Giữa mối lo về thực phẩm bẩn và rau củ nhiễm hóa chất tràn lan ngoài thị trường, người tiêu dùng luôn tìm cách để phân biệt đâu là rau sạch, đâu là rau "tẩm độc". Có cách nào để nhận biết rau có tồn dư thuốc trừ sâu, chất kích thích hay không? Theo các chuyên gia, việc phân biệt bằng cảm quan gần như là bất khả thi.
Không thể "nhìn là biết"
Trả lời Báo điện tử VTC News, Tiến sỹ Vũ Thanh Hải, Trưởng bộ môn Rau - Hoa quả, Học viện Nông nghiệp Việt Nam cho biết: “Về mặt cảm quan, rất khó để xác định rau có nhiễm thuốc trừ sâu hay không. Không thể dựa vào việc rau có bóng đẹp hay không để đánh giá mức độ an toàn".
Theo ông, một bó rau trông tươi ngon, lá mướt, không sâu bệnh không đồng nghĩa với việc nó chứa hóa chất độc hại. Ngược lại, rau có vẻ ngoài xấu xí cũng không đảm bảo là hoàn toàn sạch. “Có những mô hình sản xuất hữu cơ áp dụng công nghệ hiện đại vẫn cho ra sản phẩm rau đẹp mắt, không thua kém gì rau canh tác theo kiểu truyền thống có sử dụng thuốc bảo vệ thực vật", TS Hải lý giải.
Bằng mắt thường không thể nhận biết rau có thuốc trừ sâu hay chất kích thích. (Ảnh minh họa: Hue Nguyen)
Nhiều người tiêu dùng thường truyền tai nhau kinh nghiệm rau bị sâu ăn mới là rau sạch, rau không bị sâu ăn là có hóa chất. Theo chuyên gia, nhận định này chỉ đúng trong một vài trường hợp, không nên áp dụng một cách máy móc vì có thể dẫn đến sự hiểu nhầm đáng tiếc.
Nhiều người khi đi chợ thường ngửi rau, cho rằng nếu có mùi hắc hay khác thường thì chắc chắn là rau “ngậm thuốc”. Theo TS Hải, cách này không hoàn toàn chính xác: “Nếu rau có mùi lạ thì chỉ có thể đánh giá là bất thường, cần thận trọng khi sử dụng, nhưng không thể khẳng định 100% rằng đó là rau nhiễm hóa chất. Nếu người trồng rau dùng hóa chất không đúng thời gian cách ly thì kể cả có mùi, mùi cũng sẽ bay đi sau 1-2 ngày".
Vì vậy, ngửi rau để phát hiện thuốc trừ sâu là cách làm thiếu cơ sở khoa học và không thể đảm bảo độ chính xác.
Muốn kiểm tra chính xác, phải dùng kit test
Giải pháp duy nhất chính xác để nhận biết rau có thuốc trừ sâu hay hóa chất độc hại khác hay không là dùng bộ kit thử chuyên dụng. Đây là phương pháp kiểm tra hóa chất thông qua việc chiết dịch từ mẫu rau và nhỏ vào dung dịch thử. Nếu có hiện tượng đổi màu tức là rau chứa một số nhóm hoạt chất thuốc bảo vệ thực vật.
Tuy nhiên, bộ kit test không phổ biến với người tiêu dùng vì giá thành cao và thao tác kiểm tra không phải ai cũng thực hiện được. Do đó, cách tốt nhất vẫn là lựa chọn rau từ các đơn vị cung cấp uy tín, có chứng nhận rõ ràng về nguồn gốc và quy trình sản xuất an toàn.
Một cảnh báo khác từ chuyên gia là không nên sử dụng rau trái vụ. Theo TS Hải, những loại rau được trồng không đúng mùa thường phát triển trong điều kiện tự nhiên không thuận lợi, khiến cây dễ bị sâu bệnh tấn công. Người trồng buộc phải sử dụng nhiều thuốc bảo vệ thực vật, chất kích thích sinh trưởng và phân bón hóa học để rau vẫn phát triển bình thường. Do đó, rau trái vụ có nguy cơ tồn dư hóa chất cao hơn so với rau trồng đúng mùa.
Nên chọn rau trồng đúng mùa vụ để hạn chế tồn dư hóa chất. (Ảnh minh họa: Thom Vu)
Rửa rau có thể loại bỏ hóa chất?
Một trong những thắc mắc phổ biến là liệu có thể rửa sạch thuốc trừ sâu trên rau bằng nước sạch, nước muối hay nước rửa chuyên dụng hay không. TS Hải khẳng định, không phương pháp nào có thể loại bỏ hoàn toàn hóa chất đã thấm sâu trong mô rau.
Các cách phổ biến như rửa nhiều lần, sục ozon, dùng nước rửa rau củ quả… chỉ có tác dụng làm sạch bề mặt, phần nào hạn chế hóa chất còn bám bên ngoài. Một khi hóa chất đã được cây hấp thụ và phân bố sâu trong thân, lá thì việc đun sôi hay nấu chín cũng không làm mất đi hoàn toàn lượng tồn dư.
TS Hải khuyến cáo nên cẩn trọng khi sử dụng các sản phẩm nước rửa rau củ không rõ nguồn gốc. Nếu lạm dụng hoặc dùng sai cách, không tráng lại bằng nước sạch, người tiêu dùng có thể "ăn" phải hóa chất trên thực phẩm.
Rửa rau chỉ có tác dụng làm sạch bề mặt, phần nào hạn chế hóa chất còn bám bên ngoài. (Ảnh minh họa: Getty)
Chuyên gia một lần nữa nhấn mạnh, cách tối ưu để tránh ăn phải rau nhiễm hóa chất là chọn rau sạch từ nguồn uy tín ngay từ đầu, hạn chế mua rau trái vụ, ưu tiên sản phẩm có chứng nhận VietGAP, GlobalGAP hoặc sản phẩm hữu cơ từ các chuỗi siêu thị lớn.
Nếu không thể kiểm soát được nguồn gốc, hãy áp dụng các biện pháp rửa rau kỹ càng như ngâm rau trong nước sạch, rửa nhiều lần, có thể sử dụng nước rửa rau đạt chuẩn nhưng coi đây là giải pháp hỗ trợ chứ không thể thay thế cho lựa chọn đầu vào.
