Sửa áo quần, cắt tóc, chạy xe ôm… có thể vào "khung" đóng thuế
Một trong những bạn đọc gửi mail về Báo Thanh Niên rất sớm sau bài Nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế để hộ kinh doanh lớn mạnh đăng trên Báo Thanh Niên hôm qua (21.11), ông Văn Hòa cho biết: "Cô bán vé số dạo tên Chi sống trong dãy nhà trọ cạnh nhà tôi trung bình bán một ngày được 300 tờ vé số, có hôm được 350 tờ, tương đương doanh thu trên 3 triệu đồng/ngày (10.000 đồng/vé). Mức này cao gấp 5 lần ngưỡng doanh thu tính thuế mà Bộ Tài chính đưa ra. Tuy nhiên, doanh thu thực nhận của cô Chi chỉ từ 300.000 - 350.000 đồng/ngày (1.000 đồng/vé). Để có được khoản thu nhập 300.000 đồng/ngày này, người bán vé số dạo ấy phải đi bộ "rã cả giò", tiền mang về chi trả thuê nhà, tiền điện, nước, tiền ăn, học… cho đứa con đang học năm cuối phổ thông và sống rất chật vật. Tháng nào cô ấy cũng thiếu trước hụt sau, chậm thanh toán tiền nhà, chủ nhà và hàng xóm trọ còn hỗ trợ giúp đỡ không biết bao nhiêu mà tính. Theo dự thảo, cô Chi thuộc diện phải đóng thuế thu nhập cá nhân (TNCN) bởi doanh thu trên 200 triệu đồng/năm".
Nếu bán 200 - 300 tấm vé số mỗi ngày, người bán vé số có thể đóng thuế thu nhập cá nhân từ ngày 1.1.2026
ẢNH: ĐÌNH TUYỂN
Kể xong câu chuyện trên, ông Hòa băn khoăn: "Kiếm được 300.000 đồng/ngày mà phải đóng thuế thì cả xã hội đóng thuế theo ngưỡng TNCN hết có đúng không?". Không chỉ mua bán mặt hàng có tiền vốn, những hoạt động thương mại vốn thấp, dịch vụ sinh kế quy mô nhỏ trên vỉa hè cũng có thể vào tầm ngắm của thuế TNCN. Chẳng hạn, với doanh thu 550.000 đồng/ngày, những cá nhân có hoạt động thương mại độc lập, đang "dựa" vào vỉa hè để mưu sinh như sửa áo quần, sửa giày dép, cắt tóc, làm móng, giữ xe, chạy xe công nghệ, bán dạo… cũng có thể rơi vào "khung" phải đóng thuế TNCN từ ngày 1.1.2026 tới. Trong một ngày, những cá nhân này chỉ cần dán đế, đánh bóng cho 7 - 8 đôi giày, cắt lai khoảng 5 - 6 bộ áo quần, bán 11 bó rau, 25 bánh chuối chiên, chạy chục cuốc xe công nghệ… với doanh thu từ 550.000 đồng/ngày, đều có có thể rơi vào khung phải đóng thuế TNCN.
"Những nghề mà thu nhập chỉ đủ ăn bữa hôm chưa xong đã lo bữa mai mà cũng có nguy cơ phải đóng thuế là không tưởng", chị Bích Ngọc, chủ xe nước mía trên đường Âu Cơ (P.Bảy Hiền, TP.HCM), nhận xét và bày tỏ lo lắng cho việc kinh doanh xe bán nước mía của chị trong năm tới. Chị nói: "Tôi bán một ly nước mía 10.000 đồng, chỉ cần bán khoảng 60 ly trong ngày là phải đóng thuế? Tương tự, xe bún bò bên cạnh, bán được 11 - 12 tô bún là cũng phải đóng thuế hay sao. Trong khi chi phí mua mía cây, mua bún, thịt, rau... là chưa tính. Theo tôi, chính sách thuế như vậy là không thực tế".
ẢNH: NG.NGA
ẢNH: NGỌC DƯƠNG
Nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế, sửa luật...
