Đột quỵ còn được gọi là tai biến mạch máu não. Đây là tình trạng não bộ bị tổn thương nghiêm trọng do quá trình cấp máu não bị gián đoạn hoặc giảm đáng kể khiến não bộ bị thiếu oxy, không đủ dinh dưỡng để nuôi các tế bào. Trong vòng vài phút nếu không được cung cấp đủ máu các tế bào não sẽ bắt đầu chết.
Đột quỵ thường được chia thành hai thể chính: đột quỵ thiếu máu não (do tắc nghẽn động mạch cấp máu cho não) và đột quỵ chảy máu não (do vỡ mạch máu não).
Mỗi năm, thế giới có hơn 12,2 triệu ca đột quỵ não mới, tức là trung bình cứ mỗi 3 giây trôi qua lại xuất hiện 1 ca mắc mới. Chúng ta cũng phải chứng kiến 6,5 triệu ca tử vong mỗi năm, trong đó hơn 6% xảy ra ở người trẻ.
Tại Việt Nam, mỗi năm ghi nhận hơn 200.000 ca đột quỵ và con số đáng báo động này đang ngày càng gia tăng. Mỗi trường hợp đột quỵ không chỉ là một người bệnh cần điều trị mà còn là một mạng sống, một gia đình bị ảnh hưởng trầm trọng.
Theo BSCKII, Phan Thị Hường, BV Thu Cúc, đột quỵ thường xảy ra đột ngột, khó lường trước. Ai cũng có thể bị đột quỵ, tuy nhiên một số đối tượng đã được chứng minh dễ mắc đột quỵ cao hơn người bình thường.
Bất cứ ai đều có thể bị đột quỵ - Ảnh minh họa
Người có huyết áp cao dễ mắc đột quỵ
Huyết áp cao là nguyên nhân hàng đầu gây nên các bệnh về mạch máu. Huyết áp cao làm gia tăng áp lực lên thành mạch máu từ đó dẫn đến tình trạng xơ vữa mạch máu. Những mảng xơ vữa này theo thời gian góp phần hình thành nên các cục máu đông đi khắp các mạch máu. Nếu cục máu đông này di chuyển lên não, dẫn đến tắc mạch máu não và gây ra đột quỵ.
Có đến 90% trường hợp đột quỵ xuất huyết não có mối liên hệ với tăng huyết áp. Nếu đang gặp phải tình trạng tăng huyết áp, bạn nên:
– Uống thuốc theo đúng hướng dẫn của bác sĩ, tránh tình trạng bỏ thuốc khi thấy huyết áp hạ
– Đo huyết áp, thăm khám sức khỏe thường xuyên để theo dõi tình trạng
– Ăn nhạt, duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý
Người mắc bệnh tim mạch
Người mắc bệnh lý về tim mạch có nguy cơ đột quỵ cao, bao gồm:
– Rối loạn nhịp tim
– Bệnh động mạch vành
– Bệnh rung nhĩ
Người bị các bệnh lý trên thường có nhịp tim không đều, lâu dần tạo điều kiện cho cục máu đông xuất hiện trong buồng tim. Khi cục máu đông thoát ra khỏi buồng tim, chúng có thể di chuyển đến não gây tắc nghẽn mạch máu não và dẫn đến đột quỵ nhồi máu não.
Người bệnh tiểu đường dễ mắc đột quỵ
Người bị tiểu đường có nguy cơ đột quỵ cao gấp 2-4 lần so với người bình thường. Tiểu đường là bệnh lý mạn tính, không lây nhiễm, thường diễn tiến âm thầm và làm tổn thương nhiều cơ quan như tim, não, mắt, thận, …
Ở người bệnh tiểu đường, huyết áp thường tăng cao và theo thời gian sẽ làm quá trình xơ vữa mạch máu diễn ra nhanh hơn. Tình trạng này hình thành cục máu đông trong lòng động mạch hoặc mảng xơ vữa gây bít tắc lòng mạch, làm suy giảm lưu lượng máu giàu oxy đến nuôi não.
Người có lượng mỡ máu cao
Mỡ máu cao có thể gây ra mảng xơ cứng bám vào các mạch máu, cản trở việc lưu thông máu lên não. Nếu để kéo dài sẽ gây ra tình trạng hẹp hoặc tắc nghẽn mạch máu, gây ra đột quỵ nhồi máu não.
