Tính đến hết quý III, theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước, dư nợ tín dụng xanh trong toàn hệ thống đạt khoảng 742.800 tỷ đồng, tăng 9,3% so với cuối năm 2024. Tuy nhiên, hạng mục này vẫn chiếm khiêm tốn trong tổng dư nợ, khoảng 4,4%, ngang bằng năm 2024. Điều này cho thấy sự khó khăn trong việc tiếp cận dòng vốn xanh của các startup cùng các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME).
Để tiếp cận được nguồn vốn xanh từ các ngân hàng, tại hội thảo "Khởi nghiệp sáng tạo trong kinh tế xanh và bền vững", Phó giáo sư, Tiến sĩ Phạm Thị Tuyết, Phó hiệu trưởng Trường bồi dưỡng cán bộ Ngân hàng, chia sẻ các startup và SME cần định vị dự án xanh của mình theo chuẩn quốc gia.
Theo quyết định 21/2025 của Thủ tướng, các hoạt động xanh được phân thành 6 nhóm như: năng lượng sạch, sản xuất xanh, nông nghiệp bền vững, quản lý chất thải... "Nếu xác định sai nhóm, hồ sơ vay vốn của startup và SME sẽ bị loại vì 'lạc đề", bà Tuyết chia sẻ, và thêm rằng doanh nghiệp không hiểu mình thì ngân hàng khó hỗ trợ.
Phó giáo sư, Tiến sĩ Phạm Thị Tuyết, Phó hiệu trưởng Trường bồi dưỡng cán bộ Ngân hàng, chia sẻ tại sự kiện ngày 14/12. Ảnh: Trọng Hiếu
Ngoài ra, Phó giáo sư Phạm Thị Tuyết cho rằng các startup cần tích hợp ESG (bộ đo lường phát triển bền vững) vào mô hình kinh doanh của mình. Chuyên gia nhấn mạnh các doanh nghiệp không nên tích hợp ESG kiểu "cho xong", thể hiện trên một văn bản mà phải là một chiến lược dài hạn. Từ đây, các ngân hàng sẽ có cơ sở để cho doanh nghiệp được vay vốn xanh.
Phó hiệu trưởng Trường bồi dưỡng cán bộ Ngân hàng nói phương án tiếp theo để các startup tiệm cận vốn là chuẩn hóa các chỉ số đo lường và báo cáo thẩm định. Bà phân tích doanh nghiệp cần làm báo cáo mức giảm phát thải vì điều này đặc biệt quan trọng trong việc vay vốn, và nên có bên thứ ba xác minh độc lập để tăng tính hợp lệ. Các thông số có thể kể đến như lượng điện tiêu thụ trên mỗi sản phẩm, hoặc lượng nước sử dụng trên mỗi lượt sản xuất hay lượng carbon đã giảm được trong quá trình vận hành.
"Doanh nghiệp phải xác định rõ các chỉ tiêu mình có thể làm và đạt được, không thể nói suông", bà Tuyết khẳng định. Ví dụ, một doanh nghiệp vay vốn liên kết bền vững đã cam kết giảm 10% tiêu thụ và tăng 15% vật liệu tái chế trong 12 tháng.
Bên cạnh đó, việc lựa chọn sản phẩm tài chính phù hợp cũng quan trọng không kém, theo Phó giáo sư Phạm Thị Tuyết. Các doanh nghiệp nên bắt đầu bằng một khoản vay liên kết bền vững, vì mỗi tổ chức tín dụng có tiêu chí riêng với khoản mục này.
Hiện các ngân hàng lớn như Agribank, BIDV, Vietcombank, VietinBank, TPBank, Sacombank, Bac A Bank và HDBank đang triển khai các gói tín dụng xanh với lãi suất ưu đãi, tập trung vào các lĩnh vực năng lượng tái tạo, nông nghiệp sạch/hữu cơ, công trình xanh, và sản phẩm/tiêu dùng xanh (như xe điện)... Ví dụ, BIDV đã triển khai chương trình "Green SME Credit", lãi suất chỉ từ 6-7%/năm, thấp hơn trung bình 1-1,5% so với vay thương mại.
Cuối cùng, bà Tuyết chia sẻ các doanh nghiệp cần có năng lực quản trị dữ liệu của mình. Các startup nên hình thành thói quen lưu trữ, quản lý thông tin, bằng blockchain hoặc các công cụ đơn giản hơn như exel, google form... Việc này sẽ giúp SME có dữ liệu để ghi nhận được những cải tiến xanh, từ đó làm được báo cáo về ESG.
Đầu tháng 10, Bộ Tài chính đã lấy ý kiến dự thảo nghị định về hỗ trợ lãi suất cho doanh nghiệp khu vực kinh tế tư nhân, cá nhân, hộ kinh doanh để thực hiện dự án xanh, tuần hoàn, áp dụng khung tiêu chuẩn môi trường - xã hội và quản trị (ESG). Theo đó, nhóm trên được giảm lãi suất 2% khi vay vốn qua các quỹ tài chính Nhà nước ngoài ngân sách như Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, Bảo vệ môi trường Việt Nam, Hỗ trợ nông dân Việt Nam và các quỹ khác tại trung ương và địa phương.
