Trong suốt thế kỷ qua, dấu ấn làm nên tên tuổi của Caterpillar chính là màu vàng "macaroni" đặc trưng trên những chiếc máy xúc và xe ủi. Thế nhưng ngày càng nhiều khách hàng lại quan tâm đến một thứ khác: các máy phát điện đang trở thành động lực cho cơn bùng nổ trí tuệ nhân tạo (AI).
Tại hàng trăm công trường xây dựng trung tâm dữ liệu trên khắp nước Mỹ, Caterpillar cùng với Cummins, Generac và Rolls-Royce đang cung cấp hàng chục máy phát điện. Một số thiết bị đủ mạnh để cung cấp điện cho hơn 1.000 hộ dân, đảm bảo các mô hình AI và dịch vụ điện toán đám mây vận hành không gián đoạn.
Hóa ra những cỗ máy khổng lồ này là "gà đẻ trứng vàng". Dù nhu cầu AI bùng nổ đã kéo theo hàng trăm tỷ USD đầu tư, phần lớn số tiền đó vẫn chưa chảy vào túi các ông lớn Big Tech.
Thay vào đó, nó đang rơi vào tay các nhà thầu, lực lượng lao động tay nghề và những doanh nghiệp như Caterpillar và Cummins, những đơn vị sản xuất thiết bị quan trọng nhưng ít hào nhoáng.
Tăng trưởng cổ phiếu của các công ty tính từ phiên 1/11/2024
Trong năm qua, cả hai công ty đều vượt mức tăng trưởng của S&P 500, thậm chí cổ phiếu còn tăng mạnh hơn nhiều tập đoàn công nghệ lớn như Amazon, Meta hay Microsoft. Tương tự những nhà cung cấp cuốc xẻng trong cơn sốt vàng California trước kia, các doanh nghiệp cơ sở hạ tầng đang kiếm bộn tiền từ làn sóng AI.
Cuốc xẻng thời AI
Trong khi các hãng công nghệ lỗ ròng vì AI chưa đem về lợi nhuận thì chính những công ty phi công nghệ lại được hưởng lợi từ dòng vốn hàng trăm tỷ USD đổ vào đây, ví dụ như Primoris và Dycom Industries, những đơn vị xây dựng đường ống và hạ tầng cáp quang kết nối trung tâm dữ liệu với khí đốt tự nhiên và internet.
Tuy nhiên nếu nói về lợi nhuận thì các công ty sản xuất máy phát điện lại có vị thế đặc biệt thuận lợi bởi hàng loạt dự án trung tâm dữ liệu AI chạy đua xây dựng đều tiêu thụ điện khổng lồ, nhu cầu về điện dự phòng và nguồn điện ngoài lưới tăng vọt.
"Ngành phát điện chưa bao giờ chứng kiến quy mô như thế này, chưa từng, dưới bất kỳ hình thức nào," Tom Shepherd, lãnh đạo mảng trung tâm dữ liệu của Cummins, nói với Business Insider (BI).
Khoảng một thập kỷ trước, Shepherd quản lý mảng phát điện trị giá 50 triệu USD mỗi năm tại Oklahoma, chủ yếu bán hệ thống Cummins cho bệnh viện và nhà máy xử lý nước thải. Khi đó, ông chỉ nhớ có một trung tâm dữ liệu lớn duy nhất trong khu vực, do Google vận hành.
"Lúc đó không có quy mô nào đáng kể," ông nói.
Ngày nay, Alphabet (Google) đã có hơn hai chục trung tâm dữ liệu đang vận hành hoặc xây dựng trên khắp nước Mỹ. Tập đoàn liên tục nâng dự báo vốn đầu tư cho năm 2025 qua mỗi quý, và hiện ước tính tổng chi tiêu sẽ đạt ít nhất 91 tỷ USD vào cuối năm. Con số này chỉ là một phần của 7.000 tỷ USD mà thế giới sẽ đổ vào trung tâm dữ liệu đến năm 2030, theo McKinsey.
Với các doanh nghiệp công nghiệp thiên về sản xuất đang phải đối mặt với thuế quan, chi phí đầu vào leo thang và lãi suất cao kéo dài, nhu cầu từ trung tâm dữ liệu trở thành "phao cứu sinh".
Tờ BI từng dựa trên các giấy phép máy phát điện diesel để ước tính tốc độ mở rộng của trung tâm dữ liệu và nhận thấy, nếu tất cả đi vào hoạt động, mức tiêu thụ điện của chúng có thể tương đương cả bang Florida.
