Bộ Ngoại giao Trung Quốc ngày 15/12 cáo buộc tướng Shigeru Iwasaki "công khai thông đồng với các lực lượng ly khai 'đòi độc lập cho Đài Loan'", vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc "Một Trung Quốc" và tinh thần của 4 văn kiện chính trị giữa hai nước, can thiệp vào vấn đề nội bộ cũng như gây tổn hại đến chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ nước này.
Theo lệnh trừng phạt có hiệu lực từ ngày 15/12, tướng Shigeru bị cấm nhập cảnh vào Trung Quốc, mọi tài sản mà ông có ở nước này bị đóng băng. Người dân và tổ chức tại Trung Quốc cũng bị cấm làm việc với ông.
Khi được hỏi hành động gì đã khiến ông Iwasaki bị Bắc Kinh áp đặt trừng phạt, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Quách Gia Côn cho biết nước này kiên quyết phản đối việc cựu tổng tham mưu trưởng quân đội Nhật Bản được bổ nhiệm làm cố vấn cho chính quyền Đài Loan.
Theo ông Quách, Bắc Kinh đã nhiều lần giao thiệp nghiêm khắc với Tokyo và có biện pháp đáp trả với ông Iwasaki, song cựu quan chức này tiếp tục đi xa hơn khi "thông đồng" với các lực lượng ủng hộ Đài Loan độc lập và liên tục tham gia "những hoạt động mang tính khiêu khích".
Ông Shigeru Iwasaki trong chuyến thăm Lầu Năm Góc hồi năm 2012. Ảnh: BQP Mỹ
Bộ Ngoại giao Nhật Bản bày tỏ "lấy làm tiếc khi phía Trung Quốc ban hành biện pháp đơn phương, dường như nhằm mục đích đe dọa người có lập trường khác biệt".
Ông Iwasaki, 72 tuổi, giữ chức tổng tham mưu trưởng quân đội Nhật Bản năm 2012-2014 và được bổ nhiệm làm cố vấn cho chính quyền Đài Loan hồi tháng 3, theo truyền thông tại hòn đảo.
Động thái được Bắc Kinh đưa ra trong bối cảnh quan hệ Trung - Nhật đang ở mức thấp nhất trong nhiều năm, liên quan phát biểu của Thủ tướng Sanae Takaichi về vấn đề Đài Loan vào tháng trước. Bà Takaichi khi đó cảnh báo Nhật Bản có thể sẽ tiến hành động thái quân sự trong trường hợp đảo Đài Loan bị tấn công. Đảo Đài Loan cách hòn đảo gần nhất của Nhật Bản 100 km.
Thủ tướng Nhật Bản sau đó xuống giọng nhằm xoa dịu căng thẳng, song Trung Quốc không chấp nhận và tiếp tục yêu cầu bà rút lại phát biểu.
Trung Quốc luôn xem đảo Đài Loan là một phần lãnh thổ không thể tách rời và sẵn sàng sử dụng mọi biện pháp để thống nhất. Lãnh đạo Trung Quốc cũng nhiều lần khẳng định không loại trừ sử dụng biện pháp vũ lực để thu hồi hòn đảo, dù chủ trương chung vẫn là đối thoại và thống nhất trong hòa bình.
