Tháng 7/2023, bà Nasim Khan ở thị trấn Blackburn, Lancashire bất ngờ nhận thông báo phạt từ VARS Technology - đơn vị quản lý an ninh cho hơn 1.300 trạm xăng của công ty Esso tại Anh. Hệ thống camera nhận diện biển số (ANPR) cáo buộc chồng bà, ông Amjad, 58 tuổi, đã rời một trạm xăng ở Manchester mà không trả 20 bảng tiền nhiên liệu.
Công ty yêu cầu gia đình thanh toán khoản nợ kèm phí phạt hành chính, tổng cộng 50 bảng (khoảng 1,6 triệu đồng).
Ông Amjad khẳng định đã trả tiền mặt tại quầy nhưng không còn giữ hóa đơn. Kể từ đó, "cơn ác mộng" bắt đầu. Chiếc xe của gia đình bị đưa vào danh sách đen. Suốt hơn một năm rưỡi, mỗi khi họ lái xe vào bất kỳ điểm nào trong số 1.300 trạm xăng thuộc hệ thống VARS, còi báo động sẽ rú lên và nhân viên lập tức từ chối bơm xăng.
"Thật sự nhục nhã. Còi báo động rú lên như thể chúng tôi là cướp vũ trang. Vợ chồng tôi thậm chí không dám lái xe đi thăm con trai ở London vì sợ mắc kẹt giữa đường mà không thể đổ nhiên liệu", bà Nasim kể.
Gia đình liên tục nhận được yêu cầu thanh toán với số tiền phạt ngày càng tăng. Đỉnh điểm, tháng 2/2025, VARS kiện ông Amjad ra tòa. Tuy nhiên, chính bằng chứng công ty đưa ra lại tố cáo lỗi hệ thống của họ: Ghi chú nhân viên trạm xăng xác nhận ông rời đi lúc 22h28, trong khi ảnh chụp từ camera lại hiển thị ông đang bơm xăng lúc 22h31.
Điều này nghĩa là theo cáo buộc, ông Amjad đã lái xe đi trước khi cả bơm xăng - một điều phi lý. Trước sai lệch không thể chối cãi, công ty đã âm thầm rút đơn kiện ngay trước phiên xử.
Vợ chồng ông Amjad không phải nạn nhân duy nhất của sự lệ thuộc vào máy móc. Bà Angela Binns, 59 tuổi, ở Leeds cũng bị gán nợ "trộm nhiên liệu" vào mùa hè năm nay dù có sao kê ngân hàng chứng minh đã thanh toán. Chồng bà đã gửi bằng chứng cho VARS nhưng công ty phớt lờ và vẫn xúc tiến quy trình đòi nợ.
"Họ cứ thế tiến hành, trong khi lẽ ra phải dừng lại ngay khi nhận khiếu nại", chồng bà Angela bức xúc nói và cho biết cuối cùng đành trả tiền oan để chấm dứt sự lo âu, căng thẳng.
Vụ việc dấy lên lo ngại về sự lạm quyền của các hệ thống giám sát tự động. Một cựu nhân viên VARS tiết lộ phần mềm nhận diện của họ tồn tại lỗi từ lâu nhưng bị phớt lờ. Tuy nhiên, phát ngôn viên công ty bác bỏ, khẳng định hệ thống này "đáng tin cậy" và đang được hàng nghìn trạm xăng tin dùng để chống lại vấn nạn quỵt tiền đang gia tăng.
