Yêu con là bản năng. Với rất nhiều cha mẹ Á Đông, đặc biệt trong xã hội hiện đại, cuộc đời dường như xoay tròn quanh con cái. Cha mẹ chấp nhận hi sinh thời gian, sức khỏe, tiền bạc, thậm chí cả ước mơ cá nhân, chỉ mong con có cuộc sống đủ đầy hơn mình. Thế nhưng, nghịch lý đau lòng là: càng hi sinh nhiều, không ít cha mẹ lại càng nhận về sự lạnh lùng, thờ ơ, thậm chí oán trách từ chính con ruột của mình.
“Cha mẹ đều là tai họa”: tiếng nói cực đoan nhưng đáng suy ngẫm
Trên Douban (Trung Quốc) còn tồn tại một nhóm thảo luận có cái tên khiến nhiều bậc phụ huynh rùng mình: “Cha mẹ đều là tai họa”. Trong nhóm này là những người trẻ tin rằng cuộc đời mình bị hủy hoại bởi cha mẹ.
Có người oán trách vì bị “nuôi dạy trong sự nghèo khó”, có người cho rằng vì cha mẹ không đủ giàu nên họ không thể bước vào tầng lớp xã hội cao hơn. Những lời lẽ đầy giận dữ, cay nghiệt, thậm chí căm hằn khiến người đọc không khỏi lạnh lòng.
Điểm chung của những câu chuyện ấy là gì? Đó là những đứa trẻ lớn lên với cảm giác “mọi hi sinh của cha mẹ là điều hiển nhiên”.
Các chuyên gia gọi đó là “cảm giác được hưởng thụ một cách đương nhiên”, khi trẻ tin rằng cha mẹ sinh ra để phục vụ mình. Một khi sự phục vụ ấy không còn đáp ứng đủ kỳ vọng, sự biết ơn nhanh chóng biến thành oán trách.
Ảnh minh hoạ
Cách đây không lâu, một bài viết trên Douban gây xôn xao khi một người chia sẻ câu chuyện về cậu cháu trai 10 tuổi của mình. Cậu bé học rất giỏi, thường xuyên đứng đầu lớp, theo học nhiều môn năng khiếu như toán Olympic, cờ vây, trượt patin… Nhưng điều khiến người lớn choáng váng không nằm ở thành tích, mà ở suy nghĩ của đứa trẻ này.
Cậu bé cho rằng mình quá xuất sắc nên… cha mẹ không xứng đáng với mình.
Trong mắt cậu, cha mẹ “quá nghèo”: chỉ mua được một chiếc xe quèn, trong khi bạn bè dùng iPhone đời mới. Cậu học giỏi nhất lớp, tài năng nổi bật, vậy mà chỉ được đeo đồng hồ trẻ em thay vì điện thoại thông minh. Và từ đó, cậu đi đến kết luận lạnh lùng: “Tôi cố gắng học giỏi là để sớm thoát khỏi một gia đình nguyên sinh ngu dốt và bất tài".
Cha mẹ cậu bé nâng niu con như bảo vật, dồn hết tâm sức để bồi dưỡng, thường xuyên tự hào khoe con trên mạng xã hội. Họ tin rằng mình đã cho con những điều tốt nhất trong khả năng. Nhưng đổi lại, đứa trẻ ấy không biết ơn mà chỉ thấy xấu hổ vì cha mẹ.
Một bi kịch “con chê cha mẹ nghèo” được phơi bày, không phải trong những gia đình bỏ bê con cái, mà trong chính những gia đình đã hi sinh quá nhiều vì con.
Khi “hi sinh tất cả” lại là sai lầm
Một câu chuyện khác được kể lại: một gia đình có điều kiện kinh tế bình thường, cha mẹ sống tiết kiệm, nhưng với con trai thì luôn sẵn sàng “đập nồi bán sắt”. Đứa trẻ muốn gì cũng được đáp ứng, từ điện thoại, máy tính cho đến những chuyến du lịch đắt đỏ.
