Thị trường lao động Trung Quốc tiếp tục chịu sức ép lớn từ nhóm lao động trẻ. Theo Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc (NBS), tỷ lệ thất nghiệp thành thị của nhóm 16–24 tuổi (loại trừ sinh viên đang học) tăng lên 18,9% trong tháng 8/2025, từ mức 17,8% của tháng 7 – cao nhất kể từ khi chuỗi dữ liệu được điều chỉnh năm 2023. Nhóm 25–29 tuổi cũng nhích lên, cho thấy khó khăn không chỉ dồn ở sinh viên mới tốt nghiệp mà còn lan sang nhóm sau tốt nghiệp một vài năm.
Trong khi đó, báo cáo trước đó cho thấy tháng 6/2025 tỷ lệ thất nghiệp thanh niên từng lùi về 14,5% rồi lại tăng trở lại vào mùa tốt nghiệp, phản ánh tính mùa vụ và sức cầu việc làm chưa đủ mạnh để hấp thụ "làn sóng" cử nhân, thạc sĩ ra trường. Reuters ghi nhận sự biến động này và nhấn mạnh phương pháp tính mới từ cuối 2023 của NBS loại trừ sinh viên để phản ánh tốt hơn tình trạng tìm việc thực sự.
Áp lực cung lao động là rất lớn. Nhân Dân nhật báo (People's Daily) cho biết số tốt nghiệp đại học năm 2025 ước đạt 12,22 triệu người, tăng thêm khoảng 430.000 so với năm 2024 – năm thứ ba liên tiếp vượt mốc 10 triệu. Chính phủ đặt mục tiêu tạo hơn 12 triệu việc làm thành thị năm 2025, song ngay cả với các gói hỗ trợ, quy mô tân cử nhân vẫn là thách thức hiển hiện.
Đáng chú ý, tình trạng "quá trình đại chúng hóa giáo dục đại học" (massification) vừa là thành tựu, vừa tạo sức ép. Times Higher Education nhận định số lượng tốt nghiệp tăng kỷ lục đi kèm mismatch giữa kỹ năng – vị trí việc làm, khiến một bộ phận thạc sĩ cũng chật vật tìm được việc đúng chuyên môn, hoặc phải chấp nhận công việc dưới trình độ. Đây là hiện tượng "giảm giá bằng cấp" (credential devaluation) được bàn luận ngày càng nhiều trong giới học thuật và tuyển dụng.
Các số liệu chính thức của Trung Quốc cũng cho thấy nhóm 25–29 tuổi – nơi nhiều thạc sĩ tập trung - không miễn nhiễm: tỷ lệ thất nghiệp của nhóm này dao động 6,7–7,2% trong mùa hè 2025 (loại trừ sinh viên), cao hơn giai đoạn đầu năm và phản ánh "nút thắt" ở giai đoạn đầu sự nghiệp.
Trong nhiều năm qua, quốc gia tỉ dân này đã đầu tư hàng tỷ USD cho giáo dục đại học, đào tạo hàng triệu nhân lực có trình độ cao. Dù vậy, thị trường lao động lại không thể hấp thụ hết lượng nhân tài khổng lồ này.
Ngày 15/9 vừa qua, một hội chợ việc làm tổ chức tại Đại học Hắc Long Giang (Trung Quốc) gây chú ý khi có tới hơn 100.000 người đăng ký tham gia tư vấn trực tuyến và hơn 22.000 sinh viên tham gia trực tiếp.
Đáng chú ý, trong số các ứng viên, có đến khoảng 80% người có trình độ thạc sĩ, tiến sĩ - vốn được coi là tầng lớp trí thức ưu tú - cũng phải chen chân tìm việc, càng khắc họa thêm mức độ nghiêm trọng của vấn đề thất nghiệp tại Trung Quốc.
Giáo sư Zhu Hong (Đại học Nam Kinh) nhận định: "Thời mà vào đại học có thể thay đổi cuộc đời đã qua lâu rồi, việc mất giá của bằng cấp là không thể tránh khỏi".
