Ảnh minh họa
Lượng dầu thô Nga xuất khẩu sang Ấn Độ đã giảm mạnh trong tháng 11 khi các nhà máy lọc dầu của New Delhi thận trọng hơn trước các lệnh trừng phạt mới của Mỹ áp đặt lên những tập đoàn năng lượng lớn của Moscow. Diễn biến này có thể tạo ra sự xáo trộn đáng kể đối với dòng chảy thương mại năng lượng giữa hai quốc gia vốn đã tăng trưởng mạnh trong thời gian qua.
Theo dữ liệu từ Kpler, trung bình từ ngày 1 đến 17/11, lượng dầu thô Nga được vận chuyển đến Ấn Độ đạt 672.000 thùng/ngày, giảm tới 66% so với mức 1,88 triệu thùng/ngày của tháng 10. Tổng xuất khẩu dầu của Nga tới tất cả các điểm đến cũng sụt giảm 28% so với cùng kỳ năm trước, còn 2,78 triệu thùng/ngày.
Nguyên nhân chủ yếu là việc Mỹ trừng phạt Rosneft và Lukoil, hai nhà xuất khẩu dầu thô lớn nhất của Nga, vốn vận chuyển khoảng 3 triệu thùng/ngày, trong đó xấp xỉ một phần ba hướng đến thị trường Ấn Độ. Một số nhà máy lọc dầu của Ấn Độ đã công khai tuyên bố sẽ không giao dịch với các thực thể chịu lệnh trừng phạt.
Đáng chú ý, gần một nửa số tàu chở dầu Nga hiện di chuyển mà không công bố điểm đến, cho thấy các nhà xuất khẩu đang tìm cách tránh các tuyến bị giám sát hoặc chịu lệnh hạn chế.
Hoạt động chuyển hàng từ tàu sang tàu tại các vị trí “không truyền thống”, như ngoài khơi bờ biển Mumbai – cách xa khu vực chuyển tải thường thấy gần eo biển Singapore – xuất hiện ngày càng thường xuyên. Điều này phản ánh chiến thuật hậu cần phức tạp hơn nhằm duy trì hoạt động kinh doanh trong bối cảnh lệnh trừng phạt của phương Tây bị siết chặt.
Đáng chú ý, ngoài Ấn Độ, xuất khẩu dầu sang Trung Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ – hai thị trường chính khác của Nga cũng đã giảm mạnh trong tháng trước. Lượng xuất khẩu sang Trung Quốc giảm 47% xuống còn 624.000 thùng/ngày và sang Thổ Nhĩ Kỳ giảm 87% xuống 43.000 thùng/ngày. Riêng trong tháng 10, ba thị trường này từng chiếm gần 90% lượng dầu xuất khẩu của Nga.
Do hàng hóa từ Nga mất khoảng một tháng để đến Ấn Độ, các chuyến hàng trong tháng 11 sẽ chỉ cập cảng vào tháng 12, sau thời hạn 21/11 – thời điểm Mỹ xem xét dỡ bỏ một số giới hạn.
Việc cần đáp ứng hạn chót này đã khiến các nhà máy lọc dầu Ấn Độ cắt giảm đơn hàng mới, đồng thời đẩy nhanh xử lý các lô hàng đã ký hợp đồng trước đó. Chính vì vậy, nhập khẩu dầu của Nga vào Ấn Độ trong giai đoạn 1–17/11 thậm chí tăng 16% so với mức trung bình tháng 10, đạt trở lại mức 1,88 triệu thùng/ngày.
Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định xu hướng tăng ngắn hạn này sẽ sớm đảo chiều. Ông Sumit Ritolia, chuyên gia nghiên cứu lọc dầu tại Kpler, dự báo dòng chảy dầu Nga sang Ấn Độ có khả năng sụt giảm đáng kể trong tháng 12 và tháng 1 khi các nhà máy lọc dầu chuyển sang chiến lược thận trọng hơn.
Cụ thể, họ ưu tiên giao dịch với các thương nhân không bị trừng phạt, sử dụng các sản phẩm pha trộn và hệ thống hậu cần phức tạp để giảm thiểu rủi ro đối với Văn phòng Kiểm soát Tài sản Nước ngoài (OFAC) của Mỹ.
Các chuyên gia cho rằng nếu áp lực trừng phạt tiếp tục được duy trì hoặc tăng cường, thị trường dầu mỏ toàn cầu (đặc biệt tại châu Á) có thể chứng kiến sự tái cơ cấu dòng chảy thương mại sâu rộng. Ấn Độ, với tư cách là một trong những khách hàng dầu thô lớn nhất thế giới, có thể buộc phải tăng cường đa dạng hóa nguồn cung, trong đó Mỹ dần nổi lên như lựa chọn thay thế chiến lược.
