Ngành nước tại Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mạnh mẽ với nhu cầu đầu tư khổng lồ. Theo số liệu từ GWI, để đạt mục tiêu 100% dân số được cung cấp nước sạch, Việt Nam cần khoản đầu tư từ 3 đến 6 tỷ USD. Riêng lĩnh vực xử lý nước thải đô thị, việc nâng tỷ lệ bao phủ từ 15% hiện tại lên 100% đòi hỏi nguồn vốn từ 8 đến 10 tỷ USD. Luật Bảo vệ Môi trường năm 2022 cũng yêu cầu các nhà máy xử lý nước thải phải nâng cấp.
Trong bức tranh toàn cầu, ngành nước đang đối mặt nhiều thách thức nghiêm trọng. Biến đổi khí hậu dẫn đến ngày càng nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan như lũ lụt, hạn hán, nắng nóng cực độ. Trong khi đó, người tiêu dùng muốn được cập nhật thông tin theo thời gian thực, minh bạch và cá nhân hóa trải nghiệm.
Trước những diễn biến này, chuyển đổi số là cách tốt nhất để thực sự giúp các nhà máy xử lý nước và nước thải tối ưu chi phí vận hành, nâng cao hiệu quả và đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về chất lượng dịch vụ.
Chia sẻ tại hội thảo thảo Innovation Talk vừa diễn ra với chủ đề “Chuyển đổi số trong ngành nước – Hướng tới phát triển bền vững, số hóa và tối ưu hệ sinh thái ngành nước”, ông Đặng Nguyễn Ngữ, Phó Tổng Giám đốc Schneider Electric Việt Nam và Campuchia khẳng định: “Chuyển đổi số không chỉ là xu hướng, mà là giải pháp thiết yếu giúp ngành nước vận hành thông minh hơn, giảm thất thoát và tối ưu chi phí. Với khả năng tối ưu toàn bộ vòng tuần hoàn nước, Schneider Electric đặt mục tiêu trở thành đối tác số cho ngành nước, giúp các doanh nghiệp đạt được sự bền vững, khả năng chống chịu khí hậu và hiệu quả vận hành”.
Ông Đặng Nguyễn Ngữ, Phó Tổng Giám đốc Schneider Electric Việt Nam và Campuchia phát biểu mở màn tại sự kiện.
Tầm nhìn chuyển đổi số ngành nước
Mở đầu hội thảo, ông Đặng Nguyễn Ngữ chỉ ra 3 xu hướng lớn đang tái định hình mọi ngành công nghiệp, trong đó có ngành nước.
Đầu tiên là bức tranh năng lượng mới. Thế giới đang chuyển đổi để giảm phát thải, tăng năng lượng tái tạo và điện khí hóa, đồng thời xây dựng hệ thống thông minh, linh hoạt hơn.
Tiếp theo, số hóa và trí tuệ nhân tạo (AI) đang thâm nhập vào mọi lĩnh vực, từ Internet Vạn Vật (IoT), tự động hóa đến phân tích dữ liệu, mở ra khả năng vận hành thông minh và dự báo chính xác.
Cuối cùng là thế giới đa cực. Biến động địa chính trị và chuỗi cung ứng buộc doanh nghiệp phải tái cấu trúc, tăng khả năng chống chịu và đầu tư vào công nghệ cũng như kỹ năng mới.
Ba xu hướng này không chỉ là thách thức, mà còn là cơ hội để các doanh nghiệp đổi mới, nâng cao hiệu quả và phát triển bền vững. Riêng với ngành nước, Schneider Electric tập trung vào 4 trụ cột đổi mới chính: Hợp nhất điện và quy trình để tối ưu năng lượng và hiệu suất; Thế hệ điều khiển mới, an toàn hơn và thông minh hơn; Quản lý vòng đời nước, giảm thất thoát và tối ưu năng lượng cho bơm; Hỗ trợ ngành nước đạt mục tiêu khử carbon và tuân thủ các tiêu chuẩn môi trường.
Tại Việt Nam, ngành nước đang đối mặt với nhiều thách thức: biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn, suy giảm nguồn nước ngầm, tỷ lệ thất thoát còn cao, trong khi nhu cầu nước sạch ngày càng tăng. Đặc biệt, các đô thị lớn như TP.HCM đòi hỏi hệ thống cấp nước phải vận hành an toàn, liên tục và thích ứng với mọi biến động.
Cũng tại hội thảo, ông Nguyễn Thanh Sử - Chủ tịch Chi hội Cấp Thoát Nước Miền Nam, Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn (SAWACO) nhấn mạnh: “Với những thách thức của ngành nước, chúng ta không thể giải quyết bằng tư duy và các công cụ truyền thống. Việc ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số, tự động hóa và khai thác dữ liệu đã trở thành chìa khóa không thể thiếu trong việc nâng cao công tác vận hành và quản ngành nước. Để đạt được mục tiêu này, chúng tôi cho rằng sự đồng hành, chia sẻ kinh nghiệm của Schneider Electric hết sức quan trọng”.
