Pin lithium-ion có thể gây cháy, nhưng không phải mọi thiết bị đều nguy hiểm
Hầu hết sạc dự phòng hiện nay dùng pin lithium-ion. Về bản chất, loại pin này có mật độ năng lượng cao nhưng cũng có nguy cơ nhiệt độ tăng vọt, dẫn đến sự cố “thermal runaway” (tự tăng nhiệt), có thể gây cháy hoặc nổ nếu pin bị lỗi, bị va đập, hoặc thiết kế hay linh kiện kém chất lượng.
Thực tế cho thấy có nhiều cuộc thu hồi và cảnh báo liên quan tới sạc dự phòng và pin di động do nguy cơ quá nhiệt, nên việc cẩn trọng là cần thiết.
Tuy nhiên, thiết bị từ nhà sản xuất uy tín thường được tích hợp chu trình sạc thông minh: mạch bảo vệ, giới hạn dòng, ngắt khi đầy và quản lý nhiệt.
Khi những cơ chế này hoạt động đúng, việc “cắm suốt” ở ổ điện có thể không dẫn tới sự cố ngay lập tức, nhưng không có nghĩa là hoàn toàn vô hại nếu bạn chủ quan.
Các yếu tố làm tăng nguy cơ khi cắm liên tục
Chất lượng và nguồn gốc thiết bị: Sạc dự phòng xách tay, hàng nhái hoặc không rõ chứng nhận an toàn có khả năng thiếu cơ chế bảo vệ, từ đó tăng rủi ro cháy nổ. Các cơ quan như CPSC (Mỹ) liên tục công bố thu hồi và cảnh báo cho những mẫu có nguy cơ.
Nhiệt độ môi trường và vị trí đặt: Sạc trong môi trường nóng, dưới chăn, trên giường hoặc trên các bề mặt dễ cháy làm tăng nguy cơ bắt lửa nếu pin bị quá nhiệt. Chuyên gia khuyến nghị đặt thiết bị ở nơi thoáng mát, bề mặt cứng, tránh ánh nắng trực tiếp.
Bộ sạc, adapter không tương thích: Dùng adapter hàng rẻ, quá công suất hoặc không đúng chuẩn có thể cung cấp dòng/điện áp không ổn định, gây stress cho mạch pin. Vì thế, hãy luôn dùng cáp và adapter đúng tiêu chuẩn hoặc theo khuyến nghị nhà sản xuất.
Tuổi thọ pin và đặc tính hóa học: Pin lithium-ion giảm dần hiệu suất theo chu kỳ sạc, pin cũ có khả năng lỗi cao hơn. Ngoài ra, để pin ở mức 100% liên tục (giữ đầy) không phải là trạng thái tối ưu cho tuổi thọ dài hạn.
Khuyến nghị thực tế
Không cắm… ở nơi dễ cháy: Tránh để sạc dự phòng trên giường, nệm, ghế sofa, hoặc dưới chăn khi đang cắm sạc. Những bề mặt này giữ nhiệt và làm tăng khả năng bắt lửa.
Dùng sản phẩm có chứng nhận: Chọn sạc dự phòng từ hãng có uy tín, có chứng nhận an toàn (UL, CE, FCC…). Cảnh báo và đợt thu hồi gần đây của Belkin cho thấy nên tránh hàng giá rẻ, không rõ xuất xứ.
Rút khi không cần thiết: Nếu bạn không sử dụng trong thời gian dài, tốt hơn nên rút sạc dự phòng khỏi nguồn và để mức sạc gần 40–60% khi cất giữ, khuyến cáo chung cho pin lithium-ion để giảm stress và nguy cơ.
Quan sát dấu hiệu bất thường: Nếu sạc quá nóng, bị phồng, có mùi lạ hoặc rò rỉ, dừng sử dụng ngay và xử lý theo hướng dẫn thu hồi/tiêu hủy an toàn của nhà sản xuất hoặc cơ quan quản lý.
Không "tháo vỏ" hoặc sửa chữa tay: Pin lithium-ion có thể cực kỳ nguy hiểm nếu bị mở ra, chọc thủng hoặc hàn sửa không chuyên.
Về mặt kỹ thuật, nếu bạn dùng sạc dự phòng chất lượng, có mạch bảo vệ và đặt ở môi trường an toàn, việc cắm vào ổ điện trong thời gian ngắn (sạc đầy rồi rút) là bình thường.
Nhưng không nên biến việc cắm liên tục thành thói quen. Nó làm pin luôn ở trạng thái đầy 100% (không tốt cho tuổi thọ), tăng thời gian thiết bị chịu nhiệt và nếu thiết bị có lỗi hoặc là hàng kém chất lượng thì rủi ro cháy nổ sẽ lớn hơn.
Các cơ quan an toàn và chuyên gia khuyến nghị tuân thủ hướng dẫn nhà sản xuất, tránh nạp ở bề mặt dễ cháy và thay thế ngay khi thiết bị có dấu hiệu bất thường.
Theo số liệu từ Ủy ban Cạnh tranh và Người tiêu dùng Australia (ACCC), từ năm 2020 đến nay đã có hơn 17 mẫu sạc dự phòng thuộc nhiều thương hiệu như Belkin, Anker, Baseus hay SnapWireless bị thu hồi do nguy cơ cháy nổ. Các chuyên gia nhận định những vụ việc này cho thấy một thực tế ít được chú ý: sạc dự phòng là hệ thống lưu trữ năng lượng dung lượng lớn chứ không phải phụ kiện “vô hại”.
Chỉ cần lỗi nhỏ trong khâu sản xuất hoặc kiểm soát chất lượng cũng có thể dẫn đến sự cố nghiêm trọng. Ngay cả với các thương hiệu uy tín, người dùng vẫn nên sử dụng đúng cách, tránh để thiết bị trong môi trường nhiệt độ cao và kiểm tra định kỳ để phát hiện dấu hiệu bất thường.
(Theo AP, Battery University, Android Authority)
