Bán hàng tăng mạnh
Theo số liệu của Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) bán hàng thép cuộn cán nóng (HRC) trong tháng 10 tăng mạnh 74% lên gần 832.000 tấn - tháng cao thứ hai tính từ đầu năm đến nay (xếp sau tháng 3 với 858.000 tấn). Con số này cao hơn so với lượng sản xuất là hơn 826.000 tấn (tăng 53% so với cùng kỳ năm ngoái).
Tính chung 10 tháng qua, các doanh nghiệp tiêu thụ được hơn 6,7 triệu tấn, tăng 21% so với cùng kỳ. Trong khi đó, sản lượng thấp hơn so với bán hàng với 6,67 triệu tấn, tăng 17% so với cùng kỳ.
Nguồn: VSA (H.Mĩ tổng hợp).
Sản lượng và bán hàng thép HRC liên tục tăng mạnh qua các tháng từ đầu năm đến nay. Điều này diễn ra trong bối cảnh Hoà Phát bắt đầu vận hành dự án Dung Quất 2 từ đầu năm nay. Với quy mô 280 ha, Khu liên hợp sản xuất gang thép Hòa Phát Dung Quất 2 có tổng vốn đầu tư 85.000 tỷ đồng, công suất thiết kế 5,6 triệu tấn HRC. Như vậy, nếu vận hành tối đa công suất, Hoà Phát có thể sản xuất được khoảng 9 triệu tấn thép HRC/năm.
Trong báo cáo công bố hồi cuối tháng 10, Hoà Phát cho biết tính đến cuối quý III năm nay, phân kỳ 1 của Dung Quất 2 đã hoàn tất chạy thử và chính thức đi vào hoạt động. Nhờ sự đóng góp của dự án này, trong 9 tháng đầu năm tổng sản lượng tiêu thụ HRC đạt 3,4 triệu tấn, tăng 51% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó riêng quý III đạt 1,26 triệu tấn, tăng 71% so với quý III/2024, chiếm 63% tổng lượng bán hàng thép HRC của cả nước.
Hoạt động tiêu thụ thép tháng 10 nói riêng và trong năm 2025 nói chung được trợ lực bởi loạt biện pháp phòng vệ thương mại của Bộ Công Thương. Theo đó, hồi tháng 7, Bộ Công Thương áp thuế chống bán phá giá chính thức đối với thép HRC nhập khẩu từ Trung Quốc. Mức thuế dao động từ 23,1% đến 27,83%.
Bước sang tháng 10, cơ quan này tiếp tục khởi động cuộc điều tra chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại đối với một số sản phẩm thép cán nóng có xuất xứ từ Trung Quốc.
Nội dung điều tra tập trung vào "hành vi lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại áp dụng đối với sản phẩm thép cán nóng khổ rộng lớn hơn 1.880 mm và nhỏ hơn hoặc bằng 2.300 mm có xuất xứ từ Trung Quốc thông qua thay đổi không đáng kể hàng hóa bị áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại."
Kể từ khi áp dụng các biện pháp điều tra, áp thuế đối với thép HRC và một số loại thép khác của Trung Quốc, lượng hàng nhập khẩu từ quốc gia này giảm mạnh. Theo số liệu của Cục Hải quan, lượng thép các loại nhập khẩu từ Trung Quốc trong 10 tháng năm 2025 giảm 26% xuống khoảng 4,7 triệu tấn. Dẫu vậy, nước này vẫn chiếm tới 59% lượng thép nhập khẩu vào Việt Nam.
Thị trường nội địa được xem là lực đỡ quan trọng trong bối cảnh kênh xuất khẩu lao dốc. Trao đổi với chúng tôi bên lề ĐHĐCĐ diễn ra sáng ngày 17/4, ông Nguyễn Việt Thắng, Tổng Giám đốc Hoà Phát, cho hay nguồn tiêu thụ HRC của cả tập đoàn trong năm nay chủ yếu vẫn tập trung ở thị trường nội địa, còn xuất khẩu giữ ở mức dưới 20%.
Ông cho biết việc Bộ Công Thương áp dụng biện pháp phòng vệ đối đối với HRC nhập khẩu từ Trung Quốc đang là lực đỡ rất lớn đối với hoạt động tiêu thụ của tập đoàn. Năm ngoái, Việt Nam nhập khẩu tới 9 triệu tấn HRC từ Trung Quốc, tức gấp 3 lần sản lượng của Hoà Phát. Điều này giúp tỷ trọng sử dụng thép HRC của công ty tăng lên.
Bên cạnh đó, việc Chính phủ đẩy mạnh đầu tư công cũng trở thành trợ lực cho tiêu thụ thép nói chung và HRC nói riêng. Theo báo cáo của Bộ Tài chính, đến hết ngày 27/11, tổng vốn đầu tư công giải ngân đạt 528.870 tỷ đồng, bằng 57,9% kế hoạch Thủ tướng giao.
“Thị trường nội địa luôn là số 1. Nguyên tắc của chúng tôi là không bao giờ để thiếu hàng ở khách hàng trong nước. Kể cả biên lợi nhuận xuất khẩu có thể tốt hơn nhưng vẫn phải bảo vệ thị trường nội địa vì nếu chỉ lơ là có thể mất luôn thị phần sân nhà”, ông Thắng nói.
Xuất khẩu lao dốc nhưng chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ
Như đã đề cập ở trên, nội địa đang là lực đỡ quan trọng cho đà tăng trưởng mạnh bán hàng thép HRC thời gian qua. Bởi, trong 10 tháng 2025, lượng xuất khẩu giảm 64% so với cùng kỳ năm ngoái xuống 758.410 tấn. Cá biệt, tháng 1, tháng 7 ghi nhận mức giảm mạnh lần lượt 88% và 78% so với cùng kỳ. Như vậy, kênh xuất khẩu chỉ chiếm tỷ trọng 11% trong cơ cấu thị trường tiêu thụ thép HRC.
