Jared Decker đang trên đường đi ăn trưa thì nhận được cuộc gọi mở đầu cho một cơn ác mộng kéo dài hàng tháng trời trong ngành bất động sản.
Vào mùa thu năm 2023, một doanh nhân ở Tampa, Florida gọi tới công ty của Decker và tức giận cho biết tài khoản ngân hàng của ông ta vừa bị rút mất hàng nghìn USD. Người này nói rằng công ty quản lý bất động sản nơi Decker làm việc đã thu gần 10.000 USD tiền thuê nhà trong nhiều tháng – dù ông chưa từng sống trong bất kỳ căn hộ nào trong hơn 600 bất động sản mà công ty này quản lý.
Decker và ban lãnh đạo công ty nhanh chóng phát hiện ra nguyên nhân: Một kẻ lừa đảo đã thuê nhà bằng danh tính giả, đánh cắp thông tin ngân hàng của doanh nhân kia và cả dữ liệu cá nhân của một người khác ở Pennsylvania.
Tên này đã dọn vào căn nhà trước khi công ty của Decker – Coastal Pioneer Realty – tiếp quản, nên hắn không phải trải qua quy trình kiểm tra thông thường. Hệ quả là hàng loạt rắc rối pháp lý, bao gồm cả một vụ trục xuất và phiên tòa kéo dài, khiến công ty thiệt hại hàng nghìn USD tiền thuê bị mất và chi phí luật sư. Chủ căn nhà – một “chủ nhà nhỏ lẻ” chỉ sở hữu vài căn – là người phải gánh phần lớn thiệt hại.
Hiện nay, các chủ nhà và công ty quản lý bất động sản trên khắp nước Mỹ đang báo động về làn sóng gian lận trong hồ sơ thuê nhà đang gia tăng mạnh mẽ. Những kẻ lừa đảo ngày càng tinh vi, tạo ra giấy tờ giả hoặc đánh cắp toàn bộ danh tính người khác để thuê được nhà.
Một giám đốc điều hành tại Greystar – công ty quản lý bất động sản đa hộ lớn nhất nước Mỹ cho biết, tại một số khu vực ở Atlanta, một nửa số hồ sơ thuê nhà bị loại do gian lận có thể chứng minh được. Trong một cuộc họp cổ đông năm 2023, CEO của Camden Property Trust, một tập đoàn căn hộ lớn khác, tiết lộ rằng bản thân ông cũng từng là nạn nhân của đánh cắp danh tính: Một kẻ mạo danh đã cố dùng tên ông để thuê căn hộ ở Charlotte.
Dù khó thống kê chính xác, nhưng hầu như bất kỳ nhà quản lý bất động sản nào cũng có cùng lời than phiền: “Gian lận thuê nhà đang trở thành mối đe dọa lớn hơn bao giờ hết”.
Một số người có thể nghĩ: “Chủ nhà khổ thì đã sao?” – nhưng bỏ qua vấn đề này là coi nhẹ hậu quả đối với những người thuê nhà trung thực. Khi các chủ nhà siết chặt quy trình chống gian lận, họ cũng ngày càng phụ thuộc vào phần mềm chấm điểm người thuê, vốn thường không hoàn hảo. Kết quả là những người thuê hợp pháp có thể phải đối mặt với quy trình phức tạp hơn, minh bạch ít hơn và thậm chí giá thuê cao hơn. Ngay cả sau khi dọn vào, người thuê cũng có thể phát hiện ra rằng hàng xóm cạnh phòng không phải là người họ khai.
Những chiêu trò gian lận này thường rơi vào hai nhóm chính. Thứ nhất là “gian lận cấp một” – người nộp hồ sơ dùng tên thật nhưng làm giả sao kê lương, sao kê ngân hàng hoặc báo cáo tín dụng để được chấp thuận thuê căn hộ mà họ không đủ điều kiện. Thứ hai là “gian lận cấp ba” – hình thức nguy hiểm hơn, trong đó kẻ gian đánh cắp hoàn toàn danh tính của người khác hoặc tạo ra một nhân vật giả dựa trên thông tin đánh cắp.
Khi đã có chìa khóa trong tay, chúng có thể dọn vào ở như người thuê bình thường, cho thuê lại trái phép để kiếm lời, hoặc biến căn hộ thành nơi trú ẩn cho các hoạt động phạm pháp như buôn ma túy hay mại dâm, theo cảnh báo của công ty phần mềm RealPage.
Đại dịch COVID-19 buộc các quy trình thuê nhà phải chuyển sang trực tuyến, tạo điều kiện cho kẻ gian ẩn mình sau màn hình. Sự phát triển của AI khiến việc tạo ra giấy tờ giả trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Điều này đặc biệt nguy hiểm đối với các chủ nhà nhỏ lẻ, vốn sở hữu hơn 1/3 số căn cho thuê trên toàn quốc và thường không am hiểu công nghệ.
