Người đã trải qua một cuộc đời oanh liệt, đầy gian khổ hy sinh, vô cùng cao thượng và phong phú, vô cùng trong sáng và đẹp đẽ", đó là lời ghi nhận những cống hiến của lãnh tụ Hồ Chí Minh (1890 - 1969) được thể hiện trong "Điếu văn của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Lao động Việt Nam".
"Tự do cho đồng bào tôi, độc lập cho Tổ quốc tôi"
Từ quê hương của đất Nam Đàn, Nghệ An rồi sau này là đất Huế, cậu bé Nguyễn Sinh Cung (tên Bác Hồ lúc nhỏ) được ăn học, trưởng thành. Và sau đó, cuộc dấn thân vào hành trình vạn dặm tìm đường cứu nước của anh thanh niên Nguyễn Tất Thành với tên gọi mới Văn Ba, được chính thức bắt đầu với chân phụ bếp trên con tàu Latouche Tréville nơi bến cảng Nhà Rồng, Sài Gòn tháng 6.1911.
Bức tượng Nguyễn Tất Thành trong khuôn viên Bảo tàng Hồ Chí Minh chi nhánh TP.HCM
ẢNH: TRẦN ĐÌNH BA
Trong cuộc bôn ba qua nhiều châu lục, trải qua biết bao khó khăn, gian khổ, có lúc bị bắt bớ, tù đày, bệnh tật nguy hiểm trực tiếp tới tính mạng, nhưng trên hết, nhà yêu nước Nguyễn Ái Quốc vẫn luôn kiên định lý tưởng giành độc lập, tự do cho dân tộc, như tác giả Hàn Quốc Song Phil-Kyung trong tác phẩm Tại sao là Hồ Chí Minh? đã khẳng định: "Hồ Chí Minh nguyện hiến dâng cả cuộc đời vì độc lập và tự do của dân tộc. Đó chính là điều khiến nhân dân cảm động và kính phục Người. Cuộc đời Hồ Chí Minh là một cuộc đời thanh tao, không gợn chút riêng tư, luôn tôn trọng nguyên tắc, có niềm tin vào sự thật và chính nghĩa".
Từ khi tìm ra được con đường cứu nước theo lý tưởng cách mạng vô sản, là cuộc vận động chuẩn bị về tổ chức và lực lượng cho cách mạng Việt Nam thời gian 1920 cho đến ngày dân tộc ta giành được độc lập với Cách mạng tháng Tám 1945. Đó là thời khắc lịch sử không chỉ của cá nhân Người, mà của cả dân tộc "rũ bùn đứng dậy sáng lòa" khi "Hai mươi sáu năm trước, Bác đã tới Hội nghị hòa bình Véc-xây, nêu lên những yêu cầu cấp thiết về dân sinh, dân chủ cho những người dân thuộc địa"... "Giờ phút này, Người đang thay mặt cho cả dân tộc hái quả của tám mươi năm đấu tranh". Lời Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong bài viết "Một sáng Ba Đình" ở hồi ký Mở kỷ nguyên tự do.
Tác phẩm Lên án chủ nghĩa thực dân, bản in năm 1959
ẢNH: TRẦN ĐÌNH BA
30 năm bôn ba xứ người (1911 - 1941) tìm đường cứu nước, Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh luôn vững vàng quyết tâm cho độc lập, tự do của dân tộc. Khi trở về trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Người đã đưa dân tộc ta bước qua những thời khắc lịch sử vĩ đại với cuộc Tổng khởi nghĩa tháng Tám 1945, cuộc kháng chiến chống Pháp thắng lợi, cuộc kháng chiến chống Mỹ trường kỳ đi đến thắng lợi. Trong những hoàn cảnh khác nhau, chúng ta luôn chứng kiến quyết tâm dân tộc trên hết, Tổ quốc trên hết của Người, thậm chí ở thời khắc thập tử nhất sinh vẫn tâm niệm: "Lúc này thời cơ thuận lợi đã tới, dù hy sinh tới đâu, dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải kiên quyết giành cho được độc lập" (tháng 7.1945), cũng như quyết tâm giữ vững nền độc lập, tự do ấy: "Chúng ta thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ" (Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến ngày 19.12.1946)…
Di sản của vị lãnh tụ
Di sản từ cuộc đời, sự nghiệp, nhân cách và tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh đang được giữ gìn, tiếp nối. Tên tuổi của Hồ Chí Minh đã vượt ra khỏi biên giới hữu hình có tính chất vật lý. Những nơi bước chân Người đã đến, hoạt động, trở thành những dấu tích lịch sử, từ Trung Quốc, Ấn Độ, Nga, Pháp hay Mỹ… Nhiều quốc gia trên thế giới trân trọng đặt tượng, đài tưởng niệm, tên đường mang tên Hồ Chí Minh. Điều đó chứng tỏ sức ảnh hưởng, sự yêu quý Người trong lòng bạn bè quốc tế, không phân biệt chế độ, màu da.
Chủ tịch Hồ Chí Minh để lại nhiều tác phẩm văn thơ có giá trị vượt thời gian như Lên án chủ nghĩa thực dân, Đường cách mệnh, Nhật ký trong tù, Sửa đổi lối làm việc, Di chúc…; các bài báo đăng trên các báo quốc tế và trong nước như Le Paria (Người cùng khổ), Le vie ouvrière (Đời sống công nhân), L'Humanité (Nhân đạo), Nhân dân… Mỗi tác phẩm, bài viết thể hiện tầm nhìn, tư tưởng của một nhà chính trị, nhà văn hóa có tầm nhìn xa trông rộng.
Nhà Rồng, trụ sở của Tổng công ty vận tải Hoàng Đế, nay là Bảo tàng Hồ Chí Minh chi nhánh TP.HCM
ẢNH: TRẦN ĐÌNH BA
Trong bài viết "Văn Bác Hồ" của tác phẩm Hương hoa đất nước, nhà nghiên cứu Trương Chính nhận định, thơ của Người luôn có "chất thép", thể hiện sự lạc quan, tin tưởng vào tương lai; còn văn của Người thì như lời Người đề cập trong "Thư gửi anh em văn hóa trí thức Nam bộ" là "một vũ khí sắc bén trong việc phò chính trừ tà".
Trong tâm niệm của nhà yêu nước Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh, dân tộc trên hết, Tổ quốc trên hết. Ngay cả trong Di chúc của mình, Người lưu ý việc chung về Đảng, về đoàn viên, thanh niên, về nhân dân lao động, về cuộc kháng chiến và về phong trào cộng sản quốc tế trước, còn việc riêng của Người, để ở sau. Với nhân dân, Người là lãnh tụ, nhưng gần gũi như người thân, khoảng cách chức vụ bị xóa nhòa, mà thời khắc lịch sử nơi Quảng trường Ba Đình lộng gió ngày 2.9.1945, câu nói "Tôi nói đồng bào nghe rõ không?" tạo sức lay động cả biển người chính là một minh chứng điển hình.
Cuộc đời của Người là cuộc đời vì nước, vì dân. Bởi vậy, lời khẳng định của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Lao động Việt Nam (9.9.1969) về công lao của Chủ tịch Hồ Chí Minh, cũng là tiếng nói của nhân dân Việt Nam vậy: "Dân tộc ta, nhân dân ta, non sông đất nước ta đã sinh ra Hồ Chí Minh, người anh hùng dân tộc vĩ đại, và chính Người đã làm rạng rỡ dân tộc ta, nhân dân ta và non sông đất nước ta".