Nguồn: VSA (H.Mĩ tổng hợp)
Xuất khẩu thép HRC giảm mạnh trong bối cảnh nhiều nước dựng rào cản thương mại và nhu cầu thế giới yếu.
Hồi tháng 8, Ấn Độ công bố kết luận cuối cùng trong vụ điều tra chống bán phá giá với sản phẩm thép cuộn cán nóng (HRC) nhập khẩu từ Việt Nam. Theo đó, nước này áp dụng mức thuế 121,55 USD/tấn đối với hầu hết nhà xuất khẩu của Việt Nam. Bước sang tháng 9, EU áp dụng mức thuế 12,1% đối với thép HRC của phần đa các nhà sản xuất, xuất khẩu của Việt Nam.
Hoà Phát là doanh nghiệp duy nhất không chịu tác động bởi hai lệnh thuế này.
Không dừng lại ở đó, EU dự kiến sẽ áp dụng Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) từ năm sau. Ngoài ra, EC đề xuất cắt giảm gần một nửa hạn ngạch nhập khẩu thép và tăng mức thuế đối với khối lượng vượt quá hạn ngạch hiện tại lên tới 50% - mức tương đương với thuế suất mà Mỹ và Canada đang áp dụng.
Hồi tháng 11, giới chức Canada lên tiếng về kế hoạch siết chặt biện pháp bảo vệ ngành thép và gỗ nội địa. Theo đó, Reuters dẫn lời Thủ tướng Mark Carney tại cuộc họp báo diễn ra hôm 26/11 cho biết nước này sẽ giảm hạn ngạch nhập khẩu thép từ các quốc gia không có hiệp định thương mại tự do (FTA) với Canada xuống còn 20%, từ mức 50% của năm 2024. Với các quốc gia có FTA với Canada, hạn ngạch sẽ giảm xuống còn 75% từ mức 100% của năm 2024. Quy định này không bao gồm Mỹ và Mexico, vốn nằm trong khuôn khổ hiệp định thương mại Mỹ – Canada – Mexico.
Canada cũng sẽ áp thuế toàn cầu 25% đối với một số sản phẩm dẫn xuất từ thép nhập khẩu, đồng thời triển khai các biện pháp tại biên giới nhằm ngăn chặn tình trạng bán phá giá thép.
Triển vọng tích cực đi kèm thử thách
Dẫu vậy, ngành thép nói chung và thép HRC nói riêng được đánh giá sẽ có triển vọng tích cực trong thời gian tới nhờ nhu cầu nội địa vẫn cao.
Tại cuộc họp đại hội đồng cổ đông diễn ra hồi cuối tháng 11, ông Phạm Công Thảo, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Kim khí TP HCM - Vnsteel (Mã: HMC) kỳ vọng nhu cầu thép của Việt Nam trong năm 2026 sẽ tăng ở mức hai con số, tức là cao hơn tốc độ tăng trưởng GDP. Ông Thảo đồng thời còn là Phó Chủ tịch của Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA).
Ông cho rằng sau giai đoạn suy giảm kinh tế, Chính phủ đã đặt mục tiêu tăng trưởng GDP đến hai con số trong năm 2026. Với mục tiêu tăng trưởng như vậy, nhu cầu tiêu dùng thép sẽ có dư địa tăng trưởng tích cực.
Tuy nhiên, ngành thép cũng chịu tác động của rất nhiều yếu tố. Về xuất khẩu, trong năm nay sản lượng xuất khẩu thép giảm rất mạnh, khoảng 20–25%. Khi xu hướng bảo hộ thương mại tại nhiều nước gia tăng, hoạt động xuất khẩu nhiều khả năng sẽ tiếp tục bị ảnh hưởng trong năm 2026. Khi xuất khẩu gặp khó khăn, sản lượng thép sẽ quay lại tiêu thụ trong thị trường nội địa.
"Trong thời gian qua có nhiều dự án thép quy mô lớn đã đi vào hoạt động, và tới đây sẽ còn thêm các dự án mới, đặc biệt là các dự án của Tập đoàn Vingroup nên mức độ cạnh tranh trên thị trường phải nói là rất khốc liệt", ông nói về cạnh tranh trong nước.
Áp lực từ thép nhập khẩu cũng là yếu tố cần xem xét dù Chính phủ đã áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại để hạn chế thép nhập khẩu. Năm nay, thép nhập khẩu có giảm nhưng mức độ giảm thấp hơn nhiều so với mức suy giảm của xuất khẩu, nên áp lực cạnh tranh trên thị trường trong nước trong năm tới vẫn sẽ rất cao.
Ông Thảo tổng kết, với kỳ vọng về một sự thúc đẩy tăng trưởng của Chính phủ, cùng các giải pháp đồng bộ, ngành thép vẫn có cơ sở để tin rằng năm 2026 sẽ là một năm tích cực, dù đi kèm với rất nhiều thử thách.
Trong báo cáo mới đây, công ty chứng khoán ACBS kỳ vọng rằng triển vọng ba tháng cuối năm 2025 và năm 2026 của ngành thép sẽ tích cực hơn nhờ vào thị trường nội địa tiếp tục giữ đà tăng trưởng nhờ nhu cầu tiêu thụ thép gia tăng từ giải ngân đầu tư công và sự phục hồi của thị trường bất động sản đều bước vào giai đoạn cao điểm.
