"Lập trường cơ bản của chính phủ Nhật Bản đối với Đài Loan vẫn giữ nguyên như đã nêu trong Tuyên bố chung Nhật - Trung năm 1972 và lập trường này chưa có bất kỳ thay đổi nào", Thủ tướng Sanae Takaichi hôm nay nói, trả lời câu hỏi từ một nghị sĩ quốc hội.
Trong Tuyên bố chung năm 1972, Bắc Kinh "tái khẳng định rằng Đài Loan là một bộ phận không thể tách rời khỏi lãnh thổ Trung Quốc" và chính phủ Nhật "hoàn toàn hiểu rõ và tôn trọng lập trường đó".
Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi phát biểu trong phiên họp toàn thể của Thượng viện Nhật ở Tokyo ngày 3/12. Ảnh: AFP
Tuyên bố chung cũng nêu rõ Nhật Bản "duy trì vững chắc lập trường theo Điều 8 của Tuyên bố Potsdam". Cùng với Tuyên bố Cairo tháng 11/1943, hai văn kiện này thường được Bắc Kinh viện dẫn làm các hiệp ước pháp lý ủng hộ việc Đài Loan là một phần của Trung Quốc.
Bình luận mới nhất từ Thủ tướng Takaichi được đưa ra gần một tháng sau khi bà phát biểu trước quốc hội rằng một cuộc tấn công vào Đài Loan có thể cấu thành "tình huống đe dọa sống còn" buộc Tokyo phải hành động quân sự.
Những phát biểu của bà Takaichi hôm 7/11 là tuyên bố rõ ràng nhất từ một thủ tướng Nhật Bản đương nhiệm về cách nước này có thể phản ứng khi xảy ra sự cố liên quan đến Đài Loan, đồng thời đánh dấu bước thay đổi lớn so với lập trường mơ hồ chiến lược mà Tokyo theo đuổi trước đây.
Phát biểu này đã đẩy mối quan hệ Nhật Bản - Trung Quốc vào khủng hoảng, khiến Bắc Kinh yêu cầu Thủ tướng Takaichi rút lại tuyên bố, điều bà từ chối thực hiện.
Tuy nhiên, phát biểu ngày 3/12 được cho là một nỗ lực rõ ràng nhằm hạ nhiệt căng thẳng. Nó cũng lặp lại tuyên bố từ Ngoại trưởng Toshimitsu Motegi hôm 28/11 rằng lập trường cơ bản của chính phủ Nhật Bản "chính xác như đã nêu trong Tuyên bố chung năm 1972, không hơn không kém".
Dù vậy, Bộ Ngoại giao Trung Quốc vẫn coi phát biểu của ông Motegi là né tránh và qua loa.
"Họ thậm chí còn không nhắc lại đầy đủ lập trường của phía Nhật Bản", người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lâm Kiếm hôm 1/12 cho hay. "Nhật Bản chỉ nói suông trong khi hành động đơn phương và tùy tiện, điều này hoàn toàn không thể chấp nhận được đối với Trung Quốc".
Trung Quốc luôn xem đảo Đài Loan là một phần lãnh thổ không thể tách rời và sẵn sàng sử dụng mọi biện pháp để thống nhất hòn đảo. Lãnh đạo Trung Quốc cũng nhiều lần khẳng định không loại trừ biện pháp sử dụng vũ lực để thu hồi hòn đảo, dù chủ trương chung vẫn là đối thoại và thống nhất trong hòa bình.
(Theo SCMP, AFP, Reuters)