Theo luật sư Nguyễn Quốc Toản, Giám đốc Hãng luật IAM (TP.HCM), Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng đã thừa nhận chính sách thuế đối với hộ kinh doanh đang bộc lộ những điểm thiếu công bằng và đã cam kết sẽ tính lại ngưỡng doanh thu chịu thuế. Tín hiệu này cho thấy ngành thuế sẽ nâng ngưỡng lên, nên những tính toán lo ngại của cá nhân, hộ kinh doanh với ngưỡng doanh thu 200 triệu đồng/năm có thể được giải tỏa. "Nếu quy đổi theo mức giảm trừ gia cảnh 1 người làm công ăn lương từ ngày 1.1.2026 là 15,5 triệu đồng/tháng, cộng thêm 1 người phụ thuộc 6,2 triệu đồng/tháng, thì doanh thu không chịu thuế đã là 260 triệu đồng/năm. Cộng thêm tỷ lệ lợi nhuận phù hợp với mỗi ngành nghề kinh doanh, Bộ Tài chính nên nâng ngưỡng doanh thu đóng thuế cao hơn để cho họ có đủ chi phí sinh sống và kinh doanh", luật sư Nguyễn Quốc Toản phân tích.
Mới đây, đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường đã đề nghị điều chỉnh mức khởi điểm thuế cho những người kinh doanh là bán hàng, làm đại lý với doanh thu khởi điểm 1,5 tỉ đồng, tương ứng mức chênh lệch 20% để đạt thu nhập chịu thuế trên 260 triệu đồng. Với người kinh doanh dịch vụ hoặc không bỏ chi phí lớn, như thầu xây dựng, cắt tóc, làm móng… mức doanh thu chịu thuế khởi điểm 500 triệu đồng; các ngành nghề sản xuất kinh doanh khác ở mức từ 1 tỉ đồng/năm.
Tuy nhiên, luật sư Toản cũng cho rằng để tháo gỡ nút thắt không phù hợp là thu 200 triệu đồng/năm đã đóng thuế TNCN, phải sửa quy định tại luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) là doanh thu tính thuế GTGT với hộ và cá nhân kinh doanh là 200 triệu đồng. "Nâng ngưỡng doanh thu tính thuế GTGT, sửa luật thì việc nâng ngưỡng tính thuế thu nhập mới đồng bộ. Song để sửa luật là câu chuyện rất dài, mất nhiều thời gian, nên Quốc hội có thể ban hành một số quyết sách liên quan ngưỡng doanh thu của hộ kinh doanh chịu thuế để kịp thời gian áp dụng quy định mới chuyển đổi từ thuế khoán sang thuế kê khai đối với hộ kinh doanh từ đầu năm tới", luật sư Nguyễn Quốc Toản đề nghị.
Trong thực tế, khi đang thực hiện thuế khoán, sự đóng góp của hộ kinh doanh đối với ngành thuế ở khu vực hộ kinh doanh vô cùng lớn. Tại TP.HCM khi chưa sáp nhập, năm 2024, thu ngân sách từ hộ kinh doanh đạt 8.269 tỉ đồng, chiếm 1,62% tổng thu ngân sách của thành phố. Khoản thu này tiếp tục gia tăng khi trong 10 tháng tính từ đầu năm, tổng thu ngân sách từ hộ kinh doanh của TP.HCM đạt 9.212 tỉ đồng, tăng 53% so cùng kỳ. GS-TS Võ Xuân Vinh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh doanh, Đại học Kinh tế TP.HCM, cho rằng thực tế, thu ngân sách từ hộ kinh doanh có thể tăng tốt hơn nữa khi công tác chuyển đổi số, hóa đơn điện tử, dữ liệu hàng hóa đầu vào được kiểm soát tốt. Vì thế, ngành thuế không nên lo ngại thu hụt nếu phải nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế đối với hộ kinh doanh. Nếu quá tập trung vào ngưỡng thấp, sẽ tốn rất nhiều chi phí, nguồn lực để kiểm soát, thậm chí nguy cơ thu không đủ bù chi. Thay vào đó, chú trọng công tác quan sát, quản lý khoa học bằng việc phân loại hình kinh doanh, quy mô hộ kinh doanh, biên lợi nhuận của nhóm hàng hóa, dịch vụ…
"Để ngưỡng doanh thu chịu thuế quá thấp sẽ tạo hiệu ứng ngược, rằng hộ kinh doanh nhỏ thay vì hăng hái làm ăn để tạo ra doanh thu tốt hơn, lại e ngại thu về, hoạt động cầm chừng vì sợ sai, sợ bị phạt, thậm chí bỏ cuộc thì rất tiếc. Theo tôi, hiệu quả thu thuế từ hộ kinh doanh tùy thuộc rất lớn vào chính sách bảo đảm khoa học, công bằng và hợp lý. Chính sách này nếu được thiết kế phù hợp với năng lực thực tế của người nộp sẽ giúp họ lớn mạnh tốt hơn", GS-TS Nguyễn Xuân Vinh chia sẻ.
