* Tác giả: Tiểu Lý (Trung Quốc)
Tôi là một bác sĩ, tiến sĩ y khoa tốt nghiệp Đại học Bắc Kinh. Tôi đã làm việc trong khoa Hồi sức tích cực (ICU) suốt 24 năm. Nếu có ai hỏi tôi, sau từng ấy năm nhìn thấy sinh tử cận kề mỗi ngày, điều gì khiến tôi thay đổi nhiều nhất trong quan điểm sống, thì câu trả lời của tôi là: cách tôi nhìn nhận việc nuôi dạy con cái.
Ngày còn trẻ, tôi cũng từng giống như rất nhiều phụ huynh khác. Tôi mong con thông minh, xuất sắc, học giỏi, vượt trội hơn người khác. Tôi từng nghĩ rằng, chỉ cần con đủ giỏi, đủ xuất sắc, thì tương lai sẽ rộng mở, cuộc đời sẽ ít rủi ro hơn.
Nhưng sau 24 năm ở ICU, tôi không còn nghĩ như vậy nữa.
Giờ đây, nếu phải lựa chọn, tôi thà nuôi một đứa trẻ chậm chậm, bình thường, thậm chí có phần “không quá thông minh”, còn hơn là một đứa trẻ xuất sắc nhưng phải gánh chịu quá nhiều áp lực, tổn thương và rủi ro.
ICU dạy tôi rằng: Trí thông minh không phải là “lá chắn” trước sinh tử
ICU là nơi mà mỗi ngày bạn đều phải đối diện với sự mong manh của sinh mệnh. Ở đây, không có sự phân biệt giữa người thông minh hay không thông minh, học cao hay học thấp, giàu hay nghèo.
Tôi đã từng cứu chữa: Những sinh viên ưu tú, điểm số xuất sắc; Những người trẻ vừa tốt nghiệp các trường danh tiếng; Những kỹ sư, bác sĩ, chuyên gia được xem là “niềm tự hào của gia đình”. Và tôi cũng đã nhìn thấy họ nằm bất động trên giường bệnh, gắn đầy ống thở, máy móc, với sinh mệnh chỉ còn được duy trì bằng thiết bị y tế.
Trong khoảnh khắc ấy, bằng cấp, thành tích, IQ… tất cả đều trở nên vô nghĩa.
Ảnh minh hoạ
Điều khiến tôi đau lòng nhất: Nhiều người trẻ gục ngã vì áp lực.
Suốt nhiều năm, tôi nhận ra một điều rất đáng sợ: ngày càng có nhiều người trẻ phải vào ICU, và nguyên nhân không ít trong số đó liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến áp lực kéo dài.
Áp lực học tập.Áp lực công việc. Áp lực phải thành công sớm. Áp lực phải “không được thua kém người khác”.
Có những bệnh nhân trẻ tuổi bị đột quỵ, suy tim, xuất huyết não, rối loạn nhịp tim ác tính… khi đáng lẽ họ đang ở giai đoạn sung sức nhất của cuộc đời.
Khi nói chuyện với gia đình họ, tôi thường nghe những câu như:
“Cháu nó từ nhỏ đã rất giỏi…”
“Nó lúc nào cũng cố gắng, không cho phép mình thua kém…”
“Nó sợ làm bố mẹ thất vọng…”
Những câu nói ấy khiến tôi ám ảnh rất lâu.
Chúng ta dạy con “phải giỏi”, nhưng quên dạy con cách sống
Rất nhiều bậc cha mẹ đặt toàn bộ kỳ vọng vào thành tích của con: điểm số, thứ hạng, trường lớp, giải thưởng. Nhưng lại rất ít người dạy con:
Cách nghỉ ngơi đúng nghĩa
Cách đối diện với thất bại
Cách chăm sóc sức khỏe tinh thần
Cách nói “không” khi đã quá mệt
Tôi từng gặp không ít bệnh nhân trẻ, khi tỉnh lại trong ICU, câu đầu tiên họ nói không phải là “tôi đau”, mà là:
“Bác sĩ ơi, tôi còn kịp đi làm không?”; “Tôi còn kịp thi không?”. Ngay cả khi đứng giữa ranh giới sống chết, họ vẫn không dám dừng lại.
Làm bác sĩ lâu năm, tôi sợ nhất là những đứa trẻ “quá ngoan”
Tôi từng nghĩ, trẻ ngoan, nghe lời, học giỏi là điều tốt. Nhưng sau nhiều năm, tôi bắt đầu sợ kiểu “ngoan” ấy.
Những đứa trẻ quá ngoan thường:
Không biết nói ra cảm xúc của mình
Không dám từ chối
Không biết mình thật sự muốn gì
Luôn sống vì kỳ vọng của người khác
Khi lớn lên, các em rất dễ trở thành người tự ép mình đến kiệt sức, mà không hề nhận ra đó là nguy hiểm.
Tôi thà con mình “chậm một chút”, nhưng biết sống.
Bây giờ, nếu ai đó hỏi tôi muốn con mình trở thành người thế nào, tôi sẽ nói: Không cần đứng đầu lớp. Không cần vào trường danh tiếng bằng mọi giá. Không cần phải hơn người khác.
Tôi chỉ mong con: Biết ngủ đủ giấc; Biết ăn uống điều độ; Biết khi nào nên dừng lại; Biết tìm niềm vui giản dị trong cuộc sống. Một đứa trẻ có thể học chậm hơn người khác một chút, nhưng nếu biết chăm sóc bản thân, biết giữ sức khỏe, biết sống bình an, thì theo tôi, đó đã là một thành công rất lớn.
Sau 24 năm làm việc ở nơi mà sinh mệnh được cân đo từng phút, tôi hiểu ra một điều rất đơn giản: thành công lớn nhất của đời người không phải là đứng trên đỉnh cao nào đó, mà là không phải nằm trong ICU khi còn quá trẻ.
Nếu có thể quay lại, tôi muốn nói với các bậc cha mẹ rằng:
Đừng dùng cả tuổi thơ của con để đổi lấy vài năm thành tích
Đừng lấy sức khỏe của con làm cái giá cho “tương lai rạng rỡ”
Đừng biến con thành “dự án” phải thành công bằng mọi giá
Một đứa trẻ bình thường, khỏe mạnh, sống vui vẻ, biết yêu đời, trong mắt một bác sĩ ICU đó đã là điều vô cùng quý giá.