Ông Nguyễn Thanh Sử - Chủ tịch Chi hội Cấp Thoát Nước Miền Nam, Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn (SAWACO) phát biểu tại sự kiện.
Giải pháp số hóa toàn diện
Để giúp quá trình chuyển đổi số thực sự hiệu quả, những doanh nghiệp như Schneider Electric cam kết đồng hành ở mọi giai đoạn, từ xử lý nước thải, tái sử dụng tài nguyên, khử mặn, đến xử lý và quản lý mạng lưới nước sạch. 5 nhóm giải pháp chính bao gồm tư vấn bền vững; giải pháp khử carbon; dịch vụ số hóa; quản lý chu trình nước thông minh; hiệu suất tài sản.
Theo Schneider Electric, lộ trình chuyển đổi số của các công ty nước sẽ trải qua 3 giai đoạn. Khởi đầu là quản lý phân mảnh, với những kết nối và tích hợp cơ bản. Tiếp đó là giai đoạn quản lý nâng cao nhằm tối ưu hóa quy trình, quản lý tài sản, hỗ trợ lập kế hoạch, thương mại, tài chính.
Cuối cùng, cấp độ cao nhất là quản lý doanh nghiệp một cách toàn diện, tạo ra “hệ thống của các hệ thống”, nơi công nghệ thông tin (IT) và công nghệ vận hành (OT) được tích hợp liền mạch. Nhờ sự kết nối này, mọi dữ liệu đều được thu thập, phân tích và hiển thị tập trung, hỗ trợ ra quyết định nhanh chóng và chính xác dựa trên dữ liệu.
“Trái tim” của hệ sinh thái này là CONNECT, nền tảng trí tuệ công nghiệp mở và trung lập, đóng vai trò như một trung tâm kết nối dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau để đưa lên đám mây, bao gồm dữ liệu từ hệ thống SCADA và phần mềm vận hành, các tài sản từ xa, thậm chí cả các nguồn dữ liệu từ bên thứ ba.
Thông qua các dịch vụ dữ liệu, CONNECT giúp tổng hợp, ngữ cảnh hóa và chia sẻ thông tin, đồng thời sử dụng khả năng mô hình hóa và phân tích với AI/máy học để tạo ra các thông tin phân tích sâu giá trị. Với giao diện trực quan, CONNECT giúp người vận hành, kỹ sư hay khách hàng đều có thể tiếp cận thông tin phù hợp với vai trò của họ từ một nguồn thống nhất.
Điểm đột phá trong giải pháp kể trên nằm ở việc đưa công nghệ đám mây vào ngành xử lý nước, đem lại lợi thế vượt trội so với cách quản lý truyền thống vốn phụ thuộc vào các máy chủ tại chỗ.
Nhờ dịch vụ phần mềm theo nhu cầu (SaaS), các công ty nước có thể bắt đầu với quy mô nhỏ, chi phí thấp và dễ triển khai, khả năng mở rộng linh hoạt, không cần đầu tư vào hạ tầng vật lý đắt đỏ. Đặc biệt, công nghệ đám mây tạo điều kiện truy cập dữ liệu mọi lúc mọi nơi, thông qua kết nối internet được bảo mật với xác thực đa lớp, mã hóa dữ liệu và tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế như GDPR.
Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn (SAWACO), đơn vị cung cấp nước lớn nhất Đông Nam Á, là một trong những doanh nghiệp tiên phong đầu tư hiện đại hóa và chuyển đổi số trong ngành. Ông Trần Cường, Giám đốc Kỹ thuật Công nghệ Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn (SAWACO), cho biết vào năm 2024, SAWACO đã đưa vào vận hành trung tâm quản lý hệ thống cấp nước, giúp thu thập toàn bộ dữ liệu tổng thể từ các nhà máy đến mạng lưới, giám sát chủ động từ xa. Trên cơ sở đó, SAWACO có thể lên các kịch bản phục vụ công tác điều tiết, vận hành hiệu quả.
“Trong thời gian tới, SAWACO mong muốn đầu tư tự động hóa toàn diện hệ thống quản lý vận hành, chú trọng khai thác dữ liệu hiệu quả hơn bằng AI, hướng đến liên thông dữ liệu thành một nền tảng chung thống nhất, phát huy tối đa sức mạnh của chuyển đổi số. Để thực hiện nhiệm vụ này sẽ có nhiều thách thức về nguồn lực, giải pháp công nghệ. Do đó, chúng tôi rất cần những giải pháp hiệu quả, phù hợp từ đối tác”, ông Trần Cường chia sẻ thêm.
Trên thực tế, Schneider Electric đã triển khai hơn 40.000 công trình nước và nước thải tại hơn 150 quốc gia, trong đó có những sáng kiến như giảm thất thoát nước tại Anh và Ý, xử lý nước thải tại các thành phố lớn ở châu Mỹ và châu Á, đưa nước sạch đến vùng khan hiếm nhờ công nghệ khử mặn kết hợp năng lượng xanh…
