Quốc.
"Tôi không chắc Trung Quốc có thể đồng ý với điều đó. Đó là đòn bẩy chính mà họ có", ông Lipsky nói.
"Chúng ta sẽ không biết liệu Bắc Kinh có thành công trong việc cân bằng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Mỹ bằng các hạn chế của riêng họ hay không, hay liệu họ có tiếp tục gây ra một vòng xoáy leo thang cho đến khi ông Trump và ông Tập gặp nhau hay không", Scott Kennedy, chuyên gia kinh tế Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế của Washington, cho biết.
"Nếu họ đạt được thỏa thuận, nước cờ của họ sẽ được đền đáp. Nếu không đạt được thỏa thuận, thì mọi người sẽ cần phải chuẩn bị cho tình hình trở nên tồi tệ hơn nhiều”.
