Cuộc chiến tại Ukraine diễn ra gần 4 năm nhưng chưa có tia hy vọng rõ ràng nào dẫn đến hoà bình. Ảnh minh hoạ Reuters.
Theo một số tờ báo phương Tây, Washington đã đưa ra cho Ukraine một kế hoạch gồm 28 điểm, trong đó yêu cầu Ukraine từ bỏ thêm lãnh thổ, thu hẹp quy mô quân đội và từ bỏ vĩnh viễn tham vọng gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Các đồng minh châu Âu của Ukraine cho biết họ không được tham vấn về kế hoạch này và đã lên lịch tiến hành một cuộc điện đàm khẩn cấp với sự tham gia của lãnh đạo Anh và Đức. Văn phòng Tổng thống Zelensky chưa xác nhận liệu ông có tham gia cuộc họp hay không.
Phía Mỹ cho biết dự thảo được xây dựng sau khi tham vấn với ông Rustem Umerov, Thư ký Hội đồng An ninh và Quốc phòng Quốc gia Ukraine – đồng minh thân cận của Tổng thống Zelensky và từng là Bộ trưởng Quốc phòng. Một quan chức cấp cao Mỹ khẳng định ông Umerov đã “đồng ý với phần lớn kế hoạch” trước khi chuyển lên Tổng thống Zelensky xem xét.
Tuy nhiên, ông Umerov bác bỏ thông tin này. Trên Telegram, ông khẳng định chuyến công tác tại Mỹ của ông chỉ mang tính kỹ thuật, nhằm sắp xếp các cuộc gặp và chuẩn bị nội dung đối thoại. “Tôi không đánh giá, càng không phê duyệt bất kỳ điều khoản nào. Điều đó không thuộc thẩm quyền của tôi và không phù hợp với quy trình”, ông nêu rõ, theo Reuters.
Trong cuộc gặp phái đoàn Mỹ tại Kiev ngày 21/11, ông Umerov tuyên bố Ukraine sẽ không chấp nhận bất kỳ kế hoạch nào vi phạm chủ quyền quốc gia.
Theo tài liệu mà Reuters tiếp cận, bản kế hoạch của Mỹ bao gồm nhiều điều khoản mà Ukraine từng bác bỏ vì cho rằng đó là sự nhượng bộ quá mức sau gần 4 năm chiến tranh.
Theo đó, kế hoạch này yêu cầu Ukraine rút khỏi những vùng lãnh thổ hiện còn kiểm soát trong các tỉnh phía đông mà Nga tuyên bố đã sáp nhập. Đổi lại, Nga chỉ phải trả lại một phần nhỏ diện tích đất đã kiểm soát ở khu vực khác. Ukraine cũng sẽ bị cấm vĩnh viễn gia nhập NATO và phải giới hạn lực lượng vũ trang ở mức 600.000 quân; NATO cam kết không triển khai quân tới Ukraine.
Ngoài ra, kế hoạch dự kiến từng bước dỡ bỏ các lệnh trừng phạt chống Nga, mời Moscow trở lại nhóm G8 và cho phép tập hợp các tài sản Nga bị đóng băng vào một quỹ đầu tư mà Mỹ là một trong những bên hưởng lợi nhuận.
Trong khi đó, yêu cầu then chốt của Ukraine về một cơ chế đảm bảo an ninh ràng buộc – tương đương Điều 5 của NATO – chỉ được đề cập ngắn gọn trong một dòng mà không có chi tiết cụ thể.
Tại Moscow, Điện Kremlin cho biết chưa nhận được bất kỳ thông tin chính thức nào từ Mỹ về kế hoạch hòa bình 28 điểm. Người phát ngôn Dmitry Peskov kêu gọi Kiev đưa ra “quyết định có trách nhiệm”.
Trong khi đó, châu Âu – hiện đang là nguồn tài trợ chính cho quốc phòng Ukraine sau khi Tổng thống Trump ngừng hỗ trợ tài chính – tỏ ra thận trọng. “Chúng tôi luôn khẳng định rằng để bất kỳ kế hoạch nào hiệu quả, phải có sự tham gia của Ukraine và châu Âu”, Cao ủy Đối ngoại EU Kaja Kallas nhấn mạnh tại Brussels.