Điều trớ trêu là doanh số động cơ xe tải, mặt hàng chủ lực của Cummins, đã giảm trong năm qua, nhưng công ty lại bán được 2,6 tỷ USD thiết bị phát điện cho ngành trung tâm dữ liệu trong năm ngoái, và dự báo con số này sẽ tăng thêm 30–35% trong năm nay, CEO Jennifer Rumsey cho biết trong một cuộc họp gần đây.
Mảng phát điện của Caterpillar (thường gọi tắt là Cat) đã tăng từ 8,4% tổng doanh thu năm 2021 lên hơn 14% trong chín tháng đầu năm nay. Còn đơn vị hệ thống năng lượng của Rolls-Royce ghi nhận doanh thu kỷ lục vào tháng 2/2025, một phần nhờ mức tăng 46% mỗi năm trong doanh số bán cho trung tâm dữ liệu.
Giá cổ phiếu của các công ty này cũng lập đỉnh. Cả hai đều chạm mức cao nhất lịch sử trong tuần này. Cổ phiếu Cat đóng cửa trên 590 USD/cổ phiếu hôm thứ Tư, vượt đỉnh cũ sau báo cáo lợi nhuận tháng 10, trong khi Cummins vượt 507 USD/cổ phiếu.
Giới phân tích nhìn chung vẫn lạc quan. Trong năm qua, tỷ lệ chuyên gia khuyến nghị mua cổ phiếu Cat đã tăng từ 41% lên 54%, còn với Cummins là từ một phần ba lên một nửa.
Cảnh báo
Mặc dù vậy theo BI, một vài chỉ báo cho thấy thị trường có thể đang đẩy nhóm "cuốc xẻng thời AI" đi quá xa. Tháng 10, Morgan Stanley ước tính mảng phát điện của Cat đang được nhà đầu tư định giá gấp 60-100 lần thu nhập vận hành. Con số tương tự đối với Nvidia là 25 lần, với GE Verova (một doanh nghiệp thiết bị điện khác) là 28 lần.
Melissa Busen, người đứng đầu mảng điện lực của Cat, cho biết bà không quá lo lắng. Tồn kho đơn hàng trị giá 39,8 tỷ USD của công ty gần gấp ba mức của năm năm trước. Bà nói các khách hàng lớn đều lập kế hoạch cho nhiều năm tới, và nếu một bên gặp khó khăn, sẽ có bên khác thay thế. Cat đã cung cấp thiết bị cho ngành trung tâm dữ liệu từ đầu những năm 1990 và đã "xây dựng những mối quan hệ đối tác thực sự" với thế hệ hyperscaler mới.
Năm ngoái, hãng khởi công dự án mở rộng 725 triệu USD tại nhà máy động cơ ở Lafayette, Indiana, nơi có 1.900 nhân viên. Việc mở rộng này sẽ giúp tăng gấp đôi sản lượng động cơ mà các nhà phát triển trung tâm dữ liệu đang săn đón, dự kiến đi vào hoạt động năm 2027. Rolls-Royce cũng đang mở rộng nhà máy sản xuất linh kiện máy phát điện tại South Carolina và Minnesota.
Nhu cầu không chỉ đến từ Mỹ. Việc xây dựng trung tâm dữ liệu tại châu Á và châu Âu cũng góp phần thúc đẩy thị trường, và nhiều máy phát điện được sản xuất ngoài nước Mỹ. Cummins cho biết đầu năm nay họ dự định đầu tư 200 triệu USD vào các nhà máy phát điện tại Ấn Độ, Anh và Mỹ. Công ty muốn tăng gấp đôi năng lực sản xuất các động cơ 95 lít khổng lồ dùng cho máy phát trung tâm dữ liệu.
Bên cạnh các máy phát dự phòng vốn chỉ chạy khi cần, dòng tiền còn đến từ những thiết bị hoạt động liên tục. Do các công ty điện lực không thể kết nối lưới điện đủ nhanh, ngày càng nhiều doanh nghiệp, từ Microsoft, Amazon đến Coreweave và các nhà vận hành khu vực như Joule, tìm đến Cat và Cummins để mua máy phát và turbine chạy khí tự nhiên có thể vận hành 24/7 trong nhiều tháng hoặc nhiều năm.
Bà Busen cho biết khách hàng giờ đây không chỉ quan tâm đến động cơ và turbine, mà muốn một "giải pháp tích hợp hoàn chỉnh" cho nhu cầu điện: bao gồm pin, bộ nghịch lưu và hệ thống điều khiển.
Thậm chí theo lãnh đạo Shepherd của Cummins, giới hạn lớn nhất hiện tại của ngành điện nói riêng và cơ sở hạ tầng nói chung là khả năng mở rộng quy mô bắt kịp làn sóng AI trên thị trường hiện nay chứ không phải định giá quá cao.
*Nguồn: BI, Fortune
