Khói bốc lên từ các căn hộ vào ngày 27-11 sau khi đám cháy lớn quét qua nhiều tòa nhà tại khu chung cư Wang Fuk Court ở quận Tai Po, Hong Kong vào hôm 26-11 - Ảnh: AFP
Theo báo South China Morning Post ngày 28-11, vụ cháy kinh hoàng khiến ít nhất 94 người chết tại khu chung cư Wang Fuk Court ở quận Tai Po, đặc khu hành chính Hong Kong (Trung Quốc) trong tuần này đang khơi dậy các cuộc thảo luận về việc áp dụng những công nghệ chữa cháy mới nhằm nâng cao năng lực cứu hộ.
Vụ hỏa hoạn ở Hong Kong: Vượt quá khả năng can thiệp của con người và công nghệ hiện có
Đây là vụ hỏa hoạn gây thương vong lớn nhất tại Hong Kong trong nhiều thập niên, khi ngọn lửa lan nhanh qua 7 tòa chung cư liền kề được bao phủ bằng giàn giáo tre. Trong một thành phố có mật độ dân cư dày đặc như Hong Kong, các tòa nhà cao tầng như vậy thường nằm san sát nhau.
Kể từ năm 2000, Trung Quốc đã xây dựng gần 1.600 tòa nhà chọc trời, chiếm 60% tổng số tòa nhà chọc trời của thế giới, vượt qua kỷ nguyên bùng nổ cao ốc đầu thế kỷ 20 ở Mỹ.
Để giải quyết các thách thức về chữa cháy trong các khu đô thị đông đúc, giới nghiên cứu và lực lượng cứu hỏa tại Trung Quốc đã phát triển và đưa vào áp dụng những công nghệ mới có khả năng chịu nhiệt cao, xác định vị trí đám cháy và tiếp cận các tầng trên cao.
Tuy vậy, các kỹ sư và chuyên gia về cháy nổ nhấn mạnh rằng phòng ngừa vẫn là yếu tố then chốt.
Họ lưu ý vụ cháy chung cư mới đây ở Hong Kong đã vượt quá khả năng can thiệp của con người và cả công nghệ hiện có. Họ cũng chỉ ra những hạn chế khi sử dụng xe cứu hỏa lớn trên những con phố chật hẹp của Hong Kong.
Phó giáo sư Huang Xinyan tại Đại học Bách khoa Hong Kong (PolyU) chỉ ra những vụ cháy mặt ngoài nhà cao tầng trong hai thập kỷ qua thường chỉ tắt khi nguồn nhiên liệu cháy hết, chứ không phải nhờ vào hoạt động chữa cháy.
"Tôi nghĩ đã đến lúc dừng chỉ trích chiến lược chữa cháy. Về cơ bản vụ cháy này vượt quá sức người và vượt quá công nghệ hiện tại của chúng ta" - ông nói, đồng thời kêu gọi tập trung vào nguyên nhân đám cháy bùng phát và lý do nó lan nhanh như vậy.
Giáo sư Asif Usmani tại PolyU cho biết tại những khu vực đông dân và nhiều nhà cao tầng, việc chữa cháy gặp thách thức vì lực lượng ứng cứu khó tiếp cận đám cháy, còn thiết bị chữa cháy từ bên ngoài cũng chỉ vươn tới phạm vi nhất định.
Giải pháp nào hiệu quả?
Tại nhiều thành phố lớn ở Trung Quốc, chẳng hạn như Thâm Quyến và Thành Đô, các thiết bị chữa cháy công nghệ cao dành cho nhà cao tầng đang được thử nghiệm. Chúng bao gồm drone mang chất chữa cháy, robot và thiết bị ảnh nhiệt phục vụ tìm kiếm cứu nạn, cùng xe thang chữa cháy có khả năng tiếp cận các tầng cao hơn.