Người cha từng làm việc ngoài công trường giữa mùa hè gần 40 độ, không dám mua cho mình một chai nước, chỉ để đủ tiền mua chiếc iPhone cho con. Nhưng sau tất cả, đứa trẻ ấy không những không trân trọng, mà còn cảm thấy xấu hổ khi đi cùng cha trong mưa, thậm chí gào lên:“Đừng đi cùng con, nhìn lại bản thân bố đi!”
Cậu bé học giỏi, là niềm tự hào của cha mẹ, nhưng lại không bao giờ muốn cha mẹ xuất hiện trước bạn bè. Trong suy nghĩ non nớt của cậu, chính sự nghèo khó của cha mẹ là điều đáng xấu hổ.
Cha mẹ hi sinh tất cả, nhưng vô tình nuôi dưỡng trong con cảm giác mình cao hơn người khác, còn cha mẹ chỉ là gánh nặng phía sau.
Bi kịch đỉnh điểm: khi sự hi sinh đổi lấy thù hận
Năm 2013, một vụ việc gây rúng động dư luận Trung Quốc: tại sân bay Phố Đông (Thượng Hải), một thanh niên 25 tuổi đã đâm mẹ mình 9 nhát ngay khi bà đến đón con từ Nhật Bản về nước.
Nguyên nhân được xác định: suốt 5 năm du học tại Nhật, toàn bộ chi phí học tập và sinh hoạt của anh đều do mẹ gánh vác, với tổng số tiền hơn 1,5 triệu nhân dân tệ. Người mẹ bán nhà, sống nhờ nhà người thân, vay mượn khắp nơi để nuôi con. Nhưng khi bà không còn khả năng chi trả học phí đắt đỏ, đứa con lại trút cơn giận dữ lên chính người đã hi sinh cả cuộc đời vì mình.
Đây không chỉ là một vụ án hình sự, mà là bi kịch tột cùng của một nền giáo dục gia đình lệch lạc.
Vấn đề không phải yêu quá nhiều, mà là yêu sai cách
Tại sao càng hi sinh nhiều, cha mẹ càng khó nuôi dạy được một đứa trẻ biết ơn?
Câu trả lời không quá phức tạp: nhiều cha mẹ chỉ dạy con học giỏi, ăn no, mặc ấm nhưng quên dạy con biết ơn. Khi trẻ lớn lên trong sự bao bọc tuyệt đối, mọi hi sinh của cha mẹ trở thành “mặc định”. Một khi “mặc định” ấy bị phá vỡ, trẻ sẽ không hiểu, không cảm thông, mà chỉ thấy bất mãn. Trẻ không được trao cơ hội học cách cho đi, chia sẻ, gánh trách nhiệm, nên cũng không biết trân trọng những gì mình nhận được.
Biết ơn – bài học quan trọng hơn cả điểm số
Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, những đứa trẻ biết ơn thường có khả năng đồng cảm tốt hơn, các mối quan hệ xã hội bền vững hơn và mức độ hạnh phúc cao hơn. Một nghiên cứu của Đại học California, Davis cho thấy: những người có lòng biết ơn ít có nguy cơ mắc trầm cảm và lo âu hơn.
Ngược lại, những đứa trẻ không được dạy biết ơn thường lớn lên trong cảm giác thiếu thốn tinh thần, dễ thất vọng, dễ bất mãn dù vật chất không hề thiếu.
Dạy con biết ơn không phải là tước đi quyền được yêu thương của trẻ, mà là trao cho con khả năng yêu thương lại thế giới.
Bởi suy cho cùng, điều cha mẹ mong mỏi nhất không phải là một đứa trẻ thành công nhưng lạnh lùng, mà là một con người trưởng thành, biết trân trọng gia đình, thấu hiểu nỗi vất vả của cha mẹ và sống tử tế với những gì mình đang có.
