Xe giường nằm ở Trung Quốc từng được ưa chuộng và phổ biến đến mức, một số tuyến có tần suất lên đến 30 phút/chuyến. Nhưng các vấn đề an toàn nảy sinh và các vụ tai nạn chết người dần khiến loại xe này bị cấm sản xuất và đăng ký mới từ năm 2012.
Vì sao cấm?
Xe giường nằm bắt đầu hoạt động ở Trung Quốc từ đầu những năm 1990, trong bối cảnh mạng lưới đường sắt ở nhiều khu vực chưa phát triển và không thể đáp ứng đủ nhu cầu di chuyển của hành khách. Loại xe này nhanh chóng trở thành lựa chọn phổ biến cho các tuyến đường dài, trong đó có những tuyến lên tới hơn 2.000 km, nối liền Thượng Hải với các tỉnh Tứ Xuyên và Quảng Đông.
Tính đến năm 2012, Trung Quốc có khoảng 37.000 xe giường nằm hoạt động trên hơn 5.000 tuyến đường, phục vụ hơn 1 triệu lượt hành khách. Nhờ chi phí rẻ, lịch trình linh hoạt và khả năng vận chuyển hàng hóa tiện lợi, xe giường nằm đặc biệt được giới tiểu thương và người lao động ưa chuộng.
Xe buýt giường nằm tiềm ẩn rủi ro do lỗi thiết kế và các yếu tố quá tải.
Việc cấm xe giường nằm ở Trung Quốc bắt đầu sau hàng loạt tai nạn nghiêm trọng từ năm 2009 đến 2012. Ít nhất 252 người đã thiệt mạng trong 13 vụ tai nạn liên quan đến xe buýt giường nằm trong khoảng thời gian này. Đáng chú ý là các vụ tai nạn gây thiệt hại lớn về người.
Một trong số đó là vụ ngày 22/7/2011, khi một xe buýt giường nằm từ Uy Hải, tỉnh Sơn Đông đến tỉnh Hồ Nam đã bốc cháy tại Tín Dương, tỉnh Hà Nam. Vụ cháy khiến 41 người thiệt mạng và 6 người bị thương.
Hay ngày 26/8/2012, một chiếc xe buýt giường nằm đâm vào đuôi một xe bồn chở methanol, một loại chất lỏng dễ cháy, trên đường cao tốc ở Diên An, tỉnh Thiểm Tây, khiến 36 người tử vong và 3 người bị thương.
Nguyên nhân chính khiến xe giường nằm bị xem là “hung thần xa lộ” gồm thiết kế nguy hiểm như trọng tâm cao - dễ gây lật xe, lối thoát hiểm khó tiếp cận, lối đi cũng nhỏ và giường nằm chật hẹp. Nhiều hành khách từng đi loại xe này cho biết họ cảm thấy không yên tâm trong suốt chuyến đi, đặc biệt khi di chuyển qua những cung đường quanh co, đèo núi.
Ngoài ra, một yếu tố quan trọng khác là tài xế. Xe buýt đường dài bắt buộc phải có hai tài xế, mỗi người lái trong bốn giờ. Nhưng trên thực tế, các công ty xe buýt thường phớt lờ luật này do lợi nhuận, khiến nhiều tài xế lái xe trong trạng thái mệt mỏi, làm tăng nguy cơ tai nạn.
Theo Cục Quản lý Giao thông thuộc Bộ Công an Trung Quốc, 14 trong số 27 vụ tai nạn đường bộ khiến 10 người tử vong trở lên vào năm 2011 ở Trung Quốc xảy ra vào sáng sớm hoặc sau giờ ăn trưa, khi tài xế bắt đầu mệt mỏi.
Trước tình trạng này, tháng 3/2012, Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin phối hợp với Bộ Công an Trung Quốc chính thức ra lệnh cấm sản xuất, bán và đăng ký mới xe giường nằm. Bộ Giao thông Vận tải cùng thời điểm cũng yêu cầu kiểm tra toàn quốc đối với xe buýt đường dài để đảm bảo an toàn.
Lộ trình cấm xe giường nằm
Sau khi lệnh cấm được ban hành, các xe giường nằm đang hoạt động vẫn được phép tiếp tục khai thác trong một khoảng thời gian vài năm trước khi bị loại bỏ hoàn toàn. Trung Quốc không áp dụng biện pháp “cấm sạch” ngay lập tức, mà dần dần giảm số lượng phương tiện loại này thông qua kiểm tra, quy định kỹ thuật và thay đổi trong chính sách vận tải.
Đồng thời, quy định bổ sung được ban hành như yêu cầu lắp đặt camera giám sát và cấm xe giường nằm hoạt động từ 2 giờ đến 5 giờ sáng – thời điểm dễ xảy ra tai nạn do tài xế mệt mỏi.
Lối đi chật hẹp và khó tiếp cận cửa thoát hiểm trên xe buýt giường nằm.
Sau lệnh cấm, một trong những phương tiện thay thế xe giường nằm là xe ghế ngả – loại xe buýt có ghế có thể ngả về phía sau một phần, vừa đảm bảo mức độ thoải mái cho hành khách, vừa an toàn hơn trong vận hành.
Về lâu dài, các chuyên gia cho rằng Trung Quốc có thể đầu tư mạnh hơn vào hệ thống giao thông an toàn như đường sắt. Dù tính linh hoạt và lịch trình chưa phù hợp khiến đường sắt chưa thể thay thế hoàn toàn xe ô tô trong giai đoạn đầu, nhưng khi nền kinh tế phát triển và mạng lưới giao thông mở rộng, đây trở thành lựa chọn an toàn và hiệu quả hơn.
Cuộc đua phát triển công nghệ sạc nhanh của xe điện Trung Quốc 0
Trung Quốc âm thầm vượt mặt phương Tây trong nghiên cứu AI thế nào? 0
Trung Quốc xây dựng mạng lưới trạm sạc xe điện lớn nhất thế giới thế nào? 0
