Lãng phí tiền triệu
Trong thời đại số, nhiều thiết bị công nghệ như tivi thông minh, loa thông minh, robot hút bụi, máy lọc không khí... trở thành xu hướng phổ biến trong các gia đình. Tuy nhiên, không ít trong số đó lại nhanh chóng bị bỏ quên, trở thành món đồ phủ bụi trong góc nhà.
Cách đây hơn 1 năm, anh Hoàng (Thanh Xuân, Hà Nội) mạnh tay chi gần 10 triệu đồng để mua robot hút bụi với kỳ vọng “giải phóng” thời gian cho vợ chồng. Ban đầu, cả nhà đều háo hức xem robot di chuyển khắp căn hộ. Nhưng sau vài tuần, sự tiện lợi hóa ra lại gây phiền phức.
“Nhà tôi nhiều bàn ghế, robot kẹt liên tục, lại phát ra tiếng ồn lớn khi chạy buổi tối. Thêm nữa, hộp chứa bụi nhỏ, phải dọn thường xuyên. Nhiều lúc dọn robot còn mất công hơn tự cầm cây lau”, anh Hoàng chia sẻ.
Cuối cùng, robot bị xếp gọn vào góc nhà. Giờ đây, anh vẫn giữ thói quen lau nhà thủ công do nhanh và chủ động hơn. “Mỗi lần nhìn con robot, tôi lại tiếc số tiền đã bỏ ra”, anh Hoàng thở dài.
Nói về lãng phí đồ công nghệ, chị Mai Anh (Hoàng Mai, Hà Nội) kể rằng chị đã tốn tiền triệu mua chiếc loa thông minh có khả năng nhận diện giọng nói, bật nhạc, đọc tin tức buổi sáng, thậm chí điều khiển thiết bị điện trong nhà. “Lúc xem clip quảng cáo, tôi nghĩ cuộc sống sẽ tiện nghi hơn nhiều. Chỉ cần nói ‘bật nhạc’ hay ‘tắt đèn’ thì loa sẽ làm thay mình, nghe rất hiện đại,” chị nhớ lại.
Nhưng sau khi mua về, chị Mai Anh phát hiện nhiều tính năng không phù hợp với thói quen của gia đình. Việc thiết lập phức tạp, lệnh bằng tiếng Việt đôi khi không nhận diện chính xác. Cả nhà cuối cùng vẫn dùng điện thoại hoặc điều khiển từ xa như trước.
“Giờ chiếc loa để trên kệ, lâu lâu bạn bè đến chơi tôi mới mở nhạc cho vui, còn không thì trở thành đồ trang trí bất đắc dĩ,” chị Mai Anh nói.
Theo một số khảo sát quốc tế, trung bình mỗi gia đình có từ 3-5 thiết bị công nghệ ít hoặc không được sử dụng thường xuyên. Tại Việt Nam, dù chưa có thống kê chính thức nhưng xu hướng cũng diễn ra tương tự. Với sự bùng nổ của thương mại điện tử và các chương trình khuyến mãi, nhiều gia đình háo hức mua sắm thiết bị công nghệ, nhưng sau vài tháng, chúng bị đẩy vào góc tủ vì không quen sử dụng hoặc nhanh chóng lỗi thời.
Mua theo trào lưu
Thực tế, nhiều gia đình có thói quen mua thiết bị công nghệ chỉ vì “người khác có thì mình cũng muốn có”, hoặc bị hấp dẫn bởi quảng cáo và khuyến mãi mà không đánh giá nhu cầu.
Chị Thu Thủy (Tây Mỗ, Hà Nội) cho biết thấy bạn bè trên mạng xã hội khoe về chiếc máy lọc không khí giảm giá 40% trong dịp khuyến mãi trên Shopee, kèm quảng cáo về khả năng làm sạch không khí, bảo vệ sức khỏe. Dù căn hộ của chị đã có điều hòa và không gian nhỏ, chị vẫn quyết định mua.
Dùng được vài tuần, chị Thủy thấy phiền vì phải thay bộ lọc thường xuyên và không cảm nhận được sự khác biệt rõ rệt. Cuối cùng, chiếc máy lọc trị giá gần 14 triệu đồng bị đẩy vào một xó nhà.
Một lý do khác khiến thiết bị bị lãng phí là do tính năng quá phức tạp so với nhu cầu thực tế. Chị Trúc (Hưng Yên) trong một lần lướt TikTok, thấy quảng cáo về nồi cơm điện thông minh giá 12 triệu đồng, được giới thiệu có thể điều khiển qua ứng dụng điện thoại, hẹn giờ và tích hợp nhiều chế độ nấu. Chị Trúc quyết định nâng cấp nồi cơm điện nhà mình.
Thế nhưng, chị nhanh chóng nhận ra mình không quen với việc cài đặt ứng dụng phức tạp, các chức năng “thông minh” như hẹn giờ hay chọn chế độ nấu cũng không thực sự cần thiết do gia đình chủ yếu ăn cơm trắng. Chưa đầy một tháng sau, chiếc nồi cơm đắt đỏ bị cất vào tủ bếp.
Theo các chuyên gia công nghệ, mỗi thiết bị bị bỏ phí không chỉ là tiền bạc mất đi, mà còn là gánh nặng rác thải điện tử. Người tiêu dùng nên cân nhắc phương án thanh lý, cho tặng để thiết bị được sử dụng tiếp, giảm áp lực cho môi trường.
Trao đổi với PV VietNamNet, thạc sĩ điện tử Đặng Khánh Toàn đưa ra lời khuyên, người tiêu dùng cân nhắc kỹ lưỡng trước khi quyết định rút ví. Chỉ nên mua khi sản phẩm có thể giải quyết một vấn đề cụ thể trong cuộc sống, ví dụ tiết kiệm thời gian, hỗ trợ sức khỏe hay phục vụ giải trí thiết yếu.
Nếu có thể, hãy dùng thử tại cửa hàng hoặc mượn bạn bè, người thân để trải nghiệm. Việc này giúp tránh tình trạng “hào hứng lúc mua, chán nản sau vài tuần”. Ngoài giá đắt đỏ, nhiều thiết bị còn tốn thêm chi phí bảo trì, điện năng hoặc phải thay linh kiện. Nếu không sẵn sàng cho chi phí này, sản phẩm dễ bị bỏ xó.
“Công nghệ chỉ thật sự có giá trị khi nó gắn liền với nhu cầu thiết thực và được khai thác đúng cách”, ông Toàn nhấn mạnh.
