Kể từ khi chính thức trình làng vào năm 2003 để thay thế "người tiền nhiệm" Mazda 323, Mazda3 đã nhanh chóng trở thành một hiện tượng trong phân khúc sedan/hatchback cỡ C.
Không chỉ ghi điểm nhờ thiết kế trẻ trung, Mazda3 còn được giới chuyên môn đánh giá cao bởi khả năng vận hành linh hoạt và trải nghiệm lái tập trung vào người điều khiển, yếu tố hiếm thấy trong phân khúc xe phổ thông thời điểm đó.
Chính vì vậy, khi thế hệ thứ 4 của Mazda3 ra mắt năm 2019 với quyết định loại bỏ hệ thống treo sau đa liên kết (multi-link) trứ danh để chuyển sang hệ thống treo dạng thanh xoắn (torsion beam), sự thay đổi này ngay lập tức dấy lên những luồng ý kiến trái chiều gay gắt.
Về mặt lý thuyết kỹ thuật, hệ thống treo đa liên kết luôn được đánh giá cao hơn nhờ cấu trục phức tạp, cho phép các bánh xe xử lý độc lập, giúp xe ổn định và êm ái hơn và bám đường tốt hơn khi vào cua.
Ngược lại, hệ thống treo thanh xoắn với hai bánh sau được nối liền bởi một dầm ngang, thường bị gắn mác là "rẻ tiền", "kém êm ái" và vốn chỉ xuất hiện trên các dòng xe đô thị cỡ nhỏ cỡ A hoặc B.
Với một thương hiệu luôn lấy cảm giác lái làm "tôn chỉ" như Mazda, câu hỏi được đặt ra suốt nhiều năm qua vẫn là liệu Mazda3 có đang thụt lùi về mặt kỹ thuật chỉ để giảm giá thành?
Mazda lý giải ra sao?
Trước những tranh cãi này, các chuyên gia kỹ thuật của Mazda Nhật Bản đã từng trực tiếp chia sẻ với truyền thông Việt Nam rằng việc sử dụng treo sau thanh xoắn trên Mazda3 thế hệ mới hoàn toàn không xuất phát từ mục tiêu cắt giảm chi phí.
Theo Mazda, việc sử dụng treo thanh xoắn trên Mazda3 thế hệ mới xuất phát từ một mục tiêu tham vọng hơn. Đó là giảm tiếng ồn và độ rung (NVH). So với treo đa liên kết, hệ thống treo dạng thanh xoắn có cấu trúc đơn giản, ít chi tiết chuyển động hơn, từ đó hạn chế rung động truyền vào khoang cabin, mang lại cảm giác yên tĩnh và dễ chịu hơn cho người ngồi trong xe.
Mazda cũng thẳng thắn thừa nhận rằng treo đa liên kết có ưu thế rõ ràng khi xe vận hành ở giới hạn cao, ví dụ trên đường đua. Tuy nhiên, phần lớn người dùng Mazda3 thường chỉ di chuyển trong phố, cao tốc hoặc đường hỗn hợp thì cảm giác êm ái, ổn định và dễ kiểm soát mới là ưu tiên hàng đầu.
Bên cạnh đó, việc thay đổi kết cấu treo còn giúp Mazda tối ưu không gian. Vì thế, khoang hành lý của Mazda3 thế hệ mới được mở rộng hơn đáng kể, đạt dung tích 450 lít so với 414 lít ở thế hệ cũ. Đây là con số rất đáng chú ý trong phân khúc sedan/hatchback cỡ C, đặc biệt với người dùng đô thị.
Đơn giản hơn nhưng không đồng nghĩa kém hơn
Mazda cho rằng, trong điều kiện vận hành thông thường, đa số người mua xe khó có thể nhận ra sự khác biệt rõ rệt giữa treo đa liên kết và treo thanh xoắn. Yếu tố quyết định nằm ở cách nhà sản xuất tinh chỉnh hệ thống treo, chứ không chỉ ở bản thân cấu trúc kỹ thuật.
Trên Mazda3, hệ thống treo thanh xoắn được thiết kế khác biệt so với những mẫu xe như Mazda2 hay CX-3. Dầm xoắn có kích thước lớn hơn, mở rộng về phía trung tâm, kết hợp với các chi tiết dập ở hai đầu nhằm giảm độ đàn hồi không mong muốn giúp loại bỏ hiện tượng bánh sau chụm vào trong khi vào cua và cải thiện khả năng điều khiển.
Khi vận hành thực tế, xe vẫn giữ được những đặc trưng đã làm nên tên tuổi Mazda3 như khả năng vào cua ổn định, thân xe kiểm soát tốt và phản hồi vô-lăng chính xác. Ngay cả ở các phiên bản mới như Mazda3 2025, mẫu xe này vẫn thường xuyên được nhắc đến như một trong những lựa chọn hấp dẫn nhất phân khúc sedan cỡ C.
Cũng cần lưu ý rằng Mazda3 là xe dẫn động cầu trước, chỉ một số thị trường có tùy chọn AWD nên vai trò của hệ thống treo sau không mang tính quyết định như trên các mẫu xe dẫn động cầu sau. Vì vậy, sự thay đổi này không tạo ra khác biệt "lột xác" theo hướng tiêu cực về cảm giác lái.
Sử dụng treo sau thanh xoắn trên Mazda3: Được gì và mất gì?
Hạn chế lớn nhất của treo sau thanh xoắn nằm ở khả năng tùy biến và tinh chỉnh sâu, yếu tố được giới chơi xe đánh giá cao. Tuy nhiên, Mazda3 chưa bao giờ là nền tảng dành cho đường đua như Mazda MX-5 hay các dòng xe hiệu năng cao chuyên biệt.
Ngược lại, Mazda3 thế hệ mới mang đến những giá trị thực dụng hơn: khả năng cách âm tốt, không gian sử dụng hợp lý và trải nghiệm vận hành dễ chịu. Dù khó có thể trở thành biểu tượng hiệu năng như Mazdaspeed3 trước đây, Mazda3 hiện tại vẫn được xem là một trong những mẫu xe cân bằng nhất trong tầm giá.
Việc Mazda3 chuyển sang treo sau thanh xoắn không phải là bước thụt lùi đơn thuần mà là lựa chọn mang tính chiến lược, phản ánh sự thay đổi trong nhu cầu người dùng và định hướng phát triển sản phẩm của Mazda. Dù cấu hình kỹ thuật có thay đổi, Mazda3 vẫn giữ được "chất Mazda" như cảm giác lái tự nhiên, thiết kế tinh tế và sự hấp dẫn khó trộn lẫn trong phân khúc.