Xe thang cao tới 101 mét, tương đương 33 tầng, do Công ty Bronto Skylift (Phần Lan) thiết kế đã được triển khai ở một số thành phố như Thâm Quyến (nằm sát Hong Kong). Chúng có khả năng phun tới 3.800 lít nước mỗi phút. Tháng 12 năm ngoái, Thâm Quyến từng dùng xe thang loại này để dập đám cháy bắt đầu từ tầng 28 và lan sang các tầng gần đó.
Tại Hong Kong, nơi đường sá chật hẹp, xe thang chữa cháy chỉ cao dưới 60 mét, khiến việc tiếp cận các tầng cao "khó khăn, nếu không muốn nói là bất khả thi", theo chuyên gia kỹ thuật chữa cháy Luo Mingchun tại PolyU.
Nhiều thành phố khác trên thế giới như Toronto (Canada) cũng đã mua xe thang Bronto Skylift - mẫu 70 mét được đưa vào sử dụng từ năm 2022.
Tại Thâm Quyến, lực lượng cứu hỏa cũng thử nghiệm loại drone nối dây trong một cuộc diễn tập. Theo Tân Hoa xã, loại drone sợi carbon này có thể mang 350kg tải trọng, phun bọt hoặc nước lên tới 30 mét. Chúng có thể hoạt động ở độ cao hơn 200 mét và hoạt động liên tục với nguồn điện và chất lỏng dẫn từ dưới mặt đất.
Năm 2020, công ty sản xuất máy bay không người lái EHang ở Quảng Châu ra mắt mẫu 216F - phiên bản máy bay không người lái thiết kế riêng cho chữa cháy nhà cao tầng. Loại drone này có thể đạt độ cao 600 mét, chở 150 lít bọt chữa cháy và 6 quả "bom" dập lửa trong một lần bay.
Tuy vậy, phó giáo sư Jiang Liming tại PolyU đánh giá giải pháp sử dụng drone vẫn chưa đủ hoàn thiện để triển khai trực tiếp tại hiện trường và cần thêm thời gian phát triển.
"Tôi cho rằng công nghệ chính là lời giải cuối cùng, nhưng hiện chúng ta vẫn chưa thực sự sử dụng hết tất cả công nghệ tiềm năng có thể sử dụng được" - ông Usmani nói.
Nhóm của ông Usmani đang phát triển một phương pháp dự đoán đám cháy sẽ diễn biến như thế nào và dự báo những rủi ro sắp xảy ra để giúp cảnh báo lính cứu hỏa. Nhóm nghiên cứu đang hợp tác với Sở Cứu hỏa Hong Kong để phát triển công nghệ này.
Trong khi đó, ông Anwar Orabi, giảng viên về kỹ thuật an toàn phòng cháy chữa cháy tại Đại học Queensland (Úc), cảnh báo về những công nghệ chỉ mang tính quảng cáo và nhấn mạnh phòng ngừa vẫn là biện pháp hiệu quả nhất.
Ông chỉ ra có nhiều công nghệ mới xuất hiện, nhưng lại không được lực lượng cứu hỏa đón nhận "vì nhiều khi chúng gây hại nhiều hơn là hỗ trợ". Ông nói: "Nếu bạn hỏi lính cứu hỏa, họ sẽ nói với bạn rằng công nghệ tốt nhất và hiệu quả nhất vẫn là vòi nước".
Áp dụng công nghệ chữa cháy cho khu chung cư Wang Fuk Court
Ông Huang đánh giá Hong Kong đã làm rất tốt về an toàn cháy nổ so với nhiều nơi trên thế giới, và vụ cháy khu chung cư Wang Fuk Court là trường hợp "ngoại lệ".
Ông đề xuất nếu chính quyền Hong Kong quyết định phá dỡ và xây mới khu chung cư này, họ có thể tích hợp các công nghệ chữa cháy thông minh mới nhất như hệ thống cảm biến và bản sao kỹ thuật số (digital twin) để theo dõi tòa nhà.
"Khi đó, mọi nguy cơ cháy nổ sẽ được phát hiện rất nhanh, và lực lượng cứu hỏa bên ngoài cũng sẽ nắm được nhiều thông tin hơn về đám cháy bên trong để chuẩn bị tốt hơn" - ông Huang nói.
