Trong cuộc sống hiện đại, chỉ số EQ (Emotional Quotient – trí tuệ cảm xúc) ngày càng được đánh giá cao, không kém gì IQ (chỉ số thông minh). Người có EQ cao thường giao tiếp tốt, thấu hiểu người khác, kiểm soát cảm xúc bản thân hiệu quả và có khả năng xây dựng các mối quan hệ tích cực. Ngược lại, người có EQ thấp thường gặp khó khăn trong giao tiếp, dễ gây xung đột và khiến người xung quanh cảm thấy khó chịu, mệt mỏi.
Vậy làm sao để nhận diện một người EQ thấp ? Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến.
Khó kiểm soát cảm xúc
Người EQ thấp thường phản ứng bộc phát khi gặp tình huống trái ý. Họ dễ nổi giận, cáu gắt, thậm chí mất kiểm soát chỉ vì những chuyện nhỏ nhặt. Trong các cuộc tranh luận, họ dễ mất bình tĩnh, hay to tiếng và không ngại dùng lời lẽ tiêu cực để “thắng” đối phương thay vì lắng nghe lý lẽ.
Ví dụ, khi bị phê bình nhẹ vì đi làm trễ, người EQ thấp có thể lập tức phản ứng tiêu cực: "Tôi trễ một lần thôi mà cũng nói mãi!", thay vì suy nghĩ về lý do và tìm cách khắc phục.
Khó kiểm soát cảm xúc - một biểu hiện điển hình của người có EQ thấp. (Ảnh: AI)
Thiếu sự đồng cảm
Người có EQ thấp thường chỉ nhìn vấn đề dưới góc độ của bản thân mà không đặt mình vào vị trí của người khác. Họ khó thấu hiểu cảm xúc của người đối diện, thường vô tâm hoặc phản ứng không phù hợp trong những tình huống đòi hỏi sự nhạy cảm.
Chẳng hạn, khi một đồng nghiệp đang buồn vì gặp chuyện gia đình, người EQ thấp có thể thản nhiên hỏi: "Sao cứ ủ rũ thế, ảnh hưởng đến cả phòng đấy! ", thay cho lời hỏi han nhẹ nhàng.
Giao tiếp thiếu tinh tế
Người EQ thấp thường không biết cách lựa chọn ngôn từ phù hợp. Họ dễ buông lời nhận xét gây tổn thương, thiếu sự cân nhắc, hoặc nói chuyện một cách cộc lốc, áp đặt. Dù ý định không xấu, nhưng cách truyền đạt thiếu tế nhị khiến họ thường xuyên bị hiểu lầm.
Ví dụ, khi bạn mặc một bộ đồ mới, người EQ thấp có thể buông lời chê bai thẳng thừng: “Trông già thế!”, thay vì góp ý nhẹ nhàng hoặc lựa chọn im lặng nếu không thích.
Hay đổ lỗi và khó tiếp thu góp ý
Một trong những đặc điểm dễ thấy ở người EQ thấp là xu hướng đổ lỗi cho hoàn cảnh, người khác thay vì nhìn nhận trách nhiệm của mình. Khi bị chỉ trích, họ thường phản ứng phòng thủ, chống chế hoặc tìm cách biện minh, hiếm khi lắng nghe để sửa đổi.
Họ cũng rất nhạy cảm với góp ý, thậm chí coi đó là sự tấn công cá nhân. Điều này khiến họ khó trưởng thành và hoàn thiện bản thân qua thời gian.
Cố chấp và thiếu linh hoạt
EQ thấp còn thể hiện ở sự bảo thủ, khó thay đổi quan điểm ngay cả khi sai. Những người này thường thiếu khả năng lắng nghe và đánh giá tình huống một cách khách quan. Trong các mối quan hệ, họ hay tranh cãi để bảo vệ cái tôi, không chấp nhận sự khác biệt.
Điều này khiến họ khó hòa hợp với đồng nghiệp, bạn bè hay người thân, dẫn đến mối quan hệ thường xuyên căng thẳng, đổ vỡ.
Thiếu tinh thần hợp tác
Khi làm việc chung, người EQ thấp dễ gây ra mâu thuẫn vì không chịu tiếp thu ý kiến, hoặc đổ lỗi cho người khác nếu kết quả không tốt. (Ảnh: Kapable)
Người EQ thấp không giỏi làm việc nhóm, bởi họ khó chịu khi phải nhường nhịn hay điều chỉnh bản thân. Họ thường ưu tiên lợi ích cá nhân, không biết cách lắng nghe đồng đội và ít khi động viên hay ghi nhận công sức của người khác.
Khi làm việc chung, họ dễ gây ra mâu thuẫn vì không chịu tiếp thu ý kiến, hoặc đổ lỗi cho người khác nếu kết quả không tốt.
Ganh tỵ và khó vui khi người khác thành công
Một dấu hiệu khác của người có EQ thấp là sự ganh tỵ với thành công của người khác. Họ không thật lòng vui khi thấy người thân, bạn bè đạt được điều gì đó. Thay vào đó, họ có thể tìm cách hạ thấp thành tựu người khác, hoặc tỏ ra dửng dưng, lạnh nhạt.
Điều này bắt nguồn từ cái tôi quá lớn và sự thiếu tự tin vào bản thân – những yếu tố đi ngược lại với một trí tuệ cảm xúc lành mạnh.
Dễ bị cảm xúc chi phối trong quyết định
Người EQ thấp thường để cảm xúc lấn át lý trí trong việc đưa ra quyết định. Khi tức giận, họ có thể nói hoặc làm điều gì đó bồng bột mà sau này phải hối tiếc. Khi buồn, họ dễ chán nản, bỏ cuộc giữa chừng. Họ cũng thiếu khả năng kiềm chế cảm xúc tiêu cực, khiến hiệu suất công việc và chất lượng cuộc sống bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Làm sao để cải thiện EQ?
Tin vui là EQ hoàn toàn có thể rèn luyện và phát triển theo thời gian. Một số gợi ý để cải thiện EQ bao gồm:
- Tập kiểm soát cảm xúc bằng cách hít thở sâu, tạm dừng suy nghĩ trước khi phản ứng.
- Luyện kỹ năng lắng nghe chủ động, không ngắt lời và không phán xét.
- Thực hành sự đồng cảm: Đặt mình vào vị trí của người khác trước khi đưa ra lời nhận xét hay hành động.
- Tiếp thu góp ý với tinh thần cầu thị, xem đó là cơ hội để trưởng thành.
- Thường xuyên tự đánh giá lại bản thân, học hỏi qua sách vở, khóa học kỹ năng sống hoặc từ những người có EQ cao quanh bạn.
EQ thấp không phải là một “bản án suốt đời”, nhưng nếu không nhận diện và điều chỉnh, nó có thể ảnh hưởng tiêu cực đến công việc, các mối quan hệ và cả sự phát triển bản thân. Bằng cách quan sát và thành thật với chính mình, mỗi người đều có thể cải thiện trí tuệ cảm xúc để sống tích cực, hòa hợp và thành công hơn trong cuộc sống.
