Câu chuyện 4 nhà khoa học khám phá và phát triển vaccine HPV cùng được vinh danh với Giải thưởng chính VinFuture 2025 trị giá 3 triệu USD không chỉ là sự ghi nhận dành cho khoa học, mà còn là dấu mốc quan trọng với sức khỏe phụ nữ toàn cầu. Bởi đằng sau giải thưởng ấy là một loại vaccine đã và đang thay đổi số phận của hàng triệu phụ nữ: Vaccine HPV.
Chia sẻ về khoảnh khắc nhận giải, TS Douglas Lowy cho biết điều khiến ông và các cộng sự xúc động nhất không nằm ở giá trị vật chất, mà ở ý nghĩa nhân văn của công trình nghiên cứu.
"Chúng tôi không thể biết hết tất cả những người phụ nữ trên Trái Đất này, nhưng việc có thể góp phần giúp họ sống khỏe mạnh hơn, tuổi thọ cao hơn là điều vô cùng vinh dự. Giải thưởng này là sự ghi nhận cho những nỗ lực không mệt mỏi suốt nhiều thập kỷ của cả một cộng đồng khoa học", chuyên gia nói.
Vaccine HPV ra đời là thành quả của quá trình nghiên cứu cộng đồng lâu dài
Theo TS Lowy, trước khi vaccine HPV ra đời, rất nhiều nhà khoa học đã âm thầm theo đuổi lĩnh vực này. Chính vì vậy, việc được lựa chọn nhận giải càng khiến nhóm nghiên cứu cảm thấy "may mắn và biết ơn", đặc biệt khi nhiều đồng nghiệp của họ đã dành 25 năm nghiên cứu về ung thư cổ tử cung, ung thư miệng và các bệnh ung thư liên quan đến HPV.
Ở góc độ khoa học, TS John Schiller nhấn mạnh, vaccine HPV không phải là kết quả của một phát hiện ngẫu nhiên, mà là thành quả của quá trình nghiên cứu cộng đồng lâu dài.
"Cha đẻ" vaccine HPV nhận giải thưởng VinFuture 2025.
"Chúng tôi cố gắng hiểu rõ cách virus HPV dẫn đến ung thư, từ đó tìm ra phương pháp ngăn chặn bệnh ngay từ đầu. Nếu có thể phòng tránh trước khi bệnh hình thành, con người sẽ không phải đối mặt với những tổn thương nặng nề cả về sức khỏe lẫn tinh thần", ông nói.
Điều này cũng lý giải vì sao vaccine HPV được xem là một bước tiến quan trọng của y học dự phòng, giúp giảm gánh nặng điều trị và mở ra cơ hội bảo vệ sức khỏe cá nhân ngay từ khi chưa có triệu chứng.
Cùng chung quan điểm, TS Amiee Kreimer nhấn mạnh ý nghĩa tâm lý mà vaccine HPV mang lại cho phụ nữ. "Khi hàng triệu phụ nữ có thể yên tâm rằng họ đang được phòng ngừa ung thư cổ tử cung, điều đó đã vô cùng quý giá. Phòng bệnh luôn là chiến lược quan trọng nhất. Chỉ cần nghĩ đến việc hàng triệu ca ung thư có thể được ngăn chặn từ sớm, đó đã là một thành tựu rất lớn".
Không chỉ là một loại vaccine, theo các "cha đẻ" vaccine HPV, đây còn là công cụ nâng cao nhận thức cộng đồng. Một chuyên gia trong nhóm nghiên cứu chia sẻ rằng, giải thưởng VinFuture càng giúp họ tin tưởng hơn vào sứ mệnh lan tỏa thông tin đúng đắn về tiêm phòng HPV.
"Chúng tôi mong muốn nhiều người hiểu hơn về tầm quan trọng của vaccine HPV, tìm hiểu đúng và tiêm phòng đầy đủ. Nhận thức đúng sẽ giúp giảm rất nhiều ca bệnh trong tương lai".
Vaccine HPV từ 3 liều xuống chỉ còn phải tiêm 1 liều duy nhất, hiệu quả không suy giảm
Đáng chú ý, GS Maura L. Gillison (một trong 4 nhà khoa học được vinh danh) cho biết, thế giới có thể đang bước vào giai đoạn mới trong chiến lược tiêm HPV. Theo chuyên gia, WHO đang xem xét và khuyến nghị mô hình tiêm 1 liều vaccine HPV vẫn mang lại hiệu quả cao.
"Ban đầu, chúng tôi nghiên cứu phải tiêm tới 3 liều vaccine. Sau đó, phải mất thêm 15 năm nghiên cứu để chứng minh rằng chỉ cần 1 liều cũng đã mang lại hiệu quả phòng bệnh rất tốt. Điều này đặc biệt có ý nghĩa với các quốc gia đang phát triển", GS Maura L. Gillison cho hay.
Các chuyên gia đều thống nhất, vaccine HPV đã được cấp phép hơn 20 năm, với hàng trăm triệu người đã sử dụng an toàn trên toàn thế giới. Hiệu quả của vaccine không thể thấy ngay lập tức, bởi ung thư cổ tử cung thường hình thành sau 10–20 năm nhiễm virus. Nhưng chính vì vậy, tác động của vaccine lại mang tính bền vững.
"Nếu nhìn lại sau 10-20 năm, chúng ta sẽ thấy những người đáng lẽ đã mắc ung thư thì nay đã được bảo vệ. Đó là giá trị lớn nhất của vaccine HPV".
Các chuyên gia cũng nhấn mạnh, tiêm vaccine HPV là đầu tư cho tương lai. Bên cạnh tiêm phòng, việc tầm soát ung thư cổ tử cung định kỳ từ sớm vẫn đóng vai trò vô cùng quan trọng, giúp phát hiện sớm các dấu hiệu tiền ung thư.
Một điểm đáng chú ý khác là vaccine HPV 1 mũi duy nhất không chỉ tác động riêng đến cổ tử cung. Theo nhóm nghiên cứu, việc phòng ngừa HPV còn giúp giảm nguy cơ ung thư ở nhiều bộ phận khác trong cơ thể, mang lại lợi ích toàn diện cho sức khỏe.
Giá tiêm vaccine HPV thế này có đắt không?
Khi được hỏi về giá thành, vốn luôn là rào cản khiến nhiều người đắn đo, các chuyên gia thẳng thắn nhìn nhận:
"Nếu chỉ cần 1 liều vaccine duy nhất nhưng có thể giảm tới 90% nguy cơ ung thư, thì đó là mức giá hoàn toàn xứng đáng với hiệu quả mang lại".
Khép lại buổi chia sẻ, câu nói chung của "cha đẻ" vaccine HPV cũng chính là thông điệp họ muốn gửi tới toàn thế giới: "Nếu chỉ cần một liều vaccine suốt đời để giảm 90% nguy cơ ung thư, tại sao chúng ta lại không làm?".
