Chủ tịch EVN tìm lời giải cho "bài toán phức tạp" của hệ thống điện

Sử dụng trí tuệ nhân tạo để vận hành hệ thống

Theo ông An, sau 71 năm xây dựng và không ngừng phát triển, quy mô công suất hệ thống điện quốc gia hiện đạt xấp xỉ 90.000MW, đứng thứ 2 ở Đông Nam Á và thứ 23 thế giới. "Nếu vượt mốc 90.000MW, Việt Nam sẽ vào Top 20 thế giới về quy mô hệ thống điện", Chủ tịch Hội đồng thành viên EVN Đặng Hoàng An cho hay.

Thế nên, thách thức lớn nhất đối với hệ thống điện quốc gia lúc này là tỷ lệ năng lượng tái tạo tăng cao, gây áp lực cho vận hành hệ thống điện; thay đổi từ hệ thống điện điều khiển tập trung sang mô hình hệ thống điện phân tán... Bên cạnh đó, quá trình liên kết lưới điện với các quốc gia trong khu vực cũng đặt ra những yêu cầu mới về kỹ thuật cần được giải quyết.

ẢNH: H.H

Trong khi thực tế vẫn còn những ứng dụng, công nghệ chưa được đưa vào áp dụng trong như các hệ thống lưu trữ năng lượng (BESS) còn phát triển rất chậm, việc nghiên cứu về công nghệ HVDC chưa được thúc đẩy…

Ông Đặng Hoàng An nhấn mạnh: Ngành điện đặt trọng tâm thực hiện chuyển đổi số để hướng tới một hệ thống điện thông minh vào năm 2030. Tuy nhiên, cần phải xác định rõ “chỉ tiêu nào là thông minh” để làm cơ sở triển khai trong toàn ngành. Bên cạnh đó, cần thay đổi toàn bộ tư duy và phương thức quản lý, hoạt động; ứng dụng AI (trí tuệ nhân tạo) để hỗ trợ trong vận hành và bảo dưỡng, quản lý tài chính và tài sản…".

Cần hoàn thiện chính sách...

Trước đó, trình bày về việc vận hành hệ thống lưới điện quốc gia với tỷ trọng thâm nhập năng lượng tái tạo cao, ông Nguyễn Thế Văn, Phó trưởng phòng Phương thức - Công ty Vận hành hệ thống điện và thị trường điện Quốc gia (NSMO) - nêu một số khó khăn thách thức trong vận hành lưới điện. Đó là do thiếu ổn định nên sai số dự báo năng lượng tái tạo rất cao, điều này gây nhiều khó khăn cho việc lập kế hoạch hệ thống điện, thị trường điện và vận hành thời gian thực. 

ẢNH: H.H

Thứ 2 là các nhà máy điện truyền thống phải vận hành linh hoạt hơn để đáp ứng tính bất định của năng lượng tái tạo do thường xuyên tăng/giảm công suất và khởi động hoặc dừng. Thứ 3 là việc dự phòng quá mức làm tăng chi phí vận hành, trong khi nếu dự phòng thiếu sẽ làm tăng rủi ro thiếu hụt điện năng hay công suất cho hệ thống. Có một thực tế là các đường dây và máy biến áp 220/110kV nội vùng quá tải do nguồn năng lượng tái tạo tập trung dày đặc ở một số vùng; hệ thống trục truyền tải 500kV liên miền thường xuyên vận hành ở ngưỡng giới hạn ổn định. Nên nguy cơ mất ổn định hệ thống như điện áp, tần số, tín hiệu nhỏ... là thường xuyên xảy ra, gây tăng nguy cơ sự cố trên diện toàn hệ thống lưới.

ẢNH: H.H

Ở góc độ quy hoạch, nghiên cứu, ông Nguyễn Mạnh Cường, Phó trưởng phòng phụ trách Phòng Phát triển hệ thống điện - Viện Năng lượng (Bộ Công thương) cũng nêu những vướng mắc trong quá trình triển khai Quy hoạch điện 8; dự báo phụ tải, kiểm soát phát thải trong lộ trình đạt mục tiêu Net Zero 2050, và nhu cầu vốn rất lớn cho phát triển hạ tầng điện… Đại diện Viện Năng lượng đưa ra một số kiến nghị cần ưu tiên thực hiện như phải sớm xây dựng, hoàn thiện chính sách pháp luật về giá điện, bao gồm xây dựng cơ chế giá điện 2 thành phần đối với cả phía các hộ tiêu thụ điện và phía các nguồn điện; giá dịch vụ phụ trợ; khung giá các loại nguồn điện.

Cùng với đó, cần ban hành cơ chế khuyến khích phát triển nguồn điện mặt trời và nguồn điện gió, đặc biệt là tại miền Bắc, có xét đến yếu tố gần trung tâm phụ tải, giảm chi phí truyền tải, đảm bảo hài hòa về hiệu quả kinh tế, tài chính cho nhà đầu tư, nhà nước và người sử dụng điện. Ngoài ra, cần rà soát tháo gỡ các vướng mắc về thủ tục hành chính trong đầu tư, phát triển các dự án điện lực nhằm đảm bảo tiến độ, chất lượng khi thực hiện dự án; đồng thời cần có chế tài đủ mạnh đối với các dự án chậm tiến độ.