Ngày 23.11, tại hội nghị Tăng huyết áp Việt Nam năm 2025 diễn ra ở TP.HCM, GS-TS Huỳnh Văn Minh, Chủ tịch Phân hội Tăng huyết áp Việt Nam, Chủ tịch Hội Tim mạch học Việt Nam, chia sẻ về thực trạng, thách thức và định hướng của bệnh tăng huyết áp tại Việt Nam.
Tỷ lệ người trẻ bị mắc bệnh tăng huyết áp cao
Theo GS-TS Huỳnh Văn Minh, tỷ lệ người mắc tăng huyết áp trên thế giới chiếm từ 23 - 37% và duy trì trong 3 thập kỷ qua. Nếu như năm 1990 thế giới có 648 triệu người tăng huyết áp thì đến năm 2024, ước tính có 1,4 tỉ người trong độ tuổi 30 - 79 trên toàn thế giới bị ảnh hưởng, Nhưng chưa đến 1/5 (320 triệu người) được kiểm soát tình trạng huyết áp một cách đầy đủ.
Tăng huyết áp là yếu tố nguy cơ lớn nhất dẫn đến tử vong và gánh nặng bệnh tật toàn cầu. Mỗi giây, mỗi ngày có hơn 1 tỉ người phải đối mặt với nguy cơ đau tim, đột quỵ và tử vong do huyết áp cao không được kiểm soát.
Tăng huyết áp đã gây ra gánh nặng tài chính đáng kể cho cá nhân, gia đình, hệ thống y tế và nền kinh tế. Thách thức này thậm chí còn nghiêm trọng hơn ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình.
Thiệt hại kinh tế do tăng huyết áp ước tính khoảng 3.700 tỉ đô la từ năm 2011 đến năm 2025 (khoảng 2% GDP ở các quốc gia này).
Gia tăng bệnh tăng huyết áp trong cộng đồng
ẢNH: DUY TÍNH
Còn tại Việt Nam, trước năm 1960 chỉ có 1% người tăng huyết áp, nhưng sau đó tăng "phi mã" - 11,2% vào năm 1992, 16,9% vào năm 2022 và 25,1% vào năm 2023. Các biến chứng do tăng huyết áp cũng gia tăng theo.
Từ năm 2017, Việt Nam hưởng ứng lời kêu gọi của Tổ chức Tăng huyết áp thế giới và tiến hành chương trình kiểm soát tăng huyết áp. Trong đó đã nghiên cứu về căn bệnh này ở 67.234 người lớn từ 18 tuổi trở lên và tổng kết sau 5 năm (2017 - 2023).
Kết quả, có 30,1% người bị tăng huyết áp (20.207/67.234 người). Dự báo của Tổ chức Y tế thế giới là vào năm 2025 Việt Nam có 1/3 dân số bị tăng huyết áp.
Trong đó, số người mới phát hiện tăng huyết áp chiếm gần 50%; có một số người chưa điều trị hoặc có điều trị nhưng kiểm soát còn hạn chế so với các quốc gia phát triển.
Kết quả cũng cho thấy tăng huyết áp ở người trẻ gia tăng cao: 4,1% người trong độ tuổi 18 - 29 và 12,3% người trong độ tuổi 30 - 39. Các yếu tố làm gia tăng nguy cơ tăng huyết áp ở người trẻ gồm: thuốc lá, rượu bia, đái tháo đường…
Kết quả khám sức khỏe người cao tuổi tại TP.HCM vào năm 2024, có hơn 56,7% người cao tuổi bị tăng huyết áp.
Ngoài ra, có hơn 22,6% người bị đái tháo đường và nghi ngờ đái tháo đường; hơn 2,6% người bị trầm cảm, lo âu; 17,5% người có nguy cơ bị té ngã; 0,6% người sa sút trí tuệ và 5,6% người giảm nhận thức.
6 thách thức và những giải pháp kiểm soát tăng huyết áp ở Việt Nam
Theo GS-TS Huỳnh Văn Minh, thách thức thứ nhất là tỷ lệ phát hiện tăng huyết áp ở cộng đồng còn thấp. Có đến 50% bệnh nhân tăng huyết áp chưa được chẩn đoán, nhất là ở vùng sâu, vùng xa. Nhiều trường hợp phát hiện muộn đã có biến chứng. Nguyên nhân là huyết áp không có triệu chứng, người dân chủ quan, ít khi kiểm tra huyết áp; tầm soát tại cộng đồng chưa rộng.
Thứ hai, việc điều trị chưa tối ưu và bệnh nhân tuân thủ điều trị thấp.
Thứ ba, sự gia tăng các yếu tố nguy cơ tăng huyết áp như béo phì, đái tháo đường tăng nhanh, ít vận động, ăn nhiều muối, tỷ lệ sử dụng rượu bia, thuốc lá cao. Trong khi đó, sự thay đổi lối sống còn rất khó.
Nhiều người dân khi phát hiện bệnh tăng huyết áp thì đã trong tình trạng nặng, có biến chứng, đặc biệt người dân vùng sâu, vùng xa
ẢNH: DUY TÍNH
Thứ tư, hạn chế ở y tế cơ sở. Theo đó, máy đo huyết áp chưa đạt chuẩn, thiếu xét nghiệm cơ bản để đánh giá biến chứng, chưa thống nhất về hướng dẫn điều trị; sử dụng thuốc chưa tối ưu. Sự nhận thức về đo huyết áp tại nhà chưa cao, chỉ có khoảng 28,2% bệnh nhân tăng huyết áp có máy tự đo huyết áp tại nhà đúng nghĩa. Chỉ có 32% bệnh nhân được nghiên cứu có sử dụng kết hợp thuốc.
Thứ năm, tăng huyết áp kèm đồng mắc các bệnh mạn tính là một thách thức lớn. Các bệnh đồng mắc gồm: thận mạn tính, đái tháo đường, rối loạn lipid máu. Điều này dẫn đến tăng biến chứng đột quỵ, suy tim, bệnh thận giai đoạn cuối.
Thứ sáu, hệ thống bệnh mạn tính chưa liên thông hoàn toàn dù đã có bệnh án điện tử.
Trước tình hình trên, GS-TS Huỳnh Văn Minh đưa ra các giải pháp kiểm soát tăng huyết áp trong cộng đồng. Theo đó, đẩy mạnh phát hiện tăng huyết áp sớm tại cộng đồng; tăng cường tuân thủ điều trị; nâng cao năng lực tuyến cơ sở; xây dựng mô hình quản lý bệnh tăng huyết áp và đồng mắc.
Ông cũng kêu gọi phối hợp các cơ quan chức năng để cùng nâng cao tỷ lệ kiểm soát huyết áp tại Việt Nam.
Hội nghị Tăng huyết áp Việt Nam mở rộng lần thứ 7 do Phân hội Tăng huyết áp Việt Nam, Hội Tim mạch học Việt Nam (VSH/VNHA) phối hợp cùng Bệnh viện Chợ Rẫy, Trường và Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM tổ chức. Chủ đề của hội nghị lần này: Tăng huyết áp trong thời đại đa phương và kỹ thuật số.
Hội nghị quy tụ các chuyên gia và báo cáo viên hàng đầu trong lĩnh vực tăng huyết áp, tim mạch và bệnh lý chuyển hóa. Hội nghị cập nhật những thông tin mới nhất về tình hình tăng huyết áp trong nước và quốc tế, đặc biệt là kết quả chương trình Tháng 5 đo huyết áp (MMM) 2025 - chiến dịch đo huyết áp cộng đồng lớn nhất thế giới.
