Thúc đẩy khối tư nhân tham gia đầu tư vào ngành năng lượng

Ngày 3/1, Văn phòng Dịch vụ Dự án Liên Hợp Quốc (UNOPS), thông qua Đối tác Chuyển dịch Năng lượng Đông Nam Á (ETP), phối hợp với Vụ Tài chính – Kinh tế ngành (Bộ Tài chính) tổ chức Hội thảo “Thúc đẩy khối tư nhân tham gia đầu tư vào ngành năng lượng”.

Trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh chuyển dịch năng lượng hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, huy động nguồn lực tư nhân đóng vai trò then chốt để đáp ứng nhu cầu đầu tư hạ tầng năng lượng ngày càng tăng, cải thiện an ninh năng lượng, và thúc đẩy tăng trưởng xanh. Các chính sách tài chính, mô hình huy động vốn đổi mới và khung pháp lý phù hợp sẽ quyết định khả năng thu hút dòng vốn chất lượng cao từ các nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Lê Tuấn Anh, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính - Kinh tế ngành (Bộ Tài chính) cho biết, Việt Nam đang bước vào một giai đoạn phát triển mới của nền kinh tế, với những tín hiệu khả quan. Dự báo nhu cầu năng lượng sẽ tiếp tục tăng hơn 10% trong những năm tới. Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 5 năm cũng đã xác định rõ mục tiêu hiện đại hóa ngành năng lượng, phát triển thị trường năng lượng cạnh tranh, minh bạch, và ưu tiên huy động mọi nguồn lực của xã hội.

Theo ước tính, nhu cầu đầu tư cho ngành điện giai đoạn 2021-2030 có thể lên tới khoảng 134 tỷ USD. Trong đó, khu vực tư nhân được kỳ vọng sẽ đóng vai trò ngày càng quan trọng để đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững, xanh hóa và phát thải thấp.

Ông Lê Tuấn Anh cũng cho biết, Việt Nam đã cam kết mạnh mẽ tại COP26 về đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Đây là mục tiêu đầy thách thức, đòi hỏi sự quyết tâm, nguồn lực tài chính trong nước, cũng như sự hỗ trợ từ các đối tác quốc tế. Trong bối cảnh này, vai trò của khu vực tư nhân, trở nên vô cùng quan trọng, đặc biệt trong đầu tư vào năng lượng tái tạo, hạ tầng truyền tải, lưu trữ năng lượng và các mô hình tài chính xanh, bền vững.

Ông Lê Tuấn Anh nhấn mạnh Bộ Tài chính, luôn xác định trách nhiệm trong việc hoàn thiện cơ chế tài chính, phát triển thị trường vốn, điều chỉnh chính sách thuế và các chính sách liên quan nhằm tạo môi trường đầu tư ổn định, minh bạch và phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế.

Cũng theo đại diện Bộ Tài chính, hội thảo hôm nay là diễn đàn quan trọng để chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, phân tích khung pháp lý tài chính hiện hành, đánh giá các thách thức đang tồn tại, và đề xuất các mô hình tài chính sáng tạo nhằm thúc đẩy sự tham gia mạnh mẽ hơn của khu vực tư nhân vào quá trình chuyển dịch năng lượng của Việt Nam.

Ông John Robert Cotton, Phó Giám đốc ETP/UNOPS cho rằng, bối cảnh năng lượng toàn cầu đang thay đổi với tốc độ đáng kinh ngạc. Cơ quan Năng lượng Quốc tế ước tính các nền kinh tế mới nổi và đang phát triền sẽ cần tăng đầu tư năng lượng sạch hàng năm từ khoảng 770 tỷ USD hiện nay lên hơn 2,2 nghìn tỷ USD vào đầu những năm 2030.

Theo ông John Robert Cotton, những con số này nêu bật một sự thật đơn giản là các quốc gia cung cấp các khuôn khổ rõ ràng, có thể dự đoán và có thể đầu tư sẽ là những quốc gia thu hút được nguồn tài chính cần thiết cho quá trình chuyển đổi năng lượng. COP30 đã có bước tiến khi cam kết tăng gấp 3 nguồn tài chính thích ứng toàn cầu.

Tuy nhiên, hội nghị cũng bộc lộ khoảng cách rất lớn còn tồn tại. Mục tiêu mới về 120 tỷ USD mỗi năm đã bị lùi lại thêm 5 năm so với mốc thời gian ban đầu. Điều này cho thấy tiến độ vẫn còn chậm và nguồn tài chính khí hậu toàn cầu vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu của các quốc gia dễ bị tổn thương.

Đánh giá về Việt Nam, ông John Robert Cotton cho rằng, những nỗ lực gần đây của Việt Nam xứng đáng được ghi nhận. Theo Nghị quyết 68, Chính phủ đã vạch ra tầm nhìn rõ ràng về 1 khu vực tư nhân năng động hơn và đã hành động nhanh chóng để cải thiện môi trường đầu tư, giảm thiểu rào cản và mở rộng cơ hội kinh tế.

Theo ông John Robert Cotton những cải cách này gửi đi một tín hiệu mạnh mẽ đến các nhà đầu tư và cùng cố vai trò của khu vực tư nhân trong toàn bộ nền kinh tế, bao gồm cả quá trình chuyển đổi năng lượng. Đối với hệ thống năng lượng, động lực này là rất cần thiết. Việc đáp ứng các quy định của Quy hoạch Điện lực VIII điều chỉnh, từ việc mở rộng năng lượng tái tạo đến nâng cấp lưới điện, thúc đẩy lưu trữ và giảm thiểu phát thải carbon trong ngành công nghiệp, đòi hỏi nguồn vốn đầu tư vượt xa khả năng tài chính công.

Do đó, ông Cotton cho biết, ETP rất trân trọng vai trò, dù nhỏ nhưng đầy ý nghĩa, của mình khi đồng hành cùng Bộ Tài chính nhằm củng cố các công cụ hỗ trợ tiếp cận vốn, xây dựng chiến lược để thúc đẩy các mô hình đối tác công tư hiệu quả hơn, cấu trúc tài chính linh hoạt hơn và các kênh đầu tư có khả năng huy động vốn tư nhân ở quy mô lớn".

Tại hội thảo, các bên cũng đã cùng đánh giá những kết quả bước đầu của chương trình hợp tác giữa Bộ Tài chính và UNOPS/ETP, đồng thời trao đổi sâu hơn về kinh nghiệm quốc tế, các mô hình tài chính mới, và chiến lược huy động nguồn lực tư nhân cho ngành năng lượng – một lĩnh vực đang chứng kiến sự tham gia mạnh mẽ của các tập đoàn quốc tế, các quỹ đầu tư hạ tầng và các doanh nghiệp trong nước.