Có một giai đoạn trong đời, tôi từng nghĩ mình cũng khá ổn về mặt tài chính. Có 2 nguồn thu nhập hàng tháng, cao hơn mặt bằng chung, lại sống độc thân, chẳng phải chi tiêu chăm sóc cho ai ngoài chính mình.
Tôi không vay mượn, không nợ nần, thậm chí còn tự hào rằng mình tiêu tiền khá có kiểm soát. Nhưng rồi đến một ngày, khi biến cố xảy ra và dòng tiền bị chặn lại, tôi giật mình nhìn vào tài khoản tiết kiệm gần như trống rỗng. Lúc đó tôi mới hiểu lương cao không đồng nghĩa với việc bạn có tiền. Và dưới đây là 3 sai lầm lớn nhất khiến tôi dù kiếm được nhiều vẫn trắng tay.
1. Nhầm lẫn giữa “chi tiêu xứng đáng” và “tiêu xài theo cảm xúc
Khi thu nhập bắt đầu tăng nhanh, tôi tự cho mình quyền được tiêu tiền “xứng đáng”. Tôi nghĩ mình làm việc vất vả, chịu áp lực cao thì việc ăn ngon hơn, ở chỗ tốt hơn, mua đồ đắt tiền hơn là hoàn toàn hợp lý. Vấn đề nằm ở chỗ, ranh giới giữa chi tiêu hợp lý và tiêu xài theo cảm xúc mong manh hơn tôi tưởng rất nhiều.
Ảnh minh họa
Ban đầu chỉ là đổi từ cà phê lề đường sang cà phê có thương hiệu - đắt hơn, sau là đổi chỗ ở, đổi điện thoại,... Mỗi khoản riêng lẻ đều không quá lớn, nhưng cộng dồn lại thì đủ để bào mòn toàn bộ phần tiền lẽ ra phải được tiết kiệm.
Tôi từng tự an ủi rằng mình không phung phí, vì tôi không mua đồ gì xa xỉ. Nhưng tôi quên mất rằng tài chính cá nhân không sụp đổ vì một quyết định chi tiêu khoản lớn, mà vì hàng trăm quyết định cảm tính được hợp lý hóa bằng hai chữ “xứng đáng”. Tôi không hề kiểm soát được tỷ lệ tiết kiệm, chỉ tiêu những gì còn lại sau khi đã tiêu xong. Và đó là lý do dù lương cao, tài khoản của tôi luôn ở mức vừa đủ… cho tháng sau.
2. Đầu tư khi bản thân chẳng có kiến thức gì
Khi đã có dư một chút tiền, tôi bắt đầu nghĩ đến đầu tư. Nhưng thay vì học bài bản, tôi chọn con đường nhanh hơn: nghe người khác nói. Bạn bè khoe lãi, mạng xã hội tràn ngập câu chuyện làm giàu, đâu đâu cũng thấy những cơ hội “nếu không tham gia là phí thời điểm vàng”.
Vậy là tôi lao vào với tâm thế sợ chậm chân hơn là sợ mất tiền.
Tôi đầu tư vào những mã cổ phiếu, chứng khoán mà mình không hiểu rõ, hoàn toàn không biết rủi ro nằm ở đâu. Khi có lãi, tôi tự tin rằng mình có “duyên đầu tư”. Khi thua lỗ, tôi lại hiếu thắng nghĩ rằng phải gỡ gạc cho bằng được. Thế là tiền cứ dần dần mất hết, tỷ lệ sinh lời về số âm.
Tôi đầu tư trước khi xây được nền tảng tài chính đủ vững, không có quỹ dự phòng, không có nguyên tắc phân bổ vốn. Khi thị trường quay đầu, tôi vừa mất tiền, vừa mất luôn cảm giác an toàn tài chính mà lẽ ra thu nhập cao phải mang lại.
3. Không tách biệt được thu nhập cao và năng lực tài chính thật
Có một sự thật mà tôi nhận ra khá muộn: thu nhập cao không nói lên bạn giàu, nó chỉ nói rằng bạn đang kiếm được nhiều ở thời điểm hiện tại. Tôi đã đánh đồng mức lương của mình với năng lực tài chính dài hạn, và từ đó đưa ra hàng loạt quyết định sai.
Ảnh minh họa
Tôi cam kết những khoản chi dài hạn dựa trên thu nhập hiện tại mà không tính đến rủi ro. Tôi sống như thể dòng tiền này sẽ kéo dài mãi, không dự phòng cho kịch bản xấu. Tôi không xây dựng quỹ an toàn đủ lớn vì nghĩ rằng mình “tháng sau lại có lương”. Cho đến khi biến cố xảy ra,, tôi mới nhận ra mình đang đi trên dây.
Năng lực tài chính thật sự không nằm ở con số lương, mà nằm ở việc bạn có thể duy trì cuộc sống bao lâu nếu dòng tiền dừng lại. Và tôi, dù từng kiếm được nhiều, lại không đủ khả năng đó. Tôi đã tiêu hết những năm tháng thu nhập tốt nhất của mình để đổi lấy cảm giác thoải mái ngắn hạn, thay vì xây một nền tảng đủ chắc để không hoảng loạn khi mọi thứ thay đổi.
Sau tất cả, điều tôi học được là: lương cao chỉ là điều kiện cần, không phải điều kiện đủ để có sức khỏe tài chính tốt. Nếu không sửa được cách tiêu, cách đầu tư và cách tư duy về tiền bạc, thì dù thu nhập có tăng gấp đôi, gấp ba, kết cục vẫn có thể giống nhau. Tôi đã phải trả giá bằng nhiều năm làm việc mà không tích lũy được gì, chỉ để hiểu ra một điều rất đơn giản: Giữ được tiền khó hơn kiếm tiền rất nhiều.