Theo khảo sát cuối năm 2023 của Hiệp hội Nhà ở Đa hộ Quốc gia (NMHC), 70% các công ty cho thuê căn hộ ghi nhận sự gia tăng trong các hồ sơ và thanh toán gian lận trong 12 tháng qua. Một nghiên cứu khác của RealPage cũng cho thấy 75% trong số 400 công ty quản lý tại 5 đô thị lớn báo cáo tình trạng tương tự. NMHC còn phát hiện rằng gần 24% vụ trục xuất trong 3 năm gần đây có liên quan đến hồ sơ thuê nhà gian lận.
“5–7 năm trước, gian lận gần như không đáng kể”, – ông Chase Harrington, Chủ tịch kiêm COO của Entrata, một công ty phần mềm quản lý bất động sản cho biết. “Giờ thì chúng ta đang đối mặt với những kẻ giả mạo danh tính thật sự, chứ không chỉ là người ‘khai gian thu nhập’ nữa”.
Các chuyên gia cho rằng vấn nạn này không chừa khu vực nào, dù Atlanta thường được nhắc đến như một “điểm nóng”. Greystar – công ty quản lý hơn 960.000 căn hộ ở Bắc Mỹ – cho biết họ phát hiện 14–18% hồ sơ có gian lận tại các đô thị như Boston, Portland, Salt Lake City, Durham-Chapel Hill và Charleston.
Sự bùng phát của gian lận đã trở thành “mỏ vàng” cho các công ty công nghệ chuyên phát hiện giả mạo. Một trong số đó là Snappt, công ty xác minh danh tính và thu nhập, đã huy động 100 triệu USD vốn Series A năm 2022 và hiện phục vụ hơn 2,2 triệu căn hộ trên toàn nước Mỹ.
Theo Snappt, tỷ lệ hồ sơ giả trung bình chỉ khoảng 6,5%, thấp hơn con số từ Greystar, nhưng công ty cảnh báo mức tăng này vẫn đáng lo ngại. Trong hơn 770.000 hồ sơ được kiểm tra, khoảng 25.000 tài liệu đến từ các “xưởng làm giấy tờ giả”, và hơn 21.000 trường hợp được xác định là “vòng lừa đảo cao cấp”, trong đó kẻ gian chỉnh sửa mã gốc của tài liệu để qua mặt kiểm tra thủ công.
Vấn đề không chỉ là thiệt hại cho chủ nhà. Các chuyên gia cho biết người thuê thật cũng đang chịu hệ quả: Căn hộ vướng vào kiện tụng sẽ bị rút khỏi thị trường, khiến nguồn cung giảm; quy trình kiểm tra chặt chẽ hơn đồng nghĩa nhiều người bị loại dù không làm gì sai; và nếu chủ nhà thiệt hại, họ có thể tăng phí hồ sơ hoặc giá thuê để bù đắp.
“Gian lận là vấn đề lớn mà ít ai bên ngoài ngành muốn nói đến”, chuyên gia kinh tế nhà ở Jay Parsons nhận định. “Nhưng phớt lờ nó chỉ khiến tình hình tồi tệ hơn”.
Trong khi đó, Marie Claire Tran-Leung, luật sư cấp cao của Dự án Luật Nhà ở Quốc gia (NHLP), cảnh báo rằng các phần mềm sàng lọc người thuê ngày càng thiếu minh bạch, thậm chí ngăn người nghèo tiếp cận nhà ở. Theo bà, “Phí nộp hồ sơ ngày càng cao, trong khi nhiều người không có cơ hội thực sự để thuê được căn hộ đó”.
Theo dữ liệu của Zillow, giá thuê trung bình tại Mỹ đã tăng hơn 25% kể từ năm 2020, và hơn một nửa hộ gia đình thuê nhà hiện bị coi là “quá tải chi phí”, tức phải chi hơn 30% thu nhập cho tiền nhà.
Còn với Jared Decker – người quản lý bất động sản ở Florida – ác mộng năm 2023 vẫn chưa kết thúc. Ông cho biết văn phòng mình đang xử lý một vụ gian lận mới, gợi lại ký ức cũ. Dù khẳng định các trường hợp như vậy rất hiếm, nhưng ông thừa nhận rằng quy trình thuê nhà đã trở nên rườm rà và kéo dài hơn rất nhiều.
“Giờ đây, việc thuê một căn nhà là cả một quá trình phức tạp, mất nhiều thời gian hơn và đòi hỏi nhiều giấy tờ hơn – tất cả chỉ vì những kẻ lừa đảo”, Decker nói. “Và chính những người trung thực lại phải gánh hậu quả”.
Theo: BI