Mỡ máu là thành phần không thể thiếu của cơ thể chúng ta. Vì vậy, chúng ta không thể loại bỏ hoàn toàn mà chỉ có thể kiểm soát ở mức an toàn. Điều này không chỉ ngăn ngừa đột quỵ mà còn nhiều bệnh lý nguy hiểm khác.
Người hút thuốc lá
Người hút thuốc lá lâu năm dễ mắc đột quỵ và các bệnh lý xơ vữa mạch máu. Hút thuốc lá gây viêm trong mạch máu, làm tăng nhanh quá trình xơ vữa mạch máu và tạo điều kiện hình thành cục máu đông.
Mảng xơ vữa khiến lòng mạch máu ngày càng hẹp lại hoặc bít tắc hoàn toàn từ đó cản trở quá trình máu cung cấp oxy, dưỡng chất đến các cơ quan.
Theo nghiên cứu, người hút thuốc trong thời gian dài có nguy cơ mắc đột quỵ gấp 3 lần. Nguy hiểm hơn, việc hút thuốc ảnh hưởng đến chính người hút và cả những người xung quanh.
Hút thuốc lá, béo phì, bệnh huyết áp...đều làm tăng nguy cơ bị đột quỵ não - Ảnh minh họa
Người thường xuyên căng thẳng
Thời gian gần đây, đột quỵ có xu hướng trẻ hóa do áp lực công việc cùng với lối sống thiếu lành mạnh như:
– Thức khuya ngủ ít
– Ăn uống không điều độ (lạm dụng đồ ăn nhanh, đồ chế biến sẵn)
– Bỏ bữa
– Không cân đối thời gian việc, nghỉ ngơi
Căng thẳng quá mức làm huyết áp tăng, đau đầu kéo dài, tinh thần suy yếu, … nếu trong thời gian dài sẽ làm tăng nguy cơ đột quỵ, nhất là ở người trẻ tuổi.
Người có người thân từng bị đột quỵ
Người có người thân từng bị đột quỵ có nguy cơ đột quỵ cao hơn do ảnh hưởng từ thói quen sinh hoạt cùng yếu tố di truyền.
Người đã từng bị đột quỵ
Nếu đang có suy nghĩ “người đã bị đột quỵ sẽ không bị lần 2 nữa”, bạn cần loại bỏ sai lầm này. Ước tính có đến 40% trường hợp đột quỵ sẽ tái phát trong 5 năm tiếp theo.
Làm gì để hạn chế nguy cơ đột quỵ
Theo ThS.BS. Vũ Hồng Vân, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, việc điều trị đột quỵ vô cùng khó khăn do những tổn thương thần kinh diễn tiến nhanh, chi phí nằm viện, thuốc điều trị tai biến mạch máu não hay phẫu thuật cũng rất tốn kém. Chưa kể, người bệnh còn phải gánh chịu nhiều di chứng nặng nề và nguy cơ tái phát đột quỵ. Có đến 90% bệnh nhân đột quỵ sống sót mắc các di chứng về vận động, liệt nửa người, suy giảm trí nhớ… Do đó, cần chú trọng phòng ngừa đột quỵ từ sớm, đây chính là cách hữu hiệu để bảo vệ cơ thể trước sự tấn công của bệnh.
- Kiểm soát các yếu tố nguy cơ: Mỗi người cần kiểm tra sức khỏe định kỳ và điều trị các yếu tố nguy cơ như tiểu đường, tăng huyết áp, bệnh lý tim mạch, thừa cân, béo phì…
- Chủ động thay đổi lối sống: Xây dựng kế hoạch làm việc khoa học, tránh mất ngủ, căng thẳng, stress; Duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý (hạn chế chất béo, ngọt, đường, bột, thức ăn nhiều mắm muối; nên ăn nhiều rau, củ, trái cây); Vận động thường xuyên (đi bộ, chạy bộ, đạp xe… 30 - 60 phút mỗi ngày, 4 - 5 lần/tuần); Hạn chế rượu bia, chất kích thích, không hút thuốc lá…
